Atopik dermatit nedir?
Son Güncelleme Tarihi : Ağustos 21, 2024
Atopik dermatit, dermatit (egzama) grubuna ait bir türdür ve çoğunlukla çocuklarda görülen bir hastalıktır. Nadiren de olsa yetişkinlerde ortaya çıkabilse de genellikle bebeklik veya çocukluk çağında karşılaşılan bir egzama türüdür. Atopik dermatit, bahar aylarında çayır ve ağaç polenlerine maruz kalmanın arttığı dönemlerde şiddetlenebilir. Tedavi, cilt nemlendiricileri, antihistaminikler, topikal kortizon içeren kremler, nemlendirici banyolar gibi yöntemleri içerebilir ve atopik dermatit ataklarını hafifletmeye yardımcı olabilir.
Atopik dermatit nedir?
Atopik dermatit olarak da bilinen bebeklik egzaması, özellikle süt çocukluğu döneminde görülen bir cilt sorunudur. Bu durum, ciltte kuruluk, yanaklarda, kol ve bacaklarda, gövdede egzamatöz deri lezyonları ve kaşıntı gibi belirtilerle kendini gösterir. Özellikle ek gıdalara geçiş döneminde, besinlere duyarlılık, atopik dermatit lezyonlarının şiddetlenmesine yol açabilir. Atopik dermatit tanısı konmuş çocuklar, ilerleyen yaşlarda diğer alerjik hastalıkların gelişme riski açısından düzenli olarak takip edilmelidirler.
Atopik dermatit neden olur?
Atopik dermatit, oldukça karmaşık bir hastalıktır. Bu hastalık, çocuklarda “atopi” adı verilen bir grup içerir. Atopi grubundaki her çocukta atopik dermatit görülmeyebilir; ancak atopiye sahip olanlarda, genetik bir temel bulunur ve alerjik astım ve alerjik rinit gibi diğer alerjik hastalıklara yatkınlık olabilir. Eğer ailede anne, baba veya yakın akrabalarda alerjik hastalıklarla ilgili bir genetik yatkınlık mevcutsa, bu ailelerden doğan çocukların birçoğunda atopi riski bulunmaktadır. Atopinin, çevresel etkenlerle bir araya geldiğinde, atopik dermatit ortaya çıkar.
Atopik dermatite neden olan faktörler nelerdir?
Atopik dermatite yol açan bir dizi çevresel etken mevcuttur. En yaygın olanlar, çocuklarda alerjik yatkınlık bulunması durumunda toz, toprak ve polenle temasın atopik dermatite sebep olabileceğidir. Alerjik reaksiyonlara yol açabilen besinler, özellikle laktoz gibi maddeler, atopik dermatitin nedenleri arasında yer almaktadır. Çocuklarda herhangi bir enfeksiyon sonrasında atopik dermatit riski artmaktadır. Antibiyotik ve ilaç kullanımı, hatta aşı sonrasında atopik dermatit insidansında artışa neden olabilir.
Evde kimyasal maddelerle temizlik yapılmasının ardından bebek ve çocuklarda atopik dermatit alevlenebilir. Bebek veya çocuğun kimyasallara temas etmese bile, temizlik sırasında havada bulunan görünmeyen molekülleri soluması, atopik dermatitin artmasına yol açabilir. Eskiden yaygın olarak kullanılan ancak günümüzde tercih edilmeyen yünlü ürünler, hassas çocuklarda atopik dermatit riskini artırabilir. Kedi ve köpek gibi hayvan tüyleri de hastalığın şiddetlenmesine neden olabilir.
Alerjik astımı olan çocukları etkileyen faktörler, atopik dermatit görülen çocukları da etkileyebilir. Çünkü atopi olarak adlandırılan bu grupta yabancı maddeler çocuğun vücuduna girdiğinde, kan dolaşımındaki hücreleri aktive eder ve bu hücreler, yabancı maddeye karşı tepki verir. Bu tepki, vücutta nerede olursa olsun belirtilerini o bölgede gösterir. Bebeklik dönemi ve çocukluktan sonra, yetişkinlik dönemine geçildikçe atopik dermatitin yerleşim yeri de farklı bölgelerde olabilir.
Atopik dermatit nasıl anlaşılır? Belirtileri nelerdir?
Özellikle bebeklerde en sık görülen semptomlar, yüz ve yanak bölgesinde ortaya çıkar. Bebeklerin yanaklarında kızarıklık, tahriş, kuruluk, pütür pütür benzeri görüntüler ve lekeler, hatta beyaz, siyah, kahverengi gibi değişen renklerde olabilir ve bunlar atopik dermatitte karşımıza çıkar. Bebekler büyüdükçe bu semptomlar yer değiştirebilir. Yanaklardaki belirtiler ortadan kaybolabilir ve bu noktada kol ve bacak gibi uzuvlarda görülebilir. Yani hastalığın etkilediği bölgeler değişebilir. Atopik dermatit en sık yüz ve yanak bölgesinde görülse de saç diplerinden ayak tabanına kadar vücudun herhangi bir yerinde meydana gelebilir.
Atopik dermatitin belirtileri şunlar olabilir:
- Kuruyan cilt ve ciltte solukluk
- Avuç içi ve ayak tabanındaki yoğun çizgiler
- Gözaltı morarmaları ve çizgilenmeler
- Düşük saç çizgisi
- Parlak tırnaklar ve dudak kenarında çatlaklar
- Boyunda katlanmalar
- Deri renginde değişiklikler
- Tekrarlayan kaşıntılar
Atopik dermatit bebeklik döneminden başlayarak 13-14 yaşlarına kadar ortaya çıkabilir. Çocuklar büyüdükçe belirtilerin azalması genellikle beklenir. Ergenlik dönemine kadar atopik dermatitin yüzde 80-90’ı sona erebilir. Ancak bebeklikten başlayarak yetişkinliğe kadar süren atopik dermatit vakaları da mevcuttur.
Atopik dermatiti olan bebek ya da çocuklara ne yapılması gerekir?
Atopik dermatit durumunda, öncelikle etkenlerden bebeğin veya çocuğun uzaklaştırılması gerekebilir. Ancak bu her etken için geçerli olmayabilir. Örneğin, yünlü ürünler, kedi veya köpek bulunma durumu, kimyasal temas gibi faktörler kolayca çocuktan uzaklaştırılabilir. Ancak enfeksiyonlar, antibiyotik kullanımı gibi durumlar önlenemez. Atopik dermatiti olan çocuklarda, aşı sırasında, antibiyotik kullanımında ve diş çıkarma dönemlerinde döküntüler görülebilir. Bu dönemlerde ailelerin endişelenmesine gerek yoktur. Dermatoloji uzmanının reçetelediği ilaçlar kullanıldığında hastalık belirtileri kontrol altına alınabilir.
İlkbahar ve sonbaharda mevsim değişiklikleri nedeniyle yine bebeklerde ve çocuklarda atopik dermatite bağlı döküntüler olabilir. Bu belirtiler ortaya çıktığında ailelerin daha önce kullandığı kremleri ve şurupları kullanmaları yeterli olabilir.
Atopik dermatit tedavisi nasıldır?
Atopik dermatit tedavisi iki şekilde planlanır. İlk olarak, hastanın şiddetli ve akut bir atak yaşadığı dönemde uygulanır. Bu dönemde, hastaların ciltleri hassas ve kuru olduğu için sürekli olarak kullanmaları gereken nemlendirici benzeri ilaçlar bulunmaktadır. Atopik dermatitli çocuklar için akut atak döneminde dermatoloji uzmanları tarafından reçete edilen kortizon içeren kremler ve antihistaminik şuruplar kullanılır. Bu ilaçların doğru bir şekilde kullanılması büyük önem taşır. Aileler, uzman tavsiyesiyle belirli dozlarda verilen kortizonlu kremlerden çekinmemelidirler, çünkü bu ilaçların çocuklara zarar vermesi beklenmez.
Atopik dermatit atakları kontrol altına alındıktan sonra, idame tedavi sürecinde hastalığa özel nemlendiriciler kullanılarak cildin sürekli olarak nemli tutulması amaçlanır.
Atopik dermatit hakkında sık sorulan sorular
Atopik dermatit tedavi edilmezse ne olur?
Atopik dermatit tedavi edilmezse, vücutta görülen kızarıklıklar artar ve daha da şiddetlenir. Bu durum hastalığın vücutta daha fazla yayılmasına neden olabilir. Atopik dermatit, çocuklarda rahatsız edici boyutlara ulaşabilir, bu nedenle tedaviyi ihmal etmemek son derece önemlidir. Bir çocuğun atopik dermatit atağı, tıbbi tedavi ile 5 günde aşılabilirken, tedavi almadan geçmesi çok daha uzun sürebilir. Bu sürenin ardından yeni bir atağın meydana gelmesi durumunda çocuk, uzun bir süre boyunca atopik dermatit belirtileriyle başa çıkmak zorunda kalabilir. Tedavi edilmeyen ve ardışık olarak yaşanan ataklar, daha sonraki atakların şiddetini artırabilir.
Stres atopik dermatite neden olur mu?
Bebekler ve çocuklar arasında yaşanan stres ve psikolojik etkenler, atopik dermatite yol açabilir. Aşılar, üst solunum yolu enfeksiyonları, diş çıkarma gibi ateşli hastalıklar bebekler ve çocuklar arasında stres kaynağı olabilir. Ayrıca, anne-baba arasındaki uyumsuzluklar, diğer kardeşlerin varlığından kaynaklanan kıskançlık gibi stres faktörleri, atopik dermatit hastalığının tetikleyicisi olabilir.
Emziren bebekler için annelerin alması gereken önlemler var mıdır?
Laktoz dışında kesin olarak kanıtlanmış gıdalar olmasa da, bazı gıdaların, özellikle kavun, patlıcan, çilek gibi, anne ve bebekte alerjik reaksiyonlara neden olduğu gözlemlenmiştir. Özellikle alerji riski taşıyan anneler, hassasiyet gösterdikleri bu tür gıdalara dikkat etmelidir. Eğer anne, bebek veya çocuk alerjik reaksiyon belirtileri, örneğin kızarıklık veya döküntü, yaşadıktan sonra belli bir gıda ile ilişkilendirilebiliyorsa, bu gıdalardan uzak durulmalıdır.
Annelerin emzirme döneminde, zaten gaz oluşturan gıdalardan kaçınmaları gereken bazı besinler bulunmaktadır. Özellikle bu dönemde, annelerin sadece alerjiye neden olan gıdalardan kaçınması yeterlidir. Çünkü anne sütü, bebeklerin bağışıklık sistemini güçlendiren en önemli besindir. Düzenli olarak anne sütü alan bebekler ve çocuklarda atopik dermatit riski daha düşüktür veya yaşanan ataklarda belirtiler daha hafif olabilir, çünkü anne sütü etkilidir.
Erişkinlerde görülen egzamadan bir farkı var mı?
Atopik dermatitin devam ettiği durumlarda, erişkinlerde görülen egzama ile farklılık gösterir. Hastalık, yaklaşık olarak erişkinlerin %10’unda devam edebilir. Erişkinlerde meydana gelen egzama, atopik dermatitten farklı bir durumdur.
Cilt kaşıntısına karşı yapılması gerekenler nelerdir? Atopik dermatit veya herhangi bir alerjik reaksiyon durumunda, kaşıntıya neden olan etkenlerden uzak durmak ve uzman kontrolünde verilen tıbbi tedaviyi uygulamak önemlidir.