Diyabetik nefropati tanısı nasıl konulur?
Son Güncelleme Tarihi : Ağustos 21, 2024
Diyabet (şeker hastalığı) ve onunla birlikte gelişen yüksek tansiyon (hipertansiyon), böbrek hasarına yol açarak diyabetik nefropati hastalığının oluşmasına neden olabilir. Diyabetik nefropati, diyabetin ciddi bir komplikasyonu olup vücudu böbrek hasarına karşı savunmasız bırakabilir. Eğer takip edilmez ve tedavi edilmezse, böbrek yetmezliğine ve sonuç olarak yaşam kaybına neden olabilir. Diyabetik nefropatiyi düzenli olarak izlemek hayati öneme sahiptir. Bu hastalıkla ilişkilendirilen risk faktörleri arasında yüksek kan şekeri, genetik yatkınlık, obezite ve yüksek tansiyon bulunur. Bu risk faktörlerini kontrol altına almak veya ortadan kaldırmak, tedavinin kritik bir bileşenini oluşturur.
Diyabetik nefropati nedir?
Diyabetik nefropatinin belirtileri nelerdir?
Diyabetik nefropati nedenleri nelerdir?
Diyabetik nefropati tanısı nasıl konulur?
Diyabetik nefropatinin tedavisi nasıl uygulanır?
Diyabetik nefropati ile ilgili sık sorulan sorular
Diyabetik nefropati nedir?
Diyabetik nefropati, diyabetin en önemli ve en sık görülen komplikasyonlarından biri olarak kabul edilir. Aynı zamanda yaşam kalitesini ciddi şekilde etkileyebilen bu rahatsızlık, diyabetik böbrek hastalığı olarak da bilinir. Diyabetik nefropatiyi yönetmek ve tedavi etmek için düzenli takip büyük bir önem taşır.
Diyabetik nefropatinin belirtileri nelerdir?
Diyabetik nefropati hastalığının erken evrelerinde herhangi bir belirti fark edilmeyebilir. Ancak ilerleyen dönemlerde hipertansiyon, idrarda protein veya albumin seviyelerinin artışı gibi belirtiler ortaya çıkabilir. Bu belirtiler arasında özellikle ayak, ayak bilekleri veya ellerde ödem ve vücut ağırlığında artış, sık idrara çıkma, kafa karışıklığı, dikkat eksikliği, nefes darlığı, iştah kaybı, mide bulantısı ve kusma yer almaktadır. Özellikle diyabeti olan kişilerde yüksek tansiyon (hipertansiyon) riski, diyabeti olmayanlara göre iki kat daha fazladır.
Diyabetik nefropati nedenleri nelerdir?
Toplumda yaygın bir şekilde görülen diyabet hastalığının bir komplikasyonu olan diyabetik nefropati, tedavi edilmeyen veya yeterince kontrol altına alınamayan diyabetin böbreklerdeki kanı süzen damar kümelerine zarar vermesi sonucu ortaya çıkar. Bu durum, böbreklere zarar verirken aynı zamanda yüksek tansiyona da yol açabilir. Yüksek tansiyonun ortaya çıkması, böbreklerin süzme sistemindeki basıncı artırarak böbreklere daha fazla zarar vermesine neden olabilir. Hem diyabetik nefropatinin nedeni olarak hem de bu hastalığın meydana getirdiği zararın bir sonucu olarak yüksek tansiyon rol oynayabilir. Kontrol edilmeyen yüksek tansiyon, diyabetik nefropatinin daha hızlı ilerlemesine yol açabilir.
Diyabetik nefropati tanısı nasıl konulur?
Diyabetik nefropati (diyabetik böbrek), diyabetle ilgili yapılan testler sırasında teşhis edilir. Tip 1 diyabet hastaları için, teşhis sonrası beş yıl içinde diyabetik nefropati taraması yapılması önerilirken, tip 2 diyabet tanısı alanlarda bu taramalar hemen başlatılır. Diyabetik nefropatiyi teşhis etmek için rutin olarak uygulanan tarama testleri şunlardır:
İdrar albümin testi: Böbrekler normalde albümini idrardan süzmez. Bu test, idrarda fazla miktarda protein (örneğin, 24 saatlik idrarda > 300 mg) bulunması durumunda böbrek fonksiyonunun yetersiz olduğunu gösterebilir.
Albümin/kreatinin oranı testi: Kreatinin, sağlıklı böbreklerin süzdüğü bir atık üründür. Albümin/kreatinin oranı (örneğin, idrarda albümin/kreatinin ≥30 mg/gr), böbrek fonksiyonu hakkında bilgi sağlar.
Glomerüler filtrasyon hızı (GFR): Bir kan örneğindeki kreatinin ölçümü, böbreklerin kanı ne kadar hızlı süzdüğünü tahmin etmek için kullanılır. Düşük bir filtrasyon hızı, böbrek fonksiyonunun zayıf olduğunu gösterebilir.
Bu üç testin sonuçlarına göre, üç aylık dönemde en az iki tanesinde sürekli albüminüri (örneğin, 24 saatlik idrarda > 300 mg veya spot idrarda albümin/kreatinin ≥30 mg/gr) saptanırsa diyabetik nefropati teşhisi konabilir.
Laboratuvar testlerinin yanı sıra, uzman doktor, böbreklerin durumunu değerlendirmek için röntgen, ultrason, bilgisayarlı tomografi ve manyetik rezonans gibi görüntüleme yöntemlerinden de faydalanabilir.
Diyabetik nefropatinin tedavisi nasıl uygulanır?
Diyabetik nefropati tedavisinde en temel yaklaşım, etkili kan şekeri kontrolünün sağlanmasıdır. Aynı şekilde kan basıncının istenen seviyelerde tutulabilmesi, diyabetik nefropati riskini azaltır ve ilerlemesini yavaşlatır. Ayrıca, diyette tuz alımının sınırlanması, hem kan basıncının kontrolünü kolaylaştırır hem de kardiyovasküler hastalık riskini azaltır. Albumin/kreatinin oranı sürekli yüksekse, hipertansiyon olmasa bile, kronik böbrek hastalığının ilerlemesini yavaşlatmak için ACE inhibitörleri veya ARB grubundan anti-hipertansif ilaçlar kullanılabilir.
Daha ileri evrelerde, yüksek derecede böbrek yetmezliği olan diyabetik nefropati durumlarında, diyaliz, böbrek nakli veya semptom yönetimi gibi tedavi yöntemleri uygulanabilir. Bu yöntemler, hastalığın ilerlemiş aşamalarında tedavi seçenekleri olarak değerlendirilir.
Diyabetik nefropati ile ilgili sık sorulan sorular
Diyabetik hastada nefropati taraması ne sıklıkta yapılmalıdır?
Yetişkinlerde tip 1 diyabet tanısından sonraki 5 yıl içinde ve tip 2 diyabet tanısı alanlarda ise tanı anından itibaren yılda bir kez eGFR (tahmini glomerüler filtrasyon hızı) değerleri ve idrar albumin/kreatinin oranı veya 24 saatlik idrarda albuminüri düzeyi (protein kaçağı miktarı) gibi testlerle diyabetik nefropatiyi değerlendiren tarama yapılmalıdır. Bu testler, diyabetle ilişkili böbrek sorunlarını erken teşhis etmek ve tedaviye hızla başlamak için önemlidir.
Diyabetik nefropatinin risk faktörleri nelerdir
Kan şekeri yüksekliği (hiperglisemi) süresi ve derecesi, genetik yatkınlık, etnik köken, obezite, hipertansiyon, kolesterol düzeylerinde bozukluklar (dislipidemi), sigara kullanımı, aile geçmişi (ailede diyabet veya böbrek hastalığı öyküsü) diyabetik nefropati risk faktörlerini etkileyen önemli etkenlerdir. Bu faktörler, kişilerin diyabetle ilişkili böbrek sorunlarına yakalanma olasılığını artırabilir.
Diyabetik nefropati en çok kimlerde görülür?
Diyabetik nefropati, genellikle Tip 1 diyabet hastalarında tanı konulmasının ardından 5 yıl sonra ortaya çıkma eğilimindedir. Ancak Tip 2 diyabetli bireylerde, tanı anından itibaren görülebilir. Diyabeti uygun şekilde kontrol altına almayan veya kan şekeri ile kan basıncını düzenli takip etmeyen kişilerde, diyabetik nefropati riski daha yüksektir.
Diyabetik nefropati önlenebilir bir hastalık mıdır?
Diyabetli hastalar, hem Tip 1 hem de Tip 2 diyabet türleri için, böbrek hastalığını önlemek veya ilerlemesini geciktirmek adına çeşitli önlemler almalıdır. Bu önlemler şunları içerir: sigara bırakmak, ideal kilo aralığında olmaya dikkat etmek, kan şekerini sıkı bir şekilde kontrol altında tutmak ve gerektiğinde yoğun diyabet tedavisi almak. Son yıllarda bazı antidiyabetik ilaçların, kan şekerinin düzenlenmesinin ötesinde böbrek fonksiyonları üzerinde olumlu etkileri olduğu gösterilmiştir. Ayrıca, kan basıncının ve kolesterolün sıkı bir şekilde kontrol edilmesi, diyabetik nefropati riskini azaltabilir ve ilerlemesini yavaşlatabilir. Bu nedenle diyabetli hastalar, sağlıklı bir yaşam tarzı sürdürmelidir ve düzenli olarak doktorlarıyla iletişimde olmalıdır.
Diyabetik nefropati evreleri nelerdir?
Diyabetik nefropati, temel olarak 4 aşamadan oluşur: 1) Hiperfiltrasyon evresi (Glomerüler filtrasyon hızında artış) 2) Mikroalbuminüri 3) Makroalbuminüri: Belirgin proteinüri 4) Kronik böbrek hastalığının gelişimi
Diyabetik nefropati diyeti nasıl uygulanır?
Diyabetik böbrek hastalığına sahip olan kişiler, günlük protein alımını (0.8 g/kg/gün) azaltmalıdır. Aynı zamanda, tuz alımını sınırlamak, kan basıncını kontrol altına almak ve kardiyovasküler (kalp ve damar sistemi) riskleri azaltmak için etkili bir yöntemdir.
Diyabetik nefropati tedavi edilmezse ne olur?
Diyabetik nefropati, takip ve tedavi edilmezse zamanla böbrek hasarının ilerlemesine ve nihayetinde kronik böbrek yetmezliği ve diyaliz ihtiyacına yol açabilir.
Diyabetik nefropati ölüme sebep olur mu?
Diyabetik nefropati, genellikle eşlik eden kalp ve damar sorunları nedeniyle ölüm riskini artırabilir. Ayrıca, diyabetik nefropatiye bağlı kronik böbrek yetmezliği durumunda diyaliz tedavisi ve bu tedaviye bağlı komplikasyonlar da ölüm riskini artırabilir.
Diyabetik nefropati nasıl takip edilir?
Tip 1 diyabetli yetişkinler, diyabet başladıktan sonra 5 yıl geçtikten sonra yılda bir kez, Tip 2 diyabetli yetişkinler ise tanı aldıktan sonra hemen yılda bir kez böbrek fonksiyonlarını kontrol etmelidir. Bu kontrol sırasında böbrek fonksiyonlarının hızla azalması, idrarda günde 300 mg veya daha fazla protein saptanması veya yüksek tansiyonun kontrolsüz olduğu durumlarda hastalar mutlaka bir nefroloji uzmanına yönlendirilmelidir.
Diyabetik nefropati hastaları nelere dikkat etmelidir?
Diyabetik nefropati hastalarının, belirlenen takip sürelerinde gerekli tetkikleri yaptırmaları, tavsiye edilen diyeti uygulamaları, kan şekeri ve tansiyon kontrolünde önerilen hedeflere uymaları ve reçete edilen tedavileri zamanında ve eksiksiz bir şekilde kullanmaları son derece önemlidir. Bu, hastaların sağlık durumlarını kontrol altında tutmalarına ve potansiyel komplikasyonları önlemelerine yardımcı olur.
Ne zaman doktora gidilmelidir?
Eğer herhangi bir böbrek hastalığına ait belirti veya semptomlar bulunuyorsa, uzman bir hekime başvurmak çok önemlidir. Diyabet hastaları ise, böbrek fonksiyonunu değerlendiren testler için yılda bir kez veya doktor tavsiyelerine uygun olarak kontrollerini yaptırmalıdır. Bu, böbrek sağlığını izlemek ve potansiyel sorunları erken teşhis etmek için kritik bir adımdır.
Diyabetik nefropati nasıl erken teşhis edilebilir?
Diyabetik nefropatinin erken teşhis edilmesi için, idrardaki “Albümin” adı verilen bir proteini kontrol ettirmek önemlidir. Normalde, idrarda albümin bulunmamalıdır. Bu nedenle düzenli ve önerilen aralıklarla idrar testi yaptırmak gereklidir. Bu test, diyabetik nefropatiyi erken teşhis etmek ve böbrek sağlığını korumak için büyük bir öneme sahiptir.
Diyabetik nefropati hastaları nelere dikkat etmelidir?
Diyabetik nefropati hastaları, sağlık durumlarını kontrol altında tutabilmek ve böbrek sağlıklarını koruyabilmek için ev ve sosyal hayatlarına özel bir dikkat göstermelidirler. Özellikle şu noktalara dikkat etmek önemlidir:
Kan Şekerini Düzenli Takip Edin: Kan şekerini iyi bir şekilde kontrol altında tutmak, böbrek hasarını önlemenin veya ilerlemesini yavaşlatmanın anahtarıdır. Bu genellikle özel bir diyet, düzenli egzersiz ve gerektiğinde insülin veya antidiyabetik ilaçlarla başarılır.
Yüksek Tansiyonu Kontrol Edin: Yüksek tansiyon, böbrek yetmezliği riskini artırabilir. Kan basıncınızı normal seviyelerde tutmak için uzman bir doktorun rehberliğine başvurun.
Düzenli Egzersiz Yapın: Günlük bir egzersiz programı oluşturarak aktif bir yaşam tarzını sürdürmeye çalışın.
Sağlıklı Beslenme Alışkanlıkları Oluşturun: Bol miktarda meyve, sebzeler, kepekli tahıllar ve baklagiller içeren yüksek lifli bir diyet programı oluşturun. Aynı zamanda doymuş yağları, işlenmiş etleri, şekerli yiyecekleri ve sodyumu sınırlayın.
Protein Tüketimini Kontrol Edin: Şeker hastaları ve böbrek hastalığı olan bireyler, sağlık için gerekli olan protein alımını sınırlamalı ancak aşırı tüketmekten kaçınmalıdır.
İdrar Problemlerini İhmal Etmeyin: İdrar yaparken zorluk yaşarsanız veya idrar yolu enfeksiyonları gibi sorunlarla karşılaşırsanız, uzman bir sağlık profesyoneline başvurun. Erken tedavi önemlidir.
Sigara Kullanımını Bırakın: Sigara içmekten kaçının.
Sağlıklı Kilo İdealinizi Koruyun: Sağlıklı bir kiloda olmaya çalışın. Kilo verme gerekliliği varsa, bir diyetisyenin rehberliğiyle hareket edin.
Dikkatli İlaç Kullanımı: Böbreklere zarar verebilecek ilaçlar, özellikle ibuprofen ve naproksen gibi NSAİİ’lerden kaçının. Bitkisel takviyeleri kullanmadan önce mutlaka doktorunuza danışın, çünkü bazı takviyeler böbreklere zarar verebilir.
Tıbbi Geçmişinizi Paylaşın: Sağlık kurumlarına gittiğinizde, tıbbi geçmişiniz hakkında doktorunuzu bilgilendirin.
Tüm bu adımlar, diyabetik nefropatiyi kontrol altında tutmanıza ve böbrek sağlığınızı korumanıza yardımcı olacaktır. Ayrıca, düzenli doktor kontrollerini ve önerilen testleri takip etmeyi unutmayın.