Çocuklarda idrar kaçırma sorunu nedir?
Son Güncelleme Tarihi : Ağustos 21, 2024
İdrar kaçırma veya işeme sorunları, fiziksel veya psikolojik birçok nedenden kaynaklanabilen rahatsızlıklardır ve her yaş grubundan bireyi etkileyebilir. Gece alt ıslatma sorunu, 5 yaş ve üzeri çocukların %15-20’sinde görülürken, gündüz işeme sorunları okul çağındaki her 5 çocuktan 1’inde ortaya çıkabilir. Bu tür sorunlar, evlilik çağındaki veya üniversitede okuyan kişilerde dahi %1 oranında görülebilir ve uygun tedavi yöntemleriyle genellikle 3-4 ay içinde iyileştirilebilir.
Ancak tedavinin önündeki en büyük engel, ailelerin bu sorunu fark etmeyip doktora başvurmamalarıdır.
Çocuklarda idrar kaçırma sorunu nedir?
Çocuklarda idrar kaçırmanın nedenleri nelerdir?
Çocuklarda işeme sorunlarının tanısı nasıl konulmaktadır?
Alt ıslatmanın tedavisi nedir?
Çocuklarda idrar kaçırma konusunda en sık sorulan sorular
Çocuklarda idrar kaçırma sorunu nedir?
Halk arasında genellikle alt ıslatma, işeme veya idrar kaçırma olarak bilinen “Enürezis Nokturna”, 5 yaşından büyük çocukların yataklarını 1 ay içerisinde 2 geceden fazla idrarla ıslatmaları olarak tanımlanır. Bu sorun çocuklarda sadece gece uykusu sırasında değil, aynı zamanda gündüz, uyanıkken, okulda veya oyun oynarken de ortaya çıkabilir. Gece alt ıslatma ve gündüz alt ıslatma sorunlarının nedenleri ve tedavileri farklılık gösterebilir.
Çocuklarda idrar kaçırmanın nedenleri nelerdir?
Çocuklarda idrar kaçırma sorunları, gece alt ıslatma ve gündüz alt ıslatma olarak iki ayrı kategoriye ayrılabilir. Gece alt ıslatma nedenleri şunlar olabilir:
Genetik Faktörler: Gece alt ıslatmanın en önemli nedenlerinden biri genetik faktörlerdir. Eğer hem anne hem baba tarafından gece alt ıslatma sorunu yaşanmışsa, çocuğun bu sorunu yaşama olasılığı %80’dir. Sadece bir ebeveynin bu sorunu yaşadığı durumda ise olasılık %40’tır.
Obezite: Kilolu veya obezite durumundaki çocuklarda işeme sorunlarının görülme oranı artabilir.
Nefes Alma Problemi: Gece nefes alma sorunu yaşayan çocuklarda gece alt ıslatma sorunu görülebilir.
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Sendromu (DEHB): DEHB’ye sahip çocuklar gece alt ıslatma sorunu yaşama riski taşırlar.
Uyanma Bozukluğu: Bazı çocuklar, uykuları o kadar derin olur ki tuvalet ihtiyacı hissetmezler.
Mesanenin Aşırı Aktif Kasılması: Mesane kaslarının aşırı kasılması, gece alt ıslatma sorununa neden olabilir.
Psikolojik Nedenler: Psikolojik faktörler nadiren gece alt ıslatma sorununa yol açabilir. Bu tür durumlar genellikle sonuç olarak ortaya çıkar ve nadiren neden olarak belirlenir. Çocuklar, kardeşlerinin doğumu, okul değişikliği, aile içi sorunlar gibi yaşam olaylarına bağlı olarak psikolojik nedenlere bağlı olarak gece alt ıslatma sorunu yaşayabilirler.
Gündüz alt ıslatma sorunları ise gece alt ıslatma sorunlarından farklı nedenlere bağlı olarak ortaya çıkabilir. Bu sorunlar, gündüz idrar kaçırma, sık idrara gitme, yanma hissi gibi çeşitli şekillerde kendini gösterebilir.
Gündüz alt ıslatma sorunlarına yol açabilen rahatsızlıklar şunlar olabilir:
Gülerken İdrar Kaçırma: Bazı çocuklar gülerken idrar kaçırabilir, bu gündüz işeme sorunlarının hafif bir formu olabilir.
Tembel Mesane Sendromu: Bu durumda çocuklar sık sık tuvalete gitmek istemezler, bu da gündüz işeme sorunlarına yol açabilir.
Hinman Sendromu: Bu sendrom, çocukların mesaneleri normalden daha büyük olabilir, bu da gündüz alt ıslatma sorunlarına neden olabilir.
Aşırı Aktif Mesane: Bazı çocuklar normalden daha sık tuvalete gitmek zorunda kalabilirler.
Mesane Kapasitesinin Küçük Olması: Çocukların mesaneleri normalden küçükse, sık sık tuvalete gitmeleri gerekebilir.
Mesaneden Böbreğe İdrar Kaçağı (Böbrek Reflüsü): Bu sorun genellikle ateşli idrar yolu enfeksiyonu sonrası ortaya çıkar ve böbrek yetmezliği riski taşıyabilir.
Her iki tür işeme sorununun arkasında farklı nedenler olabilir ve her durumda uzman bir doktor tarafından değerlendirilmesi gerekebilir. İşeme sorunları, çocukların yaşam kalitesini ciddi şekilde etkileyebilir, bu nedenle erken teşhis ve tedavi önemlidir.
Çocuklarda işeme sorunlarının tanısı nasıl konulmaktadır?
Gündüz işeme sorunu yaşayan çocukların teşhisi, fiziksel muayene, hastalık öyküsü ve basit bir idrar tahlili ile genellikle konulabilir. Ancak işeme sorunu daha karmaşık ve özgün bir hastalık belirtisi olarak görüldüğünde, farklı tetkikler gerekebilir. Bu tetkikler şunlar olabilir:
Üroflow Testi: İşeme sorunu yaşayan çocuk, tuvaleti kullanırken bir ölçüm cihazına oturur. Bu cihaz, mesanenin basıncını, idrarın hızını ve miktarını ölçerek bir değerlendirme sağlar.
Böbrek ve İdrar Yolları Ultrasonu: Ultrasonografi (USG) kullanılarak böbrekler, idrar yolları ve mesane görsel olarak incelenir.
Boşaltım Sistoüretrografi: Bu tetkik, ateşli idrar yolu enfeksiyonları geçiren çocuklarda mesaneden böbreğe idrar kaçağı olup olmadığını değerlendirmek için yapılır. Kontrast madde ile mesane içini görüntülemek amacıyla ince bir sondanın kullanıldığı bir işlemdir.
Sintigrafi: Bu test, böbreklerin fonksiyonlarını değerlendirmek için kullanılır. Böbreklerin işleyişi, hasar durumu, böbrek yetmezliği riski gibi faktörler incelenir.
Ürodinami: Normal tedaviye yanıt vermeyen işeme sorunu yaşayan çocuklarda mesanenin basıncını ve kapasitesini belirlemek için gerçekleştirilir. İnce bir sondanın mesaneye yerleştirildiği bu test sırasında çocukla iletişim halinde olunarak mesanedeki sıkışma hissi ve idrar hissinin zamanlaması gibi bilgilere ulaşılır.
Bu tetkikler, işeme sorununun nedenlerini ve ciddiyetini belirlemek için kullanılır. Çocuğun sağlığına zarar vermeden ve rahatsız etmeden gerçekleştirilmesi önemlidir. Bu nedenle uzman bir sağlık merkezinde deneyimli personel tarafından yapılmalıdır.
Alt ıslatmanın tedavisi nedir?
İşeme sorunlarının tedavisi, gece alt ıslatma ve gündüz alt ıslatma olmak üzere iki ana kategoride ele alınmalıdır.
Gece Alt Islatma Tedavisi:
Üroterapi: Tedavinin ilk adımı üroterapi olarak adlandırılan işeme eğitimlerini içerir. Bu, tuvalet eğitimini kapsayan bir yöntemdir ve birçok alt ıslatma sorunu bu yöntemlerle tedavi edilebilir.
Güneş-Bulut Takvimi: Bu tedavi yöntemi, çocuğun tedavi sürecine katılımını teşvik etmek amacıyla kullanılır. Bir takvim oluşturulur ve her gün için bir güneş ve bir bulut sembolü bulunur. Çocuktan, altını ıslattığında bir bulut işareti koyması, kuru kalktığında ise güneşi işaretleme istenir. Bu yöntemle çocuğun motivasyonu artırılır. Eğer 1 ay içinde 2’den fazla bulut görünürse, yani çocuk 2 geceden fazla altını ıslatıyorsa, farklı tedavi yöntemleri denenebilir.
İlaç Tedavisi: Gece alt ıslatma sorunlarının tedavisinde ilaçlar kullanılabilir. Bu tedavi %80’lere kadar başarı sağlayabilir ve 3-6 ay boyunca devam etmesi gerekebilir. İlaç seçimi, sorunun türüne göre değişebilir, örneğin gece idrar üretimini azaltan ilaçlar, mesanenin aşırı aktif çalışmasını engelleyen ilaçlar veya gece uyanma bozukluğunu düzelten ilaçlar kullanılabilir.
Alarm Tedavisi: Alarm tedavisi, bir çalar saat gibi düşünülebilir. Çocuğun iç çamaşırına takılan bir elektrot içerir. Bir damla idrar kaçtığında alarm çalmaya başlar. Çocuk uyanık olduğunda mesane sfinkter denilen kası kasar ve idrar kaçışını engeller. Bu yöntem, özellikle uyku bozukluğu yaşayan çocuklarda etkilidir ve başarı oranı %70-80 civarındadır. Ancak bu tedavi yöntemi, ilk 2-3 hafta boyunca belirgin bir etki göstermeyebilir. Tedaviye devam etmek önemlidir ve çocukların tedaviye uyum sağlaması gerekebilir. Alarm tedavisini kullanmadan önce bir uzmana danışmak önemlidir, çünkü uygun olmayan kullanım olumsuz sonuçlar doğurabilir ve altında yatan diğer sağlık sorunlarını göz ardı edebilir.
Cerrahi Tedavi: Gece alt ıslatma sorununun tek başına yaşandığı durumlarda cerrahi tedavi nadiren önerilir. Ancak gece alt ıslatma sorunu gündüz işeme sorunlarıyla birlikte veya hiçbir tedaviye yanıt vermediğinde ve mesane kapasitesi sınırlıysa, endoskopik botoks tedavisi uygulanabilir.
Gündüz Alt Islatma Tedavisi:
Üroterapi: Gündüz alt ıslatma tedavisinde de üroterapi, işeme eğitimini içerir ve ilk adım olarak uygulanır.
Pelvik Taban Eğitimi: Bu yöntem, çocuğa idrar tutma kaslarını kasıp gevşetme becerisi kazandırmayı hedefler.
Biofeedback: Bu, görsel bilgisayar tabanlı bir eğitim yöntemidir. Çocuğun alt kısmına elektrotlar yerleştirilir ve bir bilgisayar programı tarafından kontrol edilir. Çocuğa alt kaslarını kasarak bir görevi gerçekleştirme gösterilir. Bu, pelvik kasların çalışmasını ve güçlenmesini teşvik eder ve gündüz alt ıslatma sorunu yaşayan hemen hemen tüm çocuklar için uygun bir tedavi
Çocuklarda idrar kaçırma konusunda en sık sorulan sorular
Çocuklara tuvalet eğitimi ne zaman verilmelidir?
Her çocuğun tuvalet eğitimi, çocuğun kendi özelliklerine bağlıdır. Tuvalet eğitimi için belirli bir yaş sınırı belirlemek hatalıdır. Çocuklar, büyüdükçe tuvalet konusundaki sinyalleri vermeye başlarlar. Tuvalet ihtiyacını hissettiğinde, elleriyle gösterebilir, söylemeye çalışabilir veya oturarak bu sinyalleri verebilir. Aileler, bu sinyalleri aldığında çocuklara tuvalet eğitimi vermeye başlayabilirler. Kız çocuklarının idrar tutan kaslarının erkek çocuklara göre daha hızlı geliştiği için, genellikle kız çocuklarında tuvalet eğitimine daha erken başlanabilir. Genel olarak bir zaman aralığı vermek gerekirse, çocuklara tuvalet eğitimi 2 ila 3,5 yaşları arasında başlatılabilir. Bazı aileler, çocuklarının tuvalet eğitimine daha erken başlamak isteyebilirler. Ancak tuvalet eğitimine çok erken başlamak ileride işeme sorunlarına neden olabilir.
Çocuklarda tuvalet eğitimi nasıl verilmelidir?
Öncelikle, “üroterapi” veya davranış eğitiminde dikkate alınması gereken bazı önemli noktalar bulunmaktadır. Bu noktaların yanı sıra, lazımlık kullanımı da faydalı olabilir. Bazı çocuklar, klozete oturmakta veya alaturka tuvalette zorlanabilirler. Bu nedenle çocuğun tuvalet yaparken keyif alması ve bu eylemi yaşamın doğal bir parçası olarak görmesi önemlidir. Bu amaçla, müzikli lazımlıklar veya çocuğun ilgisini çeken materyaller kullanılabilir. Ayrıca, çocuğun tuvaletini tamamlamadan kalkması engellenmelidir, bu süreç tamamlandığında çocuğa bu davranışın nasıl uygulanması gerektiği öğretilmelidir.
Çocuk tuvaletini yaparken kalabalık bir ortamda bulunmamalıdır. Tuvalet eğitimi sürecinde, anne veya babadan yalnızca birinin çocuğu üstlenmesi genellikle daha etkilidir. Aynı zamanda teşvik edici ve olumlu cümleler kullanılabilir, ancak aşırıya kaçmamaya dikkat edilmelidir. İşeme eğitimine başlayan çocuk, bu süreçte ara sıra idrar kaçırabilir. Bu nedenle, tuvalet eğitimine kararlılıkla devam edilmesi ve çocuğa karşı sabırlı olunması önemlidir. Çocuk, tuvaleti gelse de gelmese de yaklaşık her 2 saatte bir lazımlığa oturtulmalıdır.
Çocuklarda alt ıslatma hangi hastalıkların habercisi olabilir?
Çocuklarda işeme sorunları ve idrar kaçırma, masum hastalıkların belirtisi olabileceği gibi, ciddi böbrek sorunlarının da habercisi olabilir.
İşeme sorunu yaşayan çocuklar beslenmede nelere dikkat etmelidir?
Çocuklar, çay, kahve, gazlı içecekler, ve koladan kaçınmalıdır. Özellikle çocuklar meyve suyu gibi tüketebileceğiniz buzlu çaydan uzak durmalıdır. Buzlu çayın tüketimi idrar kaçırmaya neden olabilir. Ayrıca, çocukların tuzlu gıdaları sınırlaması önemlidir. Aşırı tuz tüketimi böbreklere zarar verebilir ve aynı zamanda sıvı alımını artırabilir. Acılı ve baharatlı gıdalar, sindirim sistemi ile birlikte mesaneyi de tahriş edebileceğinden, alt ıslatma sorunlarına yol açabilir. Dengeli bir beslenmeye özen gösterilmeli ve kabızlığı önlemek için lifli gıdalara önem verilmelidir. Örneğin, bir öğünde et veya balık tüketiliyorsa, diğer öğünlerde sebze ve meyvelere ağırlık vermek önemlidir. Hazır gıdalardan kaçınılmalıdır, çünkü bu tür gıdalar tuzlu ve yağlı olabilir, sindirim sistemini zorlayabilir ve boşaltım sistemi sorunlarına neden olabilir.
İşeme sorunu yaşayan çocuklar kaç yaşında doktora götürülmelidir?
Çocuklardaki idrar kaçırma sorunlarının tedavisi, aile tarafından başlatılmalıdır. Ailelerin öğretmenler ve çocuk üroloji uzmanları ile işbirliği yapmaları, tedavi sürecinde olumlu sonuçlar doğurabilir. Aslında tedavinin ilk adımı, ailelerin üroterapi eğitimi veya davranış eğitimi gibi konulara dikkat etmeleridir. İşeme sorunları durumunda, doktora başvurmak için genellikle 5 yaş beklenir, ancak yine de ailelerin evde dikkat etmeleri gereken hususlar vardır.
İdrar kaçıran çocuğa ceza vermek ne tür olumsuzluklara neden olur?
İdrar kaçıran çocuklar, asla cezalandırılmamalıdır. Alt ıslatma sorunuyla başa çıkmak için çocuklara ceza vermek veya kötü davranmak, sorunun daha da büyümesine yol açabilir. Çocuğun altını ıslatmasıyla ilgili şaka yapmak veya alay etmek uygun değildir. Gece idrar kaçıran çocuklar için daha iyi bir yaklaşım, çocuğun aktif bir rol oynamasına izin verecek şekilde, “gece yağmur yağmış gibi görünüyor, hadi çamaşır ve çarşafı birlikte değiştirelim” gibi yaklaşımlar olmalıdır.
Gece alt ıslatma önlenebilir mi?
Ebeveynler, bu konuda bazı noktalara dikkat etmelidir. Çocuklar, gece yatmadan önce mutlaka tuvalete götürülmelidir. Yatmadan önce son bir saat içinde yeme ve içme kesilmelidir. Belli bir yaşa kadar çocukların altlarına bez bağlanabilir veya muşamba kullanılabilir. Ancak 5 yaşından büyük bir çocuğun gece veya gündüz hala bez kullanması, sorunun tedavisini erteler ve çocukta psikolojik sorunlara yol açabilir. 5 yaşına kadar ara sıra bez kullanılabilir ve alt ıslatma bezleri kullanılabilir, ancak sorun hala devam ediyorsa tedaviye başlanması gereklidir.
İşeme sorunu yaşayan çocukları beslenmesi nasıl olmalıdır?
Çay, kahve, kola, gazoz ve asitli içecekler, mesaneyi uyarabileceği için çocuklara verilmemelidir. Bunun yerine meyve suyu, süt, ayran, limonata ve tabii ki su tercih edilmelidir. Çok az hareket eden çocuklar, hem gündüz hem gece işeme sorunu yaşayabilirler. Hareketsizlik, çocuklarda obezite riskini artırabileceği için fiziksel aktiviteler teşvik edilmelidir.
Çocukların tuvaletini tuttuğu nasıl anlaşılabilir?
Anne ve babaların dikkat etmeleri gereken ilk şey, çocukların tuvalet işlemleri sırasında yaptıkları “tutma manevraları”dır. Çocukların sadece idrar kaçırma sorunlarına değil, aynı zamanda aniden idrara sıkışma, sık sık tuvalete gitme, idrar yaparken yanma hissi veya işlemeyi ertelemeleri gibi sorunlara da dikkat etmeleri gerekir. İdrara aniden sıkışan çocuklarda, idrar kaçırmanın önlenmesi veya ertelenmesi amacıyla istemsiz olarak yapılan ve gözlemlenebilen hareketler, ebeveynler tarafından izlenmelidir. Kız çocuklarında, idrar tutma manevraları olarak genellikle bacakları çapraz yapma, çömelmek ve topuğuyla makatlarına baskı yapma, sallanma gibi hareketler gözlemlenebilir. Erkek çocuklarda, kızların idrar tutma manevralarına ek olarak penis uçlarını elleriyle sıkıştırma hareketi gözlenebilir.