Guatr tedavisi nasıl yapılır?
Son Güncelleme Tarihi : Ağustos 21, 2024
Guatr, tiroid bezinin anormal şekilde büyümesiyle meydana gelen bir sağlık sorunudur. Tiroid bezi, boynun ön kısmında bulunan kelebek şeklinde bir organdır ve metabolizma ile beyin fonksiyonlarının düzenlenmesinde kritik roller üstlenen tiroid hormonlarının üretildiği yerdir.
Guatr nedenleri
Dünya çapında guatrın en yaygın nedeni iyot eksikliğidir. Tiroid hormonunun üretiminde iyotun büyük bir etkisi vardır, bu nedenle iyot eksikliğinde yeterli miktarda tiroid hormonu üretilemez ve bu durum beyinin tiroid bezini sürekli hormon üretmeye teşvik etmesine neden olur. Bu süreç, tiroid bezinin büyümesine yol açar. Aynı şekilde, diyetle alınan iyotun fazlalığı da guatra neden olabilir.
Guatrın ikinci en sık nedeni Hashimoto tiroiditidir. Hashimoto tiroiditinde tiroid bezi, bağışıklık sistemi tarafından tahrip edilir. Yeterli hormon üretemeyen tiroid bezi, hipofiz bezinin sürekli hormon üretmeye teşvik etmesiyle sonuçlanır ve bu durum guatrin oluşumuna yol açar.
Graves hastalığında, bağışıklık sistemi tiroid uyarıcı immünglobulinlerin salgılanmasını tetikler. Bu durum, guatrın yanı sıra hipertiroidiye de sebep olur.
Guatr, nodülsüz ve nodüllü olmak üzere iki tipe ayrılır. Nodülsüz guatrda tiroid bezi simetrik olarak büyür ve yumuşaktır. Bu tür guatr, tiroid bezinin yeterli hormon üretememesi durumunda gelişir. Nodüllü guatrda ise yetersiz hormon üretimi söz konusu olmakla birlikte, bazı tiroid hücreleri beyinden gelen uyarılara yanıt verir ve bu durum tiroid bezinde nodüllerin oluşmasına neden olur. Tiroid nodüllerinin %4-20’sinde tiroid kanseri riski bulunur.
Gebelik de guatrın bir diğer nedenidir. Gebelik sırasında salgılanan HCG hormonu, tiroid bezinin büyümesine yol açar. Ayrıca, tiroid kanseri ilk belