Emilim bozukluğu neden olur? Emilim bozukluğu kimlerde görülür?

Son Güncelleme Tarihi : Ağustos 21, 2024

Gıdaların içeriğindeki bir maddeye karşı sindirim sisteminin verdiği reaksiyon veya bazı hastalıklar sonucu oluşan iltihap, malabsorbsiyona yol açarak sindirim sisteminin normal çalışmasını engeller. Malabsorbsiyon sendromu olarak bilinen bu durum, bağırsakların besin bileşenlerini yeterince sindirememe veya emememe durumunu ifade eder. Malabsorbsiyon, sindirimin bozulmasıyla birlikte çeşitli sorunlara yol açabilir.

Emilim bozukluğu (malabsorbsiyon) nedir?
Emilim bozukluğu neden olur? Emilim bozukluğu kimlerde görülür?
Emilim bozukluğunun belirtileri nedir?   
Emilim bozukluğu (malabsorbsiyon) testleri nelerdir?
Emilim bozukluğunun tedavisi var mı? Emilim bozukluğu nasıl düzelir?
Emilim bozukluğu (malabsorbsiyon) hakkında sık sorulan sorular

Emilim bozukluğu (malabsorbsiyon) nedir?

Malabsorbsiyon sendromu, alınan besinlerin vücutta etkili bir şekilde emilmesini engelleyen bir sindirim bozukluğudur. Bu durumda, besin maddeleri tam olarak sindirilip emilemez. İnce bağırsakta besinlerin, vitaminlerin ve minerallerin emilimi bozulur. Malabsorbsiyon sendromunun birçok nedeni olabilir ve çoğu zaman ince bağırsağın zararıyla ilişkilidir. Bu durum, sindirim problemlerine ve hatta yetersiz beslenmeye neden olabilir. Normalde, yemek yendikten sonra vücut, sindirim sürecindeki vitaminlerden ve minerallerden faydalanır. Ancak malabsorbsiyon sendromu varsa, bu süreçte tüketilen besinlerden yeterince fayda sağlanmaz.

Emilim bozukluğu neden olur? Emilim bozukluğu kimlerde görülür?

Birçok hastalık, malabsorbsiyon sendromuna yani emilim bozukluğuna neden olabilir. Bunlar arasında şunlar bulunmaktadır:

Çölyak hastalığı gibi hastalıklar.
Crohn gibi iltihabi barsak hastalıkları.
Radyoterapi sonucu ortaya çıkan bağırsak hastalıkları.
Whipple hastalığı.
Kistik fibrozis.
Pankreas travması veya alkole bağlı pankreas yetmezliği.
Parazit ya da bağırsak kurdu enfeksiyonları.

Emilim bozukluğunun belirtileri nedir?   

Malabsorpsiyon sendromu, hazımsızlıkla birlikte birçok semptom ve şikayetle kendini gösterir. Bu semptomlar arasında şunlar bulunur:

Karın ağrısı.
Karın bölgesinde şişkinlik ve aşırı gaz oluşumu.
Mide bulantısı ve kusma.
İshal ve yağlı dışkılama, yani steatore.

Bu belirtilerden sonra zamanla yetersiz beslenmenin bazı sonuçları ortaya çıkabilir:

Aşırı kilo kaybı.
Kas erimesi.
Sık tekrarlanan enfeksiyonlar.
Vücutta kolayca oluşabilecek morarmalar.
Kuru cilt ve cilt lezyonları.
Saç dökülmesi.
Ödem, yani şişlik.
Baş dönmesi.
Sinirlilik, ilgisizlik ve yorgunluk.
Gece körlüğü (A vitamini eksikliği).
Zayıf kemikler, kemik ağrısı ve kemik kırıkları (D vitamini eksikliği).
Diş eti kanaması ve burun kanaması (K vitamini eksikliği).
Unutkanlık, baş dönmesi, ağız çevresi yaralar (B12 vitamini eksikliği).

Çocuklarda ise büyüme gecikmesi görülebilir.

Emilim bozukluğu (malabsorbsiyon) testleri nelerdir?

Tüm hastalarda, tam kan sayımı ve biyokimya testleri yapıldıktan sonra, emilimi bozulan demir, vitamin B12, folik asit ve D vitamini düzeyleri ölçülür. Yağ emiliminde sorun varsa, dışkıda yağ varlığı aranır. Ayrıca, çölyak hastalığı için kan testleri yapılabilir. Dışkı analizinde pankreas enzim yetersizliği için fekal elastaz ve iltihabi barsak hastalığı için fekal kalptrotektin incelenebilir. Gerekirse, hastalara endoskopi ve kolonoskopi yapılarak biyopsi alınabilir.

Emilim bozukluğunun tedavisi var mı? Emilim bozukluğu nasıl düzelir?

Tedaviye başlamadan önce, emilim bozukluğuna neden olan asıl hastalığın belirlenmesi önemlidir. Örneğin, Crohn hastalığı gibi bir durum bu emilim bozukluğuna yol açıyorsa ve Crohn hastalığı tedavi edilirse emilim sorunu düzelebilir. Benzer şekilde, çölyak hastalığı gibi bir durum bu tabloya sebep oluyorsa ve gluten içeren besinlerden kaçınılırsa sorun giderilebilir. Bu süreçte hastaya kalsiyum, D vitamini, demir, folik asit ve B12 gibi önemli vitamin ve mineral takviyeleri verilebilir. Kilo kaybı nedeniyle, hastalara yüksek kalorili diyetler uygulanabilir.

Pankreas hasarı olan kişilerde, pankreas tarafından salgılanan enzimlerin yeterli seviyede olmaması durumunda, hastalara pankreas enzimi içeren ilaçlar verilir. Tedavi yetersiz olduğunda, total parenteral nütrisyon (TPN) adı verilen damardan beslenme yöntemine başvurulabilir. Bu yöntemde, hastaya damar yoluyla gerekli besinler verilir ve serumlar hastanın ihtiyaçlarına göre özel olarak hazırlanır. Gerekli olan kalori, vitamin ve mineraller, hastanın gereksinimlerine göre ayarlanır.

Emilim bozukluğunun çeşitleri var mı?

Çölyak hastalığı ve inflamatuar bağırsak gibi bazı sindirim sistemi hastalıkları, tüm besin gruplarından bağımsız olarak emilim bozukluğuna neden olabilir. Aynı zamanda belirli besin türleri, bazı insanların bağırsaklarında emilemez ve bu durum sorunlara yol açabilir.

Karbonhidrat malabsorbsiyonu: Bazı insanların sindirim sistemi, belirli karbonhidratlara (örneğin şeker) karşı hassas olabilir. Bu durum, gaz oluşumundan kaynaklanan ağrı ve şişkinlik gibi semptomlara neden olabilir. İnce bağırsakta tam olarak emilemeyen karbonhidratlar, kolonda bakteriler tarafından parçalanır ve bu da gaz ve kısa zincirli yağ asitlerine dönüşür. Kısa zincirli yağ asitleri yağlı dışkıya yol açabilir.

Yağ emilim bozukluğu: İnce bağırsakta emilemeyen yağlar, kalın bağırsağa geçerek yağlı dışkıya (steatore) yol açabilir. Bu dışkı açık renkli, akıcı ve kötü kokulu olabilir. Yağ malabsorpsiyonu, yağda çözünen vitaminlerin (A, D, E ve K) emilimini de engelleyebilir.

Safra asidi malabsorpsiyonu: Bazı durumlarda yağ emilim bozukluğu, safra kesesi, safra kanalları veya karaciğer hastalıklarından kaynaklanan azalmış safra sıvısı üretimine bağlı olabilir. Bu durum, safra tuzlarının kalın bağırsağa fazla su geçmesine yol açabilir ve bu da kronik ishale neden olabilir.

Protein malabsorpsiyonu: Vücudun belirli bir maddeye karşı tepki vermesi durumunda gıda intoleransı meydana gelebilir. Belirli bir intolerans olmadığı sürece, protein emilim bozukluğu genellikle kendiliğinden ortaya çıkmaz. Örnekler arasında süt proteini veya glüten intoleransı bulunabilir.

Emilim bozukluğu varsa ne olur?

Sindirim sürecinde emilemeyen besinler genellikle dışkı yoluyla atılır. Malabsorpsiyon sendromu olan bireylerde sıkça karşılaşılan bir yan etki olan ishal, durumu daha da kötüleştirebilir. İshal, besinlerin vücuttan hızlıca atılmasına sebep olur. Kısa vadede malabsorpsiyon nedeniyle belirli yiyeceklerin sindirilememesi genellikle gastrointestinal rahatsızlıklara, özellikle ishale, gaz ve şişkinliğe yol açabilir. Zamanla, vücutta emilemeyen besinlerin eksikliği çeşitli sorunlara yol açabilir.

Makrobesinlerden (protein, yağlar veya karbonhidratlar) herhangi birinin eksikliği kas kaybına ve bağışıklık sisteminin zayıflamasına neden olabilir. Mikrobesinlerin (vitaminler ve mineraller) yetersiz alınması ise göz, kemik, cilt ve saçları olumsuz etkileyebilir.

Emilim bozukluğu hangi hastalıklara neden olur?

Emilim bozukluğu, genellikle kısa bağırsak sendromu, enflamatuar bağırsak hastalığı ve pankreas yetmezliği gibi birçok soruna neden olabilen bir durumdur.

Emilim bozukluğu çocuklarda görülür mü?

Emilim bozukluğu, her yaş ve cinsiyetten insanda ortaya çıkabilen önemli bir sağlık sorunudur.

Emilim bozukluğuna ne iyi gelir?

Bu durumun nedeni belirlendikten sonra, bağırsak dostu besinler tüketmek faydalı olabilir.

Emilim bozukluğu tehlikeli mi?

Emilim bozukluğu sonucunda vücutta demir, folik asit, vitamin B12 ve diğer vitaminler ile minerallerin eksilmesi zamanla birçok soruna ve hastalığa neden olabilir. Emilim bozukluğu tedavi edilmezse genel sağlık durumu bozulabilir; bu nedenle bu sorun son derece tehlikelidir.