Gastroenterit nedir?
Son Güncelleme Tarihi : Ağustos 21, 2024
Gastroenterit, yaygın bir sağlık sorunu olarak bilinen ve ishal ile kusmaya yol açan bir durumdur. Genellikle bakteriyel veya viral nedenlerden kaynaklanır ve insanları her yaşta etkileyebilir. Özellikle küçük çocuklarda sık görülen ve halk arasında mide ve bağırsak enfeksiyonu veya bağırsak rahatsızlığı olarak adlandırılan gastroenterit, sulu ishal ve kramp tarzı karın ağrısı gibi belirtilerle kendini gösterir; bu belirtiler bulantı, kusma ve ateşe yol açabilir. Viral gastroenterit, bebekler, yaşlılar ve bağışıklık sistemi zayıf olan bireyler için ölümcül sonuçlara neden olabilir.
Gastroenterit nedir?
Gastroenteritin belirtileri nelerdir?
Gastroenterit neden olur?
Gastroenterit kimlerde olur?
Gastroenteritin teşhisi nasıl konur?
Gastroenterit nasıl tedavi edilir?
Gastroenterit ne kadar sürer? Doktora ne zaman gidilmeli?
Gastroenteritin sonucunda ne olur?
Gastroenterit İle İlgili Merak Edilen Diğer Sorular
Gastroenterit nedir?
Gastroenterit, yaygın olarak mide gribi olarak adlandırılan, genellikle bakteriyel veya viral bir mide mikrobu kaynaklı, mide ve bağırsak iltihaplanması ile karakterize edilen bir bağırsak enfeksiyonudur. Gastroenterit, ishal, kramp, mide bulantısı, kusma ve ateş gibi belirtilere neden olabilir. Bu enfeksiyonun en yaygın nedeni, enfekte olmuş bir kişiyle temas veya kontamine (virüs bulaşmış) besin ve su tüketimidir. Genellikle başka bir sağlık sorunu olmayan kişilerde, bu durum çoğu zaman bir veya iki günde kendiliğinden iyileşebilir. Ancak bebekler, yaşlılar ve bağışıklık sistemi zayıflamış bireyler için viral gastroenterit (mide üşütmesi), ölümcül sonuçlara yol açabilen ciddi bir durum olabilir.
Gastroenteritin belirtileri nelerdir?
Gastroenteritin en yaygın belirtileri şunlardır:
• Sulu, genellikle kan içermeyen ishal (kanlı ishal genellikle daha ciddi bir enfeksiyonun belirtisi olabilir.)
• Karın krampları ve ağrıları
• Mide bulantısı, kusma veya her ikisi
• Ara sıra kas ağrıları veya baş ağrısı
• Düşük dereceli ateş
• Bazen iştah kaybı, mide rahatsızlığı, eklem ağrıları ve baş ağrısı da görülebilir.
Gastroenterit neden olur?
Kirli yiyecek veya su tüketildiğinde, mikrop taşıyan biriyle mutfak eşyaları, havlu veya yiyecekler paylaşıldığında, viral gastroenterite yakalanma riski artar. Bu enfeksiyonun en yaygın nedenleri arasında rota ve norovirüsler bulunur. Norovirüsler, çocuklar ve yetişkinler arasında dünya genelinde gıda kaynaklı hastalıkların en sık sebeplerindendir. Özellikle kapalı alanlarda insanlar arasında kolayca yayılabilirler. Genellikle virüsü kontamine yiyecek veya su yoluyla alırsınız, ancak kişiden kişiye bulaşma da mümkündür.
Rotavirüsler ise, parmaklarını veya virüsle kontamine olmuş diğer nesneleri ağızlarına götüren çocuklar arasında viral gastroenteritin en yaygın nedenidir. Enfeksiyon bebeklerde ve küçük çocuklarda daha şiddetli olabilir. Rotavirüs ile enfekte olmuş yetişkinlerin semptomları olmayabilir, ancak hala hastalığı başkalarına bulaştırabilirler. Şans eseri, bu enfeksiyona karşı bir aşı bulunmaktadır.
Bazı kabuklu deniz ürünleri, özellikle çiğ veya az pişmiş istiridyeler, hastalığa neden olabilecek enfekte olmuş gıdalar olabilir. Viral ishalin bir nedeni olarak kontamine içme suyu da düşünülebilir, ancak çoğu durumda virüs, fekal-oral yoluyla geçer. Yani virüs taşıyan biri, tuvaleti kullandıktan sonra ellerini yıkamadan yiyecekleri tutarsanız bu yolla bulaşabilir.
