Böbrek Nakli Nasıl Yapılır

Son Güncelleme Tarihi : Mart 16, 2025

Böbrek nakli, böbrek yetmezliği olan hastalar için uzun vadeli bir çözümdür. Bu hastalar, yaşamlarını sürdürebilmek için diyalize ihtiyaç duyarlar. Çünkü kanın yabancı maddelerden arındırılması için süzülmesi gerekmektedir ve bu süreç mekanik olarak ancak diyaliz ile gerçekleşebilir. Hastaların durumuna bağlı olarak, haftada bir veya daha sık periyotlarla diyalize girmeleri gerekebilir. Bu durum hem yorucu hem de zaman alıcı bir tedavidir ve hastaların durumu diyaliz seanslarıyla birlikte kötüleşebilir. Bu sebeple, uygun adaylar için böbrek nakli oldukça etkili bir çözüm olabilir. Bu yazıda, böbrek nakli ile ilgili merak edilenler, böbrek nakli sonrası yapılması gerekenler ve riskler hakkında gerekli bilgiler verilmiştir.

Böbrek Nakli Nedir?

Böbrek nakli, böbrek yetmezliği hastalığının tedavisi için uygulanan cerrahi bir yöntemdir. Her organın vücut için hayati bir önemi bulunmaktadır, çünkü organlar birbirleriyle işbirliği yaparak canlılığın devam etmesini sağlarlar. Bu işbirliği içinde, her organın farklı bir görevi vardır.

Böbrekler, kanda bulunan atık maddelerin süzülerek idrar yoluyla dışarı atılmasını sağlarlar. Ayrıca vücudun sıvı ve elektrolit dengesini korumaya yardımcı olurlar. Bu atıklar vücuttan uzaklaştırılmadığında birikerek çeşitli hastalıklara yol açabilir.

Böbrekleri çalışamaz hale gelen kişiler, diyaliz adı verilen bir tedavi yöntemine ihtiyaç duyarlar. Diyaliz, kan dolaşımındaki biriken atıkları mekanik olarak filtreleyerek böbreklerin işlevini yerine getirmediği durumlarda kullanılır. Ancak bu tedavi yöntemi hastalar için yorucu olabilir ve sürekli bir vakit ayırma gereksinimi vardır.

Kalıcı bir çözüm sağlamak amacıyla böbrek nakli en etkili tedavi yöntemidir. Nakil için, dokuların uyumlu olduğu bir canlı veya ölü donörden sağlam bir böbreğin alınarak alıcı hastaya nakledilmesi gerekmektedir. Bu sayede hastalar diyalize girmek zorunda kalmaz ve aktif yaşamlarına geri dönebilirler. Ancak uygun bir böbreğin bulunması her zaman mümkün olmayabilir.

Eğer hastada aktif enfeksiyonlar varsa veya aşırı kiloluysa nakil uygun görülmeyebilir. Nakil işlemi, sağlıklı bir böbreğin alınması ve hastanın vücuduna yerleştirilmesi ile gerçekleşir. Nakil sonrasında hastalar sağlıklı bir yaşama geri dönebilirler, ancak bağışıklık sisteminin yeni böbreği reddetmemesi için bazı bağışıklık baskılayıcı ilaçlar kullanılması gerekebilir.

Kimler Böbrek Nakline İhtiyaç Duyar?

Böbrek nakli, böbreklerinin tamamen iflas etmiş, yani çalışmayı bırakmış bireyler için uygulanan bir yöntemdir. Bu aşamaya gelmiş hastalar genellikle diyaliz tedavisi görmektedirler. Diyalize giren her hastaya, böbrek nakli olup olmadığı konusu sorulur. Böbrek nakli isteyen hastalar belirli bir sıraya alınır ve uygun bir böbrek bulunması ve sıranın kendilerine gelmesi durumunda nakil gerçekleştirilir. Böbrek nakli sonrasında, hastaların ömür boyu belirli ilaçları kullanması gerekebilir. Ayrıca, nakil olan hastaların beslenme konusunda da çok dikkatli olmaları gerekir. Doktorun talimatlarına tam uyulmaması durumunda, nakledilen böbreğin risk altında olabileceği unutulmamalıdır.

Ancak, kanser hastaları veya kanser tedavisi görmüş kişiler, kemik enfeksiyonları, hepatit enfeksiyonları, ağır kardiyovasküler hastalıkları veya karaciğer hastalığı olan bireyler için nakil durumu riskli ve hayati öneme sahip olabilir. Dolayısıyla, böbrek yetmezliği olsa bile nakil uygun olmayabilir. Çünkü bu durumda hastanın ciddi bir ameliyat geçirmesi gerekecektir. Bireyin bu ciddi operasyonu başarıyla atlatabilmesi ve sağlığına kavuşabilmesi için tüm koşulları taşıması gerekmektedir. Tüm bu koşulları taşıyan ve yeterince sağlıklı olan böbrek yetmezliği olan hastalar için böbrek nakli bir seçenek olabilir.

Böbrek Nakli Nasıl Yapılır?

Böbrek nakli, donörün durumuna bağlı olarak farklılık gösterir. Eğer sağlam böbreği bağışlayacak kişi vefat etmişse, böbrek nakli ani bir şekilde planlanır. Çünkü genellikle vefat eden kişilerden böbrek alınması aniden gerçekleşir. Bu durum, organın sağlığını koruması için kısa bir süreyle sınırlı olduğunu gösterir. Eğer alınacak böbrek uygunsa, nakli bekleyen hastanın acil bir şekilde ameliyat için hazırlanması gerekir. Nakil ancak bu şekilde gerçekleşebilir.

Eğer donör sağlıklı bir bireyse, operasyon hasta ve bağışçı arasında planlanabilir. İlk olarak, doku ve organ uyumu için bazı antikor testleri yapılır. Sonuç uygunsa, böbrek naklinde bir engel kalmaz.

Ameliyatın gerçekleştirilmesi için hastaya genel anestezi uygulanır. Anestezinin ardından, karından açılan bir kesiden sağlıklı böbrek alıcıya yerleştirilir. Daha sonra tüm arterler ve damarlar bağlanır. Organ vücuda başarılı bir şekilde yerleştirildikten sonra, böbrekten kan akışı başlar. Ardından, sağlıklı böbreğin üreteri mesaneye bağlanır ve hasta normal idrar yapabilir hale gelir.

Eğer diğer böbrek vücutta tansiyona veya enfeksiyona sebep olmuyorsa, sağlıksız olan böbrek vücutta bırakılabilir. Böbrek nakli önemli bir ameliyattır ve bazı riskleri vardır. Hasta genel anesteziye alerjik reaksiyon gösterebilir veya ameliyat sırasında kanama olabilir. Ayrıca, organa yapılan bağlantılarda kan pıhtıları oluşabilir, üreterden sızıntı veya tıkanma meydana gelebilir.

Ameliyat sonrası enfeksiyonlar da görülebilir. Bağışıklık sistemi nakledilen böbreği reddederse, nakil başarısız olabilir. Hastanın bu riskleri göz önünde bulundurarak nakil operasyonunu kabul etmesi gerekir.

Böbrek Naklinin Bağışçı İçin Riskleri Nelerdir?

Böbrek nakli, önemli bir operasyon olması sebebiyle alıcı ve verici açısından bazı riskler içerir. Böbrek bağışçısı olarak gönüllü olan biri, hem hastalar hem de doktorlar tarafından büyük bir değer taşır. Çünkü bu kişi sayesinde bir hasta sağlığına kavuşabilir.

Bağışçı adayı, tıbbi testlerden geçer ve tüm veriler detaylı olarak incelenir. Ardından, bir hekimler konseyi tarafından onaylanır. Yani, bağışçı olma kararı tek bir hekimin inisiyatifinde değil, bir konsey tarafından alınır. Ancak her ameliyatta olduğu gibi, böbrek nakli sonrasında da hem alıcıya hem de vericiye yüzde yüz bir sağlık garanti edilemez. Çünkü yapılan araştırmalar, böbrek nakli operasyonlarında 3000’de 1 oranında ölüm riski olduğunu ortaya koymuştur.

İdrar yolu enfeksiyonu ve yara enfeksiyonu riskleri de mevcuttur. Ancak bu riskler diğer ameliyatlarla aynı düzeydedir. Ameliyat sonrası birkaç gün boyunca bağışçıda ağrılar görülebilir. Bağışçının durumuna bağlı olarak, bağışçı genellikle 5 gün içinde hastaneden taburcu olur. Bazı hastalarda, ameliyatın ardından 1 yıl sonra ameliyat bölgesinde ağrı oluşabilir. Ameliyat sonrası 2 ay içinde birey normal aktivitelerine dönebilir, ağır kaldırabilir veya spor yapabilir. Bağışçı, nakil operasyonundan sonra düzenli kontrollerini yaptırarak sağlıklı bir yaşam sürebilir.

Nakil Sonrası Neler Yapılması Gerekir?

Böbrek nakli sonrası hastanın hastanede yaklaşık 1 hafta kadar kalması gerekebilir. Bu süre, olası komplikasyonlara anında müdahale edebilmek ve böylece hem hastanın hem de nakledilen böbreğin sağlığını koruyabilmek amacıyla gereklidir. Genellikle nakil sonrasında idrara çıkma hemen başlar, ancak yeni böbreğin kanı süzmesi bir süre alabilir. Bu nedenle hastanın nakil sonrasında birkaç kez diyalize girmesi gerekebilir. Nakilin ardından, hastanın genellikle 8. haftadan sonra normal yaşamına dönmesi beklenir. Ancak, düzenli kontroller gereklidir. Böylece böbreğin ve hastanın sağlığı kontrol altında tutulabilir. Operasyondan sonra sık sık tahlil ve testlere ihtiyaç duyulur, bu nedenle operasyon merkezine yakın bir yerde konaklamak gerekebilir. Böbrek naklinden sonra, vücut böbreği reddetmemesi için ömür boyu birtakım ilaçlar kullanılması gerekir. Bu ilaçların düzenli kullanımı çok önemlidir, aksi halde vücut birden böbreği reddedebilir ve durum kötüleşebilir. Bu ilaçlar aynı zamanda enfeksiyon riskini azaltmada da rol oynar.

Eğer böbrek nakliyle ilgili bilgi almak ve sağlıklı bir yaşam sürmek istiyorsanız, kontrollerinizi zamanında yaptırmanız önemlidir.