Çocuk felci nedir? Çocuk felci ne demek?

Son Güncelleme Tarihi : Ağustos 21, 2024

Aşıyla önlenebilir bir hastalık olan çocuk felci, çocuklarda ciddi problemlere yol açabilir. Ülkemizde aşılama sayesinde yıllardır görülmeyen çocuk felci, farklı ülkelerde hala devam etmektedir.

Çocuk felci nedir? Çocuk felci ne demek?
Çocuk felci belirtileri nelerdir?
Çocuk felci nedenleri nedir?
Çocuk felci nasıl teşhis edilir?
Çocuk felci tedavisi nasıl yapılır?
Çocuk felci hakkında sık sorulan sorular 

Çocuk felci nedir? Çocuk felci ne demek?

Çocuk felci, tıbbi adıyla poliomyelit, esas olarak 15 yaşın altındaki çocukları etkileyen, aynı zamanda 15 yaş üstü kişilerde de görülebilen ve her 200 enfeksiyondan birinde geri dönüşü olmayan felce yol açabilen bir hastalıktır. Bu hastalık nedeniyle hastaların yüzde 5 ila 10’unda solunum kasları felç olabilir. Çocuk felci veya poliomyelit, virüs kaynaklı bir hastalıktır ve 1988’den bu yana dünya genelinde bildirilen vakalar %99’un üzerinde bir azalma göstermiştir. Herhangi bir ülkede tek bir çocuğun bu hastalığa yakalanması, dünya genelindeki tüm çocuklar için bir risk oluşturabilir. Çocuk felci, virüslerin neden olduğu tehlikeli ve bulaşıcı bir hastalıktır. Bu virüsler sinir sistemine ulaştığında, birkaç saat içinde tamamen felce neden olabilir.

Çocuk felci belirtileri nelerdir?

Çocuk felci, poliomyelit veya yaygın adıyla çocuk felci, başlangıçta ateş, yorgunluk, baş ağrısı, boyun tutulması ve vücutta ağrı gibi belirtilerle kendini gösterir. Bu hastalığa yakalanan bazı çocuklarda ise herhangi bir semptom görülmeyebilir. Bu duruma subklinik polio denir ve bu kişiler hastalığı taşıyıcı olabilirler, başkalarına bulaştırabilirler. Ancak, bazı durumlarda virüsler sinir sistemine ulaşarak felce neden olabilir. Bu durumda, refleks kaybı, kas ağrıları, şiddetli spazmlar, ani felç veya tam felç gibi ciddi belirtiler görülebilir. Nadiren ölüme yol açabilir. Çocuk felci hakkında daha fazla bilgi için bir doktora başvurmak önemlidir.

Çocuk felci nedenleri nedir?

Çocuk felci, polio virüsü tarafından neden olur. Bu virüsün yayılma yolları oldukça çeşitlidir. Polio virüsü genellikle ağız yoluyla vücuda giriş yapar ve ardından boğaz ve sindirim sistemi gibi yerlerde çoğalır. Daha sonra vücudun farklı bölgelerine yayılabilir. Bu virüsün vücuttan atılması da genellikle uzun zaman alır ve dışkı yoluyla yayılabilir. Polio virüsünün bulaşma riski, hijyen koşullarının kötü olduğu bölgelerde daha yüksektir. Nadiren, süt ve gıda ürünleri yoluyla, dışkı temasıyla veya virüs bulaşmış sulardan temas yoluyla da çocuk felci bulaşabilir.

Çocuk felci nasıl teşhis edilir?

Çocuk felci genellikle belirtilerle teşhis edilebilir. Bir doktor, hastanın tıbbi geçmişini ayrıntılı bir şekilde değerlendirecek ve ardından fiziksel muayene yapacaktır. Bu muayene sırasında hastanın refleksleri üzerinde durulacaktır, çünkü bu, tanıyı desteklemek için önemlidir. Bazen, hastanın durumunu doğrulamak amacıyla laboratuvar testleri de gerekebilir. Boğaz sürüntüsü veya dışkı örnekleri alınabilir. Nadir durumlarda, beyin omurilik sıvısı numunesi alınarak polio virüsü varlığı araştırılabilir. Doktor, hastanın kaslarını ve sinirlerini incelemek için elektromiyografi (EMG) gibi testler de isteyebilir.

Çocuk felci tedavisi nasıl yapılır?

Çocuk felcinin tamamen durdurulmasını sağlayacak bir tedavi mevcut değildir. Tedavinin amacı, hastalığı yaşayan kişinin yaşam kalitesini artırmak ve ağrılarını hafifletmektir. Ayrıca hastalığa bağlı komplikasyonların önlenmeye çalışılması da hedeflenir. Genellikle tedavi sürecinde yatak istirahati, ağrı kesiciler, kas gevşeticiler, idrar yolu enfeksiyonları için antibiyotikler ve solunum sorunlarına yardımcı tedaviler kullanılır. Ayrıca yürümeye yardımcı olmak için fizik tedavi yöntemleri de uygulanabilir.

Çocuk felci hakkında sık sorulan sorular 

Çocuk felci nasıl önlenir?

Çocuk felci, aşı ile önlenebilir bir hastalıktır. Çocuk felci aşısı ilk olarak 1953 yılında geliştirildi ve 1957 yılında kullanıma sunuldu. Bu tarihten itibaren dünya genelinde çocuk felci vakalarının sayısı önemli ölçüde azalmıştır. Ancak hala Afganistan, Pakistan, Nijerya gibi bazı ülkelerde çocuk felci görülmektedir. Bu nedenle aşının daha fazla insan tarafından kullanılması, hem sağlık açısından hem de ekonomik açıdan küresel olarak fayda sağlayacaktır.

Çocuk felci bulaşıcı mı?

Çocuk felci hastalığı bulaşıcı bir hastalıktır.

Çocuk felci nasıl bulaşır?

Çocuk felcine neden olan virüs, bu virüsü taşıyan eşyalar, su, yiyecekler, oyuncaklar, enfekte kişilerin dışkısı, öksürük veya hapşırık yoluyla bulaşabilir. Ayrıca temiz suya ve tuvalete sınırlı erişimi olan ülkelerde yaşayan kişiler de risk altındadır.

Çocuk felci aşısını kim buldu?

İlk başarılı çocuk felci aşısını geliştiren kişi Jonas Edward Salk’tır. 1952 yılında ABD, tarihindeki en büyük çocuk felci salgınını yaşamıştı. Salk, maymun böbreğinden elde edilen çocuk felci aşısını başarılı bir şekilde geliştirdi. Bu aşının kullanılmasıyla vaka sayısında büyük bir azalma gözlendi.

Çocuk felci aşısı nedir?

Çocuk felcini önlemeye yarayan aşı mevcuttur. Bu aşının iki farklı türü vardır. Birincisi ağızdan damla şeklinde uygulanan aşıdır, diğeri ise kola yapılan enjeksiyon şeklinde uygulanan aşıdır. Her iki aşının da uygulanması, hem bireyin hem de toplumun sağlığı için büyük önem taşır.

Çocuk felci aşısı ne zaman uygulanır?

Çocuk felci aşıları, önerilen zaman aralıklarında ihmal edilmemelidir. Ağızdan uygulanan aşılar, bebeklerin 6 aylık ve 18 aylık olmaları durumunda ikişer damla olarak verilir. Koldan uygulanan aşı ise bebeklerin 2, 4, 6 ve 18 aylıkken dört kez uygulanır. Bu koldan aşı, beşli karma aşı içinde bulunmaktadır. İnaktif Çocuk Felci aşısı, 48. ayda dörtlü karma aşı (DaBT-İPA) ile uygulanacak bir pekiştirme dozu içerir (1 Temmuz 2016 doğumlu bebeklerden itibaren). 1 Temmuz 2016 tarihinden önce doğan çocuklar ise 6 yaşında bu aşıyı alır. Bu sayede toplamda 5 doz aşı yapılır.

Çocuk felci aşısının yan etkileri nelerdir?

Oral Çocuk Felci Aşısı (OPA), Ağır Bağışıklık Yetmezliği olan kişilere, kanser tedavisi görenlere, özellikle lösemi hastalarına uygulanmamalıdır. Eğer evde kanser tedavisi gören bir aile üyesi varsa, aynı tuvaleti kullanmaktan kaçınılmalıdır. Ancak kanser hastaları veya tedavi gören kişiler, tedavi gerektirmediği ve sağlık durumları uygun olduğu dönemlerde bu aşıyı olabilirler.

İnaktif Çocuk Felci Aşısı (İPA) ise bilinen bir yan etkisi bulunmamakla birlikte bazı kişilerde alerjik reaksiyonlara yol açabilir. Alerjik reaksiyonların belirtileri şunlar olabilir:

Nefes almada zorluk
Ses kısıklığı veya hırıltı
Hızlı kalp atış hızı
Kurdeşen
Baş dönmesi

Eğer siz veya çocuğunuz herhangi bir aşı sonrası alerjik reaksiyon geçirirseniz, derhal tıbbi yardım alın.

Çocuk felcinden korunmak neden önemlidir?

Çocuk felci genellikle felce yol açarsa, bu kalıcı bir durum olabilir. Bu durum, hastaların sosyal yaşamlarını olumsuz etkileyebilir. Ayrıca, ileri durumlarda bu hastalık ölüme yol açabilir.

Çocuk felci sonrası sendrom nedir?

Çocuk felci sonrası, bazen iyileşme meydana gelse bile semptomlar ilerleyen zamanlarda ortaya çıkabilir. Çocuk felcine bağlı en yaygın semptomlar şunlar olabilir:

Devam eden eklem ve kas zayıflığı
Kas ağrıları
Kolay yorulma
Nefes almada güçlük
Uykuda solunum sorunları
Depresyon
Konsantrasyon sorunları

Aşı olmayanların riskli olduğu yerler nelerdir?

Eğer bir kişi çocuk felci aşısı almadıysa ve çocuk felci salgını yaşanan bir bölgeye seyahat ederse, çocuk felci bulaşmış bir kişiyle temas ettiğinde enfeksiyon riski altındadır.

Çocuk felcine neden olan poliovirüsün kuluçka dönemi ne kadardır?

Çocuk felci kuluçka süresi 3 ile 35 gün arasında değişebilir. Enfeksiyonun bulaşma riski, semptomların başlamasından önceki 7-10 gün boyunca yüksektir. Bağışıklığı olmayan herkes bu enfeksiyonu kapabilir. Bunun önlenmesinin en etkili yolu evrensel aşılama yöntemidir. Hastalığın ilk haftasından sonra, boğazdaki poliovirüs konsantrasyonu azalır. Ancak poliovirüs, enfekte bir kişinin dışkısıyla 3 ila 6 hafta boyunca atılmaya devam edebilir. Oral çocuk felci aşısı (OPV) olan kişilerde, aşı sonrası boğazda 1 ila 2 hafta boyunca bulunabilir ve dışkıda birkaç hafta sürebilir. Ilıman iklim bölgelerinde çocuk felci enfeksiyonları genellikle yaz sonu ve sonbahar aylarında artar. Nadir durumlarda, bireyler OPV ile aşılandıktan sonra aşı kaynaklı çocuk felci geliştirebilirler. OPV, canlı ve zayıflatılmış bir aşı virüsü içerir. Aşılanan kişinin bağırsağında koruyucu bir bağışıklık tepkisi oluşturmadan önce çoğalır. Bu süreçte virüsün genetik olarak değişmesi ve yeni bir formunun oluşması mümkündür. Bu, nadir durumlarda felce neden olabilen aşı kökenli çocuk felci virüsünün oluşumuna yol açabilir. Aşıya bağlı paralitik poliomyelit, ilk dozu oral çocuk felci aşısı alan tahmini 2,7 milyon çocuktan birinde görülebilir.

Çocuk felcinin komplikasyonları nelerdir?

Çocuk felci, geçici veya kalıcı kas felçlerine, sakatlıklara, kemik deformitelerine ve ölüme neden olabilir.

Çocuk felci etkeni nedir?

Çocuk felcine yol açan etken, “Poliovirüs” adı verilen bir virüstür. Bu virüs, Picornaviridae ailesinin Enterovirus alt grubuna aittir. Poliovirüsün 3 farklı serotipi (çeşidi) vardır: tip 1, tip 2 ve tip 3. Global Polio Eradication Initiative (GPEI) çabaları sonucunda, tip 2 poliovirüsü dünya çapında eradike edilmiştir. Nadir durumlarda, aşı kökenli çocuk felci virüsü (VDPV) nedeniyle çocuk felci enfeksiyonları meydana gelebilir. Bu, oral çocuk felci aşısında (OPV) bulunan canlı, zayıflatılmış virüslerin suşlarından genetik olarak değişime uğramış bir çocuk felci virüsü türüdür.

Çocuk felci başka hangi hastalıklarla karıştırılabilir?

Çocuk felci hastalığı, birçok başka hastalıkla benzer belirtilere yol açabilir. Bu hastalıklar şunlar olabilir:

Tüberküloz menenjit
Periferik nöropatiler
Ailesel periyodik paralizi
Difteri polinevriti
Omurilik tümörleri
Transvers miyelit

Çocuk felci beyne yerleşir mi?

Evet, çocuk felcine neden olan virüs, beyine yerleşebilir. Buna göre “Spinal Polio,” “Bulbar Polio” ve “Ensefalitik Polio” olmak üzere üç farklı türü bulunmaktadır.

Çocuk felci ilk ne zaman ortaya çıkmıştır?

Çocuk felci ilk olarak İngiltere’de görülen bir hastalıktır ve ülkemizde 1957 yılında görülmüştür. Bu hastalık ciddi salgınlara neden olmuştur. Türkiye’de ilk çocuk felci aşısı 1963 yılında uygulanmıştır. 1985 yılında aşı kampanyaları ile aşılama oranı yüzde 70’e ulaşmıştır. 1995 yılında Dünya Sağlık Örgütü evrensel bir çalışma başlatmıştır ve bu çalışmanın ardından ülkemizde aşı oranı yüzde 100’e çıkmıştır. Türkiye’de son çocuk felci vakası 1998 yılında Ağrı’da görülmüştür.