Boğaz yanması neden olur?

Yutkunmayı ve yemek yemeyi zorlaştıran boğaz yanması, özellikle son zamanlarda insanlarda endişeye neden olabilir. Kış aylarında havanın soğumasıyla daha sık görülse de, mevsim fark etmeksizin boğaz yanması deneyimi yaşanabilir. Bu tür bir endişeye kapılmadan önce, bu durumun neden kaynaklandığını bulup uygun çözümleri düşünmek önemlidir.

Boğaz yanması neden olur?
Boğaz yanmasına neden olan hastalıklar nelerdir?
Boğaz yanmasına ne iyi gelir?

Boğaz yanması neden olur?

Boğaz yanması aslında bir hastalık değil, başka bir hastalığın bir belirtisi olarak ortaya çıkar. Bu nedenle boğaz yanmasının altında yatan hastalığı teşhis etmek, tedavi sürecini etkili bir şekilde yönlendirmek için kritik öneme sahiptir. Boğaz yanmasına yol açabilen bazı hastalıklar şunlar olabilir: farenjit, tonsillit, Gastroözofageal Reflü Hastalığı (GÖRH) ve alerjik rinit. Burada önemli olan, bir doktorun doğru bir teşhis koymasına izin vermek ve buna uygun bir tedavi yaklaşımı benimsemektir. Tanı koymak için boğaz yanmasıyla ilişkilendirilen diğer semptomlar da değerlendirilmelidir.

Boğaz yanmasına neden olan hastalıklar nelerdir?

Farenjit

Farenjit, yutak bölgesinin arkasında yer alan boğazın iltihaplanması durumunu ifade eder. Özellikle kış aylarında farenjit daha sık görülür. Bu durumun nedeni, soğuk hava koşullarının bağışıklık sistemini zayıflatarak enfeksiyonlara karşı daha savunmasız hale getirmesidir. Farenjite yol açan etmenler arasında virüsler, bakteriler, sigara kullanımı, alerjiler, yetersiz sıvı alımı, reflü, aşırı sıcak veya soğuk gıdaların tüketimi, baharatlı yiyecekler ve öğretmenlik gibi çok konuşma gerektiren meslekler bulunabilir.

Farenjit, akut ve kronik olmak üzere iki farklı şekilde ortaya çıkabilir. Kronik farenjit belirtileri genellikle akut farenjite göre daha hafiftir ve şunları içerebilir:

Boğazda yanma ve ağrı
Ateş
Halsizlik
Burun akıntısı
Yutkunma güçlüğü ve yutkunma sırasında ağrı
Boğazda takılma hissi
Öksürük
Farenjitin akut mu yoksa kronik mi olduğu, kişinin çalışma koşulları, günlük sıvı alımı, çevresel etkenler gibi faktörler göz önüne alınarak doktor muayenesi sonrasında belirlenir.

Akut farenjit bakteriyel kaynaklıysa, antibiyotikler, ağrı kesiciler ve burun spreyleri gibi ilaçlarla semptomların hafifletilmesi ve iyileşmenin sağlanması amaçlanır. Viral kaynaklı bir enfeksiyon ise, antibiyotik kullanımı gereksizdir ve semptomları hafifletmek için semptomatik tedaviler önerilir. Kronik farenjit durumunda ise, hastanın maruz kaldığı çevresel etmenler (toz, sigara, alkol, kimyasallar vb.) ortadan kaldırılmalıdır.

Tonsillit

Tonsillit, boğazın arkasında bulunan bademciklerin iltihaplanması durumunu ifade eder. Tonsillit bazen farenjit ile aynı anda görülebilir, ancak ayrı ayrı da ortaya çıkabilir. Bademcikler, vücudu patojen mikroorganizmalara karşı koruyan beyaz kan hücrelerini üreten bir yapıdır ve enfeksiyonla karşılaştığında iltihaplanabilir. Tonsillit genellikle viral kaynaklıdır, ancak bazen bakteriyel nedenlerle de meydana gelebilir. Özellikle çocuklarda sıkça görülen bir hastalıktır, ancak yetişkinlerde ve ergenlerde de sık rastlanır.

Akut, rekürren veya kronik olmak üzere üç farklı şekilde sınıflandırılabilir. Belirtiler, her üç grup için de benzerdir ve şunları içerebilir:

Şişmiş ve kırmızı bademcikler
Bademciklerin üzerinde sarı veya beyaz renkte zar gibi görünen iltihaplı alanlar
Yutma güçlüğü
Yutma sırasında acı ve ağrı
Boğaz ağrısı
Boğaz yanması
Yüksek ateş
Öksürük
Halsizlik ve yorgunluk
Baş ağrısı
Boyun veya çene altında ele gelen, büyümüş, hassas ve ağrılı lenf bezleri
Kulak ağrısı
Ses kısıklığı
Kötü nefes ve ağız kokusu
Bulantı ve kusma
Geniz akıntısı
Tonsillitin nedeni virüslerse, dinlenme ve bol sıvı alımı gibi evde tedavi ile hastalık kolayca atlatılabilir. Bakteriyel nedenlerle oluşmuşsa, evde tedavinin yanı sıra antibiyotik tedavisi uygulanabilir.

GÖRH (Gastroözofageal Reflü Hastalığı)

Reflü, alt özofagus sfinkterindeki basınç azalması sonucu mide sıvısının yemek borusundan yukarı doğru kaçmasıyla karakterize edilen bir durumdur. Herkes ara sıra reflü yaşayabilir, ancak yemek borusu ve boğaza zarar verecek kadar sık tekrarlandığında hastalık olarak kabul edilir. Obezite, gebelik, eğilimli pozisyonlarda uzun süre durma, aşırı baharatlı veya acı yiyeceklerin tüketimi gibi faktörler reflüye neden olabilir.

Mide sıvısı asidik olduğu için sürekli olarak yemek borusu ve boğaza teması sonucunda yemek borusu ve boğaz yanması gibi belirtiler ortaya çıkabilir. Reflü hastalığının belirtileri şunlar olabilir:

Mide içeriğinin ağza gelmesi
Üst karın bölgesi ve boğazda yanma hissi
Yutma güçlüğü
Ağrılı yutkunma
Boğaz tahrişi nedeniyle kronik farenjit
Sürekli geğirme ihtiyacı
Kuru öksürük
Ses kısıklığı
Kötü nefes ve ağız kokusu
Diş çürükleri
Aşırı yağlı veya kafein, alkol içeren yiyecekler ve çikolata tüketiminin ardından belirtiler daha da kötüleşebilir.

Reflü hastalığının tedavisi antiasit tabletleri ve proton pompa inhibitörlerini içeren ilaçlar kullanılarak mide sıvısının asiditesini azaltmak ve yemek borusu ile boğaza zarar vermesini önlemek için yapılır. İlaç tedavisinin yanı sıra yaşam tarzı değişiklikleri, reflü hastalığının semptomlarının azaltılması için önemlidir.

Uyumadan en az 3-4 saat önce yemek yememek, alkollü içecekler, kafeinli ürünler ve aşırı yağlı yiyeceklerden kaçınmak, yemeklerle birlikte sıvı alımını sınırlamak, narenciye, domates, çiğ sebzeler ve meyvelerle deneme yaparak rahatsızlık yaratıp yaratmadığını kontrol etmek, sıkı korse ve kemerlerden kaçınmak, yatak başını 15-20 cm yükseltmek, fazla kilolardan kurtulmak ve sigara içmeyi azaltmak reflü hastalığı semptomlarının iyileşmesine yardımcı olabilir.

Alerjik Rinit

Baharın gelmesi, çiçeklerin açması ve doğanın canlanması herkes için sevindirici olabilir, ancak bazı insanlar için zorlayıcı bir dönem haline gelebilir. Bahar aylarında polen miktarının artması, alerjik rinitin ortaya çıkmasına neden olabilir. Alerji, patojen olmayan bir maddeye karşı aşırı reaksiyon gösterme durumudur ve atopi olarak da adlandırılır. Bağışıklık sistemi yanlış bir tepki verdiğinde meydana gelir. Alerjik rinit, burun mukozasının inflamasyonu, ödemi veya iltihabı şeklinde kendini gösterir ve bakteriyel veya allerjik nedenlere bağlı olarak ortaya çıkabilir.

Alerjik rinit belirtileri şunlar olabilir:

Boğaz yanması
Boğazda ağrı ve kaşıntı hissi
Ses kısıklığı
Gözlerde kaşıntı ve kızarıklık
Gözlerde sulu akıntı
Burun tıkanıklığı
Burun akıntısı
Tat değişikliği
Uykudan sık uyanma
Horlama
Boğaz kuruluğu
Alerjik rinit tedavisi, hastanın belirtilerine bağlı olarak belirlenir. Burun tıkanıklığı ve akıntısı varsa, serum fizyolojik içeren burun spreyleri kullanılarak burun içi yıkanabilir. Kortizonlu burun spreyleri, burun içindeki iltihabı azaltır ve tıkanıklığı hafifletmek için hap tedavisi de uygulanabilir. Alerji semptomlarının azaltılması için antihistaminik tedavi de kullanılabilir.

Boğaz yanmasına ne iyi gelir?

Boğaz yanması, yukarıda bahsedildiği gibi farklı hastalıkların bir belirtisi olarak ortaya çıkabilir. Boğaz yanmasını azaltmak için doğru uygulamalar, sahip olunan hastalığa bağlı olarak gereklidir.

Eğer boğaz yanması, farenjit veya tonsilit gibi nedenlerle meydana gelmişse, aşağıdaki yöntemler kullanılabilir:

1 su bardağı kaynatılıp ılıtılmış suya 1 çay kaşığı sofra tuzu ekleyerek hazırlanan çözelti ile gargara yapmak,
Yiyecek ve içecekleri ılık veya soğuk tüketmek, çünkü çok sıcak besinler boğazı tahriş edebilir,
Kuru hava nedeniyle oluşan tahrişi önlemek için ortamı nemlendirmek,
Papatya, melisa, ıhlamur gibi bitki çayları içmek,
Aşırı acı ve baharatlı yiyeceklerden kaçınmak boğaz yanmasını hafifletebilir.
Eğer boğaz yanması, reflü hastalığına bağlı olarak meydana gelmişse, reflüyü azaltmak için aşağıdaki yöntemler uygulanabilir:

Çiğ sebze ve meyveleri deneyerek rahatsızlık yapmadığını kontrol etmek ve ona göre tüketmek,
Kafeinli, alkollü, yağlı yiyecekler ve çikolatadan kaçınmak,
Uyumadan en az 3-4 saat önce yemek yememek,
Yatak başını 15-20 cm yükseltmek,
Sıkı kemer ve korse kullanmamak,
Fazla kiloları vermek,
Protein açısından zengin bir diyet uygulamak gibi yöntemler kullanılabilir.
Boğaz yanması, alerjik rinit nedeniyle ortaya çıkmışsa, alerjiyi hafifletmek ve semptomları azaltmak için alerji testi yaptırmak ve alerjik reaksiyona neden olan maddeden mümkün olduğunca kaçınmak önemlidir.

Eğer boğaz yanması yaşanıyorsa ve bu durumun nedenini bulmak isteniyorsa, bir sağlık profesyoneline başvurmak en iyi seçenektir.