Ada çayı hangi durumlarda tüketilmemelidir?

Ada çayı nedir?
Ada çayının faydaları nelerdir?
Ada çayı hangi durumlarda tüketilmemelidir?

Ada çayı, Latince ismi Salvia officinalis olan, ballıbabagiller familyasından gelen bir tıbbi ve aromatik bitkidir. Bu bitkinin uçucu yağ ve baharat olarak kullanımı yaygındır, dünya çapında 5 binden fazla farklı türü bulunmaktadır. Orta Doğu ve Akdeniz bölgelerinde yetişen ada çayı, ülkemizde de yaygın olarak yetiştirilmektedir. Tıbbi ada çayı olarak da bilinen Salvia officinalis, ilaç sektöründe en yaygın kullanılan türüdür. Salvia triloba ise genellikle çay olarak tüketilen, kurutulduğunda tütsü ve damıtılarak yağ veya losyon (acı elma yağı) olarak kullanılan bir türdür. Hafıza güçlendirici özellikleriyle tanınan Salvia lavandulifolia, İspanya ve Güney Fransa’da yetişir. Griye yakın yeşil yaprakları, eflatun, mor, mavi ve pembe renkli çiçekleri olan ve aromatik kokulu ada çayı, Orta Çağ’da şansın simgesi olarak kullanılmıştır. Yumuşak ve tatlı tadıyla, çay olarak demlenip içilmesinin yanı sıra yemek sosu olarak da kullanılmaktadır. Tarihsel olarak ada çayı, ağrı, ishal, sindirim sistemi problemleri, soğuk algınlığı ve ruhsal sorunlar gibi çeşitli sağlık sorunlarının tedavisinde kullanılmıştır. Sınırlı sayıda yapılan araştırmalar, ada çayının menopoz belirtileri üzerinde olumlu etkileri olduğunu, kolesterol ve kan şekeri seviyelerini düşürdüğünü ve antioksidan açısından zengin olduğunu göstermiştir. Alzheimer gibi beyin sağlığı problemlerine karşı koruyucu etkileri olduğu ve üst solunum yolu enfeksiyonlarına karşı da önleyici özellikler taşıdığı düşünülmektedir. Ada çayı, sağlıkla ilgili büyük potansiyel taşıyan ve bilimsel araştırmalarla daha da keşfedilmekte olan bir bitkidir.

Ada çayı nedir?

Ada çayı, bilimsel adıyla Salvia officinalis, tarihte çeşitli hastalıkların tedavisinde ve korunmasında kullanılan şifalı bir bitkidir. Bu bitki, baharat, çay ve yağ şeklinde hazırlanarak tüketilmiştir ve aromatik kokusu nedeniyle parfüm ve sabun yapımında da kullanılmıştır. Ada çayının yaprakları, ilaç yapımında da değerlendirilir. Biberiye, kekik ve nane gibi ballıbabagiller familyasına ait olan ada çayı, A, B3, B6, B9, E ve K vitaminleri ile bakır, çinko, demir, kalsiyum, manganez ve potasyum mineralleri açısından zengindir. Ayrıca, az miktarda kalori, yağ, lif ve protein içerir ve içinde bulunan doğal kimyasallar arasında polifenoller, kafeik asit ve ellagik asit de yer alır.

Akdeniz ülkelerinde halk ilacı olarak da bilinen ada çayı, antimikrobiyal ve antioksidan özellikleri sayesinde soğuk algınlığı, üst solunum yolu rahatsızlıkları, ruhsal problemler, cilt çatlakları, yara izleri, göz enfeksiyonları, diş problemleri ve ağız yaraları gibi pek çok rahatsızlığın tedavisinde kullanılır. Ada çayının içerdiği maddelerin östrojen benzeri etkileri olduğu düşünülmektedir; bu nedenle menopoz dönemindeki östrojen eksikliğine bağlı semptomlar olan aşırı terleme, sıcak basması ve sinirlilik gibi belirtileri azaltmada etkilidir. Adet düzensizlikleri, dismenore ve amenore gibi adet sorunlarının iyileştirilmesinde de kullanılır. Ada çayı, hiperhidroz olarak tanımlanan aşırı terleme hastalığına karşı da etkili olduğu yapılan sınırlı araştırmalarla desteklenmiştir.

Ada çayının faydaları nelerdir?

Ada çayı, Marmara Adası’ndan İstanbul’a getirildiği için bu ismi almış ve Ege Bölgesi’nde acı elma olarak da tanınmaktadır. Hem tıbbi hem de aromatik özelliklere sahip olan ada çayının yaprakları, çay olarak içilmek üzere kaynatılabilir ya da buhar distilasyonu yöntemiyle esans ya da uçucu yağ olarak da kullanılabilir. Ada çayı yağı, yara iyileştirici, ter kesici ve idrar söktürücü özelliklere sahiptir. Yaralara haricen uygulandığında iyileşmeyi hızlandırır ve cilde parlak bir görünüm kazandırır. Ayrıca, şeker üzerine damlatılarak tüketilir ve karın bölgesine sürülerek gaz sancılarının giderilmesinde kullanılır. Ancak, ada çayı yağının fazla tüketimi ciddi sağlık problemlerine yol açabilir.

Ada çayı yaprağı çayı antiseptik özelliğe sahip olup, mide ve sindirim problemlerine iyi gelir, özellikle gaz söktürücü olarak kullanılır. İshal ve gastriti önleyebilir, kolik tedavisinde kullanılır ve spazm azaltıcı özelliklere sahiptir. Ada çayı çayı cilt bakımında ve bazı hastalıkların iyileştirilmesinde haricen kullanılır. Romatizma ağrılarına iyi geldiği düşünülen ada çayı banyosu, cilt ve ayak bakımı için de kullanılır. Akne, egzama ve sedef hastalığına karşı koruyucu etkileri vardır ve cilt lekelerini gidermeye yardımcı olur. Günde iki kez tüketildiğinde kötü kolesterolü engelleyebilir ve hiperlipidemi, tip 2 diyabet ve total kolesterolün iyileştirilmesine yardımcı olur. Kolon kanserinin başlangıç evrelerini baskılayabilir ve kanser hücrelerinin büyümesini engelleyen antioksidanlar içerir. Alzheimer hastalığına karşı da etkili olduğu düşünülen Salvia lavandulifolia türü, belleği güçlendirmeye ve konsantrasyon eksikliğine iyi gelir. Depresyon ve stresi azaltır, ağız ve diş eti hastalıklarına iyi gelir. K vitamini içeriği ile kemikleri güçlendirir. Diş beyazlatma konusunda ise diş hekimlerinden detaylı bilgi alınabilir.

Ada çayı hangi durumlarda tüketilmemelidir?

Ada çayı uzun yıllardır şifalı bitki olarak tanınsa da, bu bitki üzerine yeterli bilimsel araştırma yapılmamıştır. Bu nedenle, sağlıklı bireylerin ada çayı gibi bitkisel çay ve ürünleri aşırıya kaçmadan tüketmeleri tavsiye edilir. Özellikle kronik rahatsızlığı olan kişilerin ada çayı kullanımı konusunda doktorlarına danışmaları önemlidir. Ameliyat öncesi ve sonrası dönemlerde ada çayı da dahil olmak üzere bitkisel ilaç ve çay tüketiminden kaçınılmalıdır. Ada çayı tüketiminin sakıncalı olabileceği durumlar şunlardır:

Ada çayının rahim kaslarını uyarıcı etkisi ve süt üretimini olumsuz etkileyebileceği için gebeler ve emziren annelerin ada çayı tüketmesi sakıncalıdır.
6 yaş altı çocukların ada çayı tüketmesi sağlık problemlerine yol açabilir.
Bazı ada çayı türleri aşırı tüketildiğinde kan basıncını yükseltebilir, karaciğer ve sinir sistemine zarar verebilir. Bu türlerin günde 3 fincandan fazla tüketilmemesi önerilir.
Konsantre hali olan ve acı elma yağı olarak bilinen ada çayı yağının oral tüketimi sağlık sorunlarına neden olabilir.
Bazı kanser türlerine sahip hastaların ada çayı tüketmesi önerilmez.
Diyabet, Alzheimer ve nöbet durdurucu ilaçlarla ada çayının birlikte tüketilmesi sakıncalı olabilir.
Bitkisel çay ve ürünlerin tüketimi sınırlı tutulmalı, ürün üzerindeki uyarılar dikkatlice okunmalı ve herhangi bir şüphe durumunda doktor tavsiyesi alınarak bilgi edinilmelidir. Bu yaklaşım olası sağlık problemlerini önlemeye yardımcı olacaktır.