Çiçek Hastalığı nedir?

Son Güncelleme Tarihi : Ağustos 21, 2024

Dünya genelinde salgınlara neden olarak milyonlarca insanın hayatını kaybetmesine yol açan çiçek hastalığı, aşı programları sayesinde günümüzde tamamen ortadan kaldırılmış bir hastalıktır. Bununla birlikte, hala suçiçeği ile karıştırılabilmekte ve merak edilen enfeksiyon hastalıkları arasında yer almaktadır.

Çiçek Hastalığı nedir?
Çiçek hastalığı belirtileri nelerdir?
Çiçek hastalığı neden olur? Risk faktörleri nelerdir?
Çiçek hastalığı tedavisi var mıdır?
Çiçek hastalığı hakkında sık sorulan sorular

Çiçek Hastalığı nedir?

Çiçek hastalığı, bir tür enfeksiyon hastalığıdır ve ciltte kabartılar, şiddetli ağrılar ve bir dizi belirti ile kendini gösterebilir. Bu hastalık klinik olarak ilk defa 10. yüzyılda Rhazes tarafından tanımlanmıştır. Yüzyıllar boyunca dünya genelinde salgınlara yol açarak milyonlarca insanın ölümüne neden olmuştur. 8. yüzyılda Avrupa’da yılda tahmini 200.000-600.000 arasında ölüme neden olarak, tüm ölümlerin %7-12’sinden sorumlu olmuştur. Bu hastalığa bağlı ölümlerin çoğunluğu çocuklarda, özellikle bebeklerde görülürken, çocukluk dönemi ölümlerinin 1/3’ünün nedeni çiçek hastalığıdır.

Çiçek hastalığı belirtileri nelerdir?

Geçmişte ciddi can kayıplarına neden olan çiçek hastalığı, zaman içinde farklı şiddet seyrine sahip olmuştur. Enfeksiyon hastalıklarından biri olan çiçek hastalığı, ciltte kabarcıklar şeklinde kendini gösterir. Kuluçka dönemi, genellikle 14-20 gün arasında değişir. Hastalık yüksek ateşle başlar ve ardından şiddetli baş ve eklem ağrıları ile karakterize edilen bir 3 günlük dönem gelir. Bu dönemden sonra, önce baş bölgesinde olmak üzere tüm vücutta irin dolu kabarcıklar meydana gelir. Çiçek hastalığı, hem ciltte hem de sindirim sisteminde değişikliklere yol açabilir. Her bireyde farklı belirtiler gösterebilir, ancak genellikle şu semptomlar görülür:

Kusma
Yüksek ateş
Şiddetli baş ağrısı
Baş dönmesi
Hazımsızlık
İshal
Üşüme
Halsizlik
İştahsızlık
İrinli kabarcıklar
Kaşıntı

Ortalama 14-20 günlük kuluçka süresinin ardından, yüksek ateş, baş ağrısı ve eklem ağrıları gibi prodromal semptomlarla başlar ve aynı zamanda kusma da görülebilir. Daha sonra ateş düşer ve dil, ağız ve orofarenkste kızarık döküntüler oluşur. Bir gün içinde deri döküntüleri başlar. Başlangıçta yüz, eller ve avuç içi bölgelerinde başlayan döküntüler, daha sonra tüm vücuda yayılır. Deri üzerinde kabarık kabarcıklar ve püstüller meydana gelir ve yaklaşık 2 hafta içinde kabuklanarak iyileşirler. Çiçek hastalığının ilerleyen aşamalarında halsizlik, iştahsızlık artar ve irinli kabarcıkların yoğunluğundaki artış, hastalığın şiddetlenme belirtisi olabilir.

Çiçek hastalığı neden olur? Risk faktörleri nelerdir?

Afrika hastalığı olarak da bilinen çiçek hastalığı (Smallpox, variola, variola majör), smallpox virüsü tarafından neden olan, geçmişte büyük salgınlara ve birçok ölüme yol açan viral bir hastalıktır. Variola (Smallpox) virüsü, kişinin nazofarenks bölgesinden vücuda girerek buradan lenf nodlarına yerleşerek çoğalır. Ortalama 8-10 gün içinde virüs vücutta çoğalarak tüm organlara yayılır. En bulaşıcı dönem, hastalığın ilk haftasıdır. Bu nedenle, çiçek hastalığı bulaşıcılığını en aza indirmek için hastaların ilk aşamalarda izole edilmesi gerekmektedir. Hasta saç tarağı, havlu, bardak, giysi gibi kişisel eşyalarını başkalarıyla paylaşmamalıdır. Çiçek hastalığına yakalanmış kişilerle temas edilmemelidir, çünkü hastalık hava yoluyla bulaşabilir. Bu nedenle, çiçek hastalığına yakalanmış kişilerle aynı ortamda bulunulmamalıdır.

Çiçek hastalığı tedavisi var mıdır?

Çiçek hastalığı, ilk teşhis edildiği zamanlarda henüz tedavisi bilinmeyen bir hastalıktı ve hastalığı yenmek için birçok farklı yöntem denendi. Bazı topluluklar, hastalığa karşı bağışıklık kazanmak amacıyla kırmızı renkli giysiler giymeye başladılar. Tedavi yöntemleri arasında sık duş almak, istirahat etmek, saçların kazıtılıp kafa derisinin kristal yapılı tuz ile yıkanması gibi ilginç yöntemler bulunmaktadır. Tıbbi açıdan, hastalığın özel bir tedavisi yoktu. Şüpheli vakalar, öncelikle negatif basınçlı bir odada izole edilmelidir. Yeterli beslenme, sıvı ve elektrolit dengesinin korunması, deri ve göz bakımına dikkat edilmesi gereklidir. Hastalığın ilk evresinde hasta ve hastayla temas eden herkesin aşılanması gereklidir.

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından 1967 yılından itibaren tüm dünyada uygulanan agresif aşılama programı ve enfekte kişilerin izolasyon çalışmaları sayesinde hastalık başarıyla yok edildi. 1975 yılında Bangladeş, 1977 yılında Somali ve 1978 yılında İngiltere’de laboratuvar çalışanlarında küçük bir salgın şeklinde son olgular bildirildi. 1980 yılı Mayıs ayında DSÖ, hastalığın tüm dünyada aşılama sayesinde tamamen ortadan kalktığını duyurdu.

Çiçek aşısının yan etkisi var mıdır?

Salgın hastalıklara karşı üretilen aşılarda bazen yan etkiler görülebilir. Aşının yapıldığı kolda birkaç gün süren hafif ağrı ve halsizlik olabilir. Çok nadir durumlarda aşıya bağlı hafif döküntüler meydana gelebilir.

Çiçek hastalığı hayvanlarda görülür mü?

Çiçek hastalığı hayvanlarda da görülebilir. Özellikle keçi ve koyunlarda görülen çiçek hastalığı, 2 ila 4 hafta arasında sürebilir.

Çiçek hastalığı hayvanlardan insanlara geçer mi?

Çiçek hastalığı, keçi ve koyunlarda görülen bir hastalıktır. Ancak, keçi ve koyunlarda görülen çiçek hastalığı insanlara bulaşmaz.

Çiçek aşısı ne zaman yapılır?

Salgın hastalıkların çoğu, ortaya çıktıkları dönemlerde ciddi can kayıplarına neden olmuş ve daha sonrasında aşıları bulunduktan sonra etkinliği azalmış ve tamamen ortadan kalkmıştır. Ülkemizde uzun yıllardır çiçek aşısı uygulanmamaktadır.

Çiçek hastalığı öldür mü?

Çiçek hastalığı, başlangıcında hastalığa yakalanan her 10 kişiden 3’ünün ölümüne yol açmıştır. Ancak günümüzde bu hastalığın yaygınlığı azaldığı için aynı durum geçerli değildir.

Çiçek hastalığı ve suçiçeği aynı hastalık mı?

İsim benzerliği nedeniyle sık sık karıştırılan çiçek hastalığı ve suçiçeği hastalığı ayrı hastalıklardır. Çiçek hastalığı daha şiddetli bir seyre sahiptir ve hayati risk taşırken, suçiçeği daha hafif bir seyir gösterir ve genellikle çocukluk döneminde görülen bir hastalıktır.

Çiçek hastalığına ne iyi gelir?

Çiçek hastalığı günümüzde eradike edildiği için bu hastalığın önlenmesi için özel bir yönteme gerek yoktur. Ancak genel olarak viral enfeksiyonlara karşı vücudumuzu korumak için beslenmeye dikkat edilmeli ve bol sıvı tüketilmelidir. Bağışıklık sistemini güçlendirmenin bir diğer yolu ise bulunan ortamın hijyenine dikkat etmektir. Ayrıca düzenli uykuya ve istirahat etmeye özen gösterilmelidir.