Gastroenterit kimlerde olur?
Gastroenterit, her yaş grubundan ve ırktan insanı etkileyebilir. Ancak gastroenterite daha duyarlı olabilecek kişiler şunlardır:
•Çocuk bakım merkezlerinde veya ilkokullarda bulunan çocuklar, özellikle savunmasız olabilirler, çünkü bir çocuğun bağışıklık sistemi olgunlaşana kadar zaman alır.
•Yetişkinlerin bağışıklık sistemleri yaş ilerledikçe zayıflayabilir. Özellikle huzurevlerinde yaşayan yaşlı yetişkinler, bağışıklık sistemlerinin zayıf olması ve başkalarıyla yakın temas içinde yaşamaları nedeniyle savunmasızdır.
•Toplu alanlara gidenler veya yurtlarda yaşayanlar.
•Enfeksiyona karşı direnciniz düşükse, örneğin bağışıklık sistemi HIV / AIDS, kemoterapi veya başka bir tıbbi durum tarafından baskılanmışsa.
Her gastrointestinal virüsün en aktif olduğu belirli bir mevsim vardır.
Gastroenteritin teşhisi nasıl konur?
Gastroenteritte, hastalardan detaylı bir tıbbi geçmiş alınmalıdır ve özellikle tükettikleri yiyecek ve içecekler hakkında sorular yönlendirilmelidir. Şüpheli durumlarda, enfeksiyon belirtilerini gösterebilecek CRP (C-reaktif protein) ve kan sayısı gibi laboratuvar testleri yapılmalıdır. Mümkünse, dışkı örneği incelenmelidir. Bu sayede hastaya doğru teşhis konulabilir ve destekleyici tedavi ile gerektiğinde ilaç verilebilir.
Gastroenterit nasıl tedavi edilir?
Gastroenterit için özel bir tedavi mevcut değildir, bu yüzden ana odak hastalığın önlenmesine yöneliktir. Kirli olabilecek yiyecek ve su tüketiminden kaçınmanın yanı sıra, sık sık ellerin yıkanması bu hastalıktan korunmanın etkili yollarından biridir. “Gerçek grip” (influenza virüsü), sadece solunum sistemi (burun, boğaz ve akciğerleri) üzerinde etkili olur. Mide gribi genellikle mide gribi olarak adlandırılır, ancak klasik grip ile aynı değildir.
Mide gribi belirtileri, mikrop kapıldıktan sonra genellikle 1-2 gün içinde ortaya çıkar. Bu belirtiler genellikle 1 veya 2 gün sürer, ancak bazen 10 güne kadar devam edebilir. Benzer belirtiler nedeniyle, Clostridium difficile, Salmonella, E. coli gibi bakteriler veya Giardia gibi parazitlerin neden olduğu ishal ile karıştırılabilir. Hasta terleme, kusma ve ishal nedeniyle büyük miktarda sıvı kaybettiği için sıvılar kritik derecede önemlidir.
Sıvıları içmekte zorlanıyorsanız, düzenli aralıklarla küçük yudumlar almak veya buz parçaları çiğnemek faydalı olabilir. İçmek için en iyi sıvılar şunlardır:
•Temiz ve kaynağı bilinen şişe sular.
•Eczaneden temin edilen hazır karışımlar.
•Elektrolit değişimine yardımcı olabilecek gerçek spor içecekleri.
•Mideyi sakinleştirmeye ve mide bulantısını hafifletmeye yardımcı olabilecek bitki çayları, özellikle zencefil ve nane içerenler (yüksek kafein içeren çaylardan kaçınılmalıdır).
Gastroenterit ne kadar sürer? Doktora ne zaman gidilmeli?
Gastroenteritte, mikrobun bulaşmasını takiben genellikle 1-3 gün içinde belirtiler ortaya çıkar. Şikayetler genellikle bir veya iki gün sürer, ancak bazen 10 güne kadar uzayabilir. Bu nedenle vakit kaybetmeden bir doktora başvurulmalıdır.
Doktora başvurmayı gerektiren durumlar şunlardır:
•24 saat boyunca vücutta sıvı tutma sorunu olursa
•İki günden fazla süreyle kusma meydana gelirse
•Kanlı kusma görülürse
•Susuz kalındığında (aşırı susama, ağız kuruluğu, koyu sarı idrar veya çok az idrar yapma veya hiç idrar yapamama, şiddetli halsizlik veya baş dönmesi durumlarında)
•Dışkıda ishalin yanı sıra kan görülürse
•Vücut ısısı 38.8°C’nin üzerindeyse
Gastroenterit durumu mevcutsa, kesinlikle aşağıdaki şeyler yapılmamalıdır:
•Kahve, güçlü siyah çay ve çikolata gibi kafeinli içecekler tüketilmemelidir, çünkü dinlenmeyi etkileyebilirler.
•İdrar söktürücü görevi gören alkol kesinlikle kullanılmamalıdır.
Gastroenteritin sonucunda ne olur?
Viral gastroenteritin ana komplikasyonu olan dehidratasyon, ciddi bir su, tuz ve mineral kaybını ifade eder. Eğer sağlıklıysanız ve kusma ile ishal nedeniyle kaybettiğiniz sıvıları yerine koyuyorsanız, dehidrasyon genellikle bir sorun oluşturmaz. Ancak bebekler, yaşlılar ve bağışıklık sistemi zayıf olan bireyler, kaybettikleri sıvı miktarı çok fazla olduğunda ciddi susuzluk yaşayabilirler. Kaybedilen sıvıların yerine konması için damardan sıvı verilmesi gerekebilir ve dehidrasyon ihmal edilirse ölümcül sonuçlar doğurabilir. Bu nedenle dehidrasyona dikkat etmek önemlidir.
Gastroenterit İle İlgili Merak Edilen Diğer Sorular
Gastroenterit için ne yapılmalı?
Bağırsak enfeksiyonlarının yayılmasını önlemek, ilk adım olarak atılması gereken önemli bir adımdır. İşte bazı önlemler:
•Çocuklarınıza aşı yaptırın. Bazı ülkeler, rotavirüs kaynaklı gastroenterite karşı aşı sunmaktadır. Bu aşı, çocukların yaşamlarının ilk yılında uygulandığında bu hastalığın ciddi semptomlarını önlemede etkili olmuştur.
•Ellerinizi sık sık ve iyi bir şekilde yıkayın ve çocuklarınıza da bunu öğretin. Özellikle çocuklarınız tuvaleti kullandıktan sonra ellerini yıkamayı alışkanlık haline getirmelidir. Ellerinizi ılık su ve sabun kullanarak en az 20 saniye boyunca ovarak yıkamak, tırnak etleri etrafı, tırnak altları ve el kıvrımlarını da unutmamak önemlidir. Ardından iyice durulayın. Sabun ve suyun olmadığı durumlarda, dezenfektan mendil ve el dezenfektanı bulundurun.
•Ev içinde kişisel eşyalarınızı kullanmaya özen gösterin. Yemek kapları, bardaklar ve tabakları paylaşmaktan kaçının. Banyoda ayrı havlular kullanın.
•Sosyal mesafeyi koruyun ve mümkünse virüs taşıyan kişilerle yakın teması sınırlayın.
•Ev içinde sert yüzeyleri düzenli olarak dezenfekte edin. Evinizde birinin viral gastroenterite yakalandığını düşünüyorsanız, tezgah, musluk ve kapı kolu gibi sert yüzeyleri çamaşır suyu ve su karışımıyla dezenfekte edin.
•Seyahat ederken kontamine yiyecek ve sudan kaynaklanan hastalıklardan kaçının. İçme suyu olarak sadece kapalı şişelenmiş veya karbonatlı suları tercih edin ve buz küplerinden kaçının, çünkü bunlar kirli suyla yapılmış olabilir. Dişlerinizi fırçalamak için de şişelenmiş su kullanın.
•İnsan elinin temas ettiği çiğ yiyecekler, soyulmuş meyveler, çiğ sebzeler ve salataları tüketmekten kaçının. Ayrıca az pişmiş et ve balıktan da kaçının.
Gastroenterite ne iyi gelir?
Bulantı ve kusma, yiyecekleri vücutta tutmayı zorlaştırabilir. Sadece yemek düşüncesi bile bulantıya yol açabilir. İçiniz almaya başladığında en iyisi yavaşça ve basit yiyeceklerle başlamaktır. Muz, beyaz pirinç, elma püresi ve kızarmış ekmek ve tost gibi gıdalar iyi bir seçenektir. Bu dört yiyeceğin sindirimi kolaydır, enerji sağlayan karbonhidratlar içerir ve besin alımını destekler.
Muz: Muzun sindirimi kolaydır, kaybettiğiniz potasyumu geri kazanmanıza yardımcı olur ve mide zarını güçlendirir.
Pirinç: Beyaz pirinç, vücut tarafından kolayca işlenir ve enerji sağlar. Esmer pirinç ise yüksek lif içeriğine sahiptir ve fazla gaz yapabilir.
Elma püresi: Elma püresi, karbonhidratlar ve şeker içeriği sayesinde enerji artışı sağlar ve ishali hafifletebilecek pektin içerir. Aynı zamanda kolayca sindirilir.
Genel olarak, aşağıdaki yiyecekleri tüketmemeye dikkat edilmelidir:
•Süt ürünleri: Sindirimi zordur ve gazı ve ishali şiddetlendirebilir.
•Lifli yiyecekler: Bağırsaklar zaten gevşek olduğundan fazladan lif gereksizdir.
•İç yağı içeren yiyecekler: Pastırma, jambon gibi yağlı ve tuzlu yiyeceklerden kaçının.
•Baharatlar: Domates bazlı yemeklerden, körilerden ve acı soslardan kaçının.
•Böğürtlen, üzüm, hurma, armut ve kuru meyvelerden kaçının.
•Kuruyemişten kaçının.
Mide üşütmesine karşı genellikle karın bölgesine sıcak su uygulaması yapmak iyi gelir. Bu uygulama sıcak su torbaları kullanılarak gerçekleştirilir.
Gastroenterit için hangi ilaçlar kullanılır?
Mide üşütmesi ilaçlarla tedavi edilemez ve suçlu virüs olduğunda antibiyotikler işe yaramaz. Semptomları hafifletmek için reçetesiz satılan ilaçları kullanabilirsiniz. Ateş veya ağrılar için ibuprofen, midenizin daha fazla rahatsız olmasına neden olmadığı sürece yardımcı olabilir. Ancak susuz kalırsanız böbreklerinize zarar verebilir, bu nedenle az miktarda almalı ve yiyeceklerle birlikte kullanmalısınız. Parasetamol içeren ilaçlar, karaciğer hastalığınız yoksa mide gribi için genellikle önerilir. Ateşi ve ağrıları hafifletir, ibuprofen kadar yan etkilere sahip değildir ve mideyi daha az tahriş edebilir.
Mide bulantısı veya ishali kontrol etmek için prometazin, proklorperazin, metoklopramid veya ondansetron gibi bulantı kesici ilaçları kullanabilirsiniz. Ayrıca loperamid veya bizmut subsalisilat gibi reçetesiz satılan ishal önleyici ilaçları deneyebilirsiniz. Reflor gibi probiyotikler, ishalin hızlı bir şekilde iyileşmesine yardımcı olabilir.
Gebeler gastroenterit olursa ne yapılmalı?
Mide üşütmesi yaşayan gebe kadınlar, probiyotikler ve parasetamol içeren ilaçları kullanabilirler. Genellikle bu hastalara antibiyotik reçete edilmez, ancak şikayetler 3-4 günden uzun sürerse, kan testi yaptırarak antibiyotik tedavisine başlama gerekebilir. Bazı uzun süreli bulantı, kusma ve ishal durumlarında ise endoskopi ve kolonoskopi gibi tetkikler gerekebilir.
Gastroenterit ile kolit arasında nasıl bir ilişki var?
Gastroenteritte genellikle mide bozulmasına bağlı olarak ishal sık görülür. Kolit ise bağırsak enfeksiyonu ve buna bağlı ishal anlamına gelir. İki hastalığın belirtileri benzer olabilir, ancak bu hastalıkların ayrımını yapmak ve hastalığın ciddiyetini değerlendirmek için bir uzmanın müdahalesi gereklidir.
Gastroenterit viral olur mu?
Gastroenterit vakalarının çoğu zaten viral kaynaklıdır. Sadece birkaçı bakteriyel enfeksiyonlara bağlı olarak ortaya çıkar. Bakteriyel nedenlere bağlı olanlar için antibiyotikler gerekebilir, ancak viral kökenli vakalar genellikle kendi kendine iyileşme eğilimindedir ve destekleyici tedavi ile geçebilirler.
Çocuklarda gastroenterit olur mu?
Gastroenterit, genellikle çocuklarda daha sık görülür. Yetişkin hastalar, su içerek veya en azından kendilerini zorlayarak ishale bağlı sıvı kaybını ve böbrek yetmezliği riskini önleyebilirken, çocuklar bu soruna karşı daha savunmasızdır. Özellikle böbrek yetmezliği konusunda dikkatli olunmalıdır.