Akciğerde sıvı birikmesi (plevral efüzyon) nedir?

Bazı hastalıkların bir sonucu olarak akciğerlerde sıvı birikebilir ve bu sıvı, akciğerlerdeki birçok hava kesesinde toplanarak nefes almayı zorlaştırabilir. Akciğerlerde sıvı birikmesi olarak adlandırılan bu durum, genellikle kalp sorunlarından kaynaklanır, ancak akciğerde sıvı birikmesine başka nedenler de yol açabilir. Bu durumun hızla tedavi edilmesi hayati önem taşır.

Akciğerde sıvı birikmesi (plevral efüzyon) nedir?
Akciğerde sıvı birikmesi (plevral efüzyon) neden olur?
Akciğerde sıvı birikmesinin belirtileri nelerdir?
Akciğerde sıvı birikmesine tanı nasıl konur?
Akciğerde sıvı birikmesi tedavisi nasıl yapılır?
Akciğerde sıvı birikmesi (plevral efüzyon) hakkında sık sorulan sorular

Akciğerde sıvı birikmesi (plevral efüzyon) nedir?

Akciğer dışında, göğüs kafesinin içinde bulunan ve plevral aralık olarak adlandırılan bölgede sıvı birikmesine “plevral efüzyon” veya “plevral sıvı” denir. Plevral sıvı, akciğere baskı yaparak akciğerin işlevini engeller ve bazı sağlık sorunlarına yol açabilir. Akciğerde sıvı birikmesi, tam olarak “plörezi” anlamına gelmez. Akciğerde sıvı birikmesinin diğer bir adı ise “akciğer ödemi”dir. Akciğer ödemi, akciğerin içindeki hava keseciklerine denilen “alveoler” bölgelerinde sıvı birikmesini ifade eder. Halk arasında akciğerde sıvı birikmesi olarak adlandırılan durum, aslında plörezi değil plevral efüzyondur. Terimler arasındaki bu fark, Türkiye’de tüberkülozun yaygın olduğu dönemlerde, plevral aralıkta sıvı birikimiyle ilişkilendirilen tüberküloz terimleri için kullanılmıştır.

Akciğerde sıvı birikmesi (plevral efüzyon) neden olur?

Plevral efüzyon, akciğerin sıkıştırılmasına ve normal çalışmasının engellenmesine neden olduğu için rahatsızlık yaratan bir durumdur. Akciğerde sıvı birikiminin yani plevral efüzyonun birçok farklı nedeni vardır. Bu nedenler, hem akciğere özgü olanlar hem de akciğer dışında başka hastalıklardan kaynaklananlar olmak üzere iki ana kategoride incelenebilir.

Akciğerle doğrudan ilgili nedenler arasında zatürre önemli bir yer tutar. Zatürre, akciğerin sıvı birikimine neden olabilen bir enfeksiyon hastalığıdır. Akciğer kanseri, akciğer apsesi, interstisyel akciğer hastalığı gibi çeşitli akciğer hastalıkları da sıvı birikimine yol açabilir.

Akciğerle ilgili olmayan nedenler arasında ise sistemik hastalıklar bulunur. Kalp yetmezliği, romatizmal hastalıklar, metabolizma bozuklukları ve böbrek yetmezliği gibi sistemik hastalıklar, vücut genelinde sıvı birikimine yol açarak plevral alanda sıvı birikimine sebep olabilir. Bu tip sistemik hastalıklara bağlı sıvı birikimi, genellikle iki taraflı veya vücudun farklı bölgelerinde şişliklere neden olabilir.

Plevral efüzyon, sadece akciğerlerde değil, aynı zamanda karın, bacaklar ve diğer bölgelerde de şişliklere yol açabilir. Bu sıvıların özellikleri tedavi yöntemlerini etkileyebilir. Örneğin, böbrek yetmezliği, kalp yetmezliği ve romatizmal hastalıklar gibi sistemik hastalıklara bağlı olarak biriken sıvılar genellikle berrak sıvılardır. Ancak akciğer hastalıklarına bağlı olarak oluşan sıvılar daha yoğun olabilir ve içerisinde mikroplar veya hücreler barındırabilir.

Bazı durumlarda, mediastinal hastalıklar gibi lenfoma veya lenf sistemi hastalıkları da plevral alanda sıvı birikimine neden olabilir. Bu tür sıvı birikimleri “şilotoraks” olarak adlandırılır ve bu durum, alınan besinlerle emilen yağların lenf sisteminde hareketini bozduğu için plevral alanda birikir.

Akciğerde sıvı birikmesinin belirtileri nelerdir?

Plevral sıvı birikiminin ana belirtisi, akciğerin etkili bir şekilde çalışamamasından kaynaklanan nefes darlığıdır. Bu nefes darlığı, sıklıkla yan ağrısı gibi tanımlanan ağrı ile birlikte görülebilir. Tek taraflı plevral sıvı birikimi durumunda, ağrı nefes darlığından daha belirgin olabilir. Ancak iki taraflı plevral sıvı birikimi durumunda her iki belirti de yaygın olarak görülebilir.

Akciğerde sıvı birikmesine tanı nasıl konur?

Nefes darlığı şikayeti olan hastaların fizik muayenesi sırasında bazen akciğer sesleri alınamayabilir ve bu durum şüphe uyandırabilir. Bu nedenle, uzman bir doktor genellikle hastadan göğüs röntgeni isteyecektir. Göğüs röntgeni görüntülerinde sıvı birikiminin belirgin bir izi görülebilir. Tanı konusunda daha fazla ayrıntıya ihtiyaç duyulduğunda, gerektiğinde bir bilgisayarlı tomografi taraması (CT taraması) da yapılabilir. Bu yöntem, kesin tanının konmasına yardımcı olabilir.

Akciğerde sıvı birikmesi tedavisi nasıl yapılır?

Hasta, şikayetleriyle bir doktora başvurduğunda, ilk adım bu sıvının neden oluştuğunu ve kökenini belirlemektir. Sıvının nedeni, hastalığın türüne göre değişebilir. Kalp yetmezliği, romatizmal hastalıklar, böbrek yetmezliği gibi sistemik hastalıklara bağlı sorunlarda, ilgili hastalığın tedavi edilmesi sıvının kendiliğinden azalmasına neden olabilir. Ancak kanser, zatürre, lenfoma gibi akciğerle ilgili sıvı birikimi sorunlarında, sıvının boşaltılması ve temel nedenin tedavi edilmesi gerekebilir.

Sadece sıvı ve zatürre söz konusu ise, sıvıyı boşaltmak için iğne veya göğse yerleştirilen bir drenaj tüpü kullanılabilir. Bu işlemlere “torasentez” denir ve tüp takarak boşaltma işlemine “tüp torakostomi” adı verilir. Altta yatan hastalık tedavi edildikten sonra, sıvı sorunu çözüldüğünde drenaj tüpü çekilir ve hasta normal yaşamına devam edebilir.

Akciğerde sıvı birikmesi (plevral efüzyon) hakkında sık sorulan sorular

Her zatürre sonrasında akciğerde sıvı birikir mi?

Her zatürre vakası sonrasında akciğerde sıvı birikimi meydana gelmez. Özellikle zatürre erken bir aşamada teşhis edilip ilaç tedavisi uygulandığında, sıvı birikimi olmadan iyileşme sağlanabilir. Ancak, teşhis gecikirse veya akciğerin büyük bir bölgesini etkilediyse, sıvı birikimi daha yaygın olabilir. Zatürre dışında, tüberküloz, akciğer apsesi, kanser gibi durumlarda akciğerde sıvı birikimi görülebilir, ancak bu durum kendiliğinden düzelmez ve genellikle açık ameliyatla tedavi edilir.

Akciğerde sıvı birikmesi ciddi bir durum mu?

Akciğer etrafında biriken sıvı, yani plevral efüzyon, ilk bakışta önemsiz gibi görünebilen ancak potansiyel olarak ciddi bir durumdur. Sıradan bir soğuk algınlığına benzer basit semptomlar, aslında ciddi sağlık sorunlarının habercisi olabilir. Göğüs ağrısı veya öksürük gibi sıradan görünen şikayetler, altında yatan sorunun ciddiyetine işaret edebilir.

Akciğerde sıvı birikmesi kendi kendine geçer mi?

Küçük bir plevral efüzyon genellikle kendi kendine düzelir. Ancak, plevral efüzyona yol açan temel nedeni tedavi etmek önemlidir. Örneğin, eğer zatürre veya kalp yetmezliği gibi hastalıklar plevral efüzyona neden oluyorsa, bu hastalıkların tedavisi için ilaçlar kullanılır. Bu hastalıklar tedavi edildiğinde, genellikle plevral efüzyon da ortadan kalkar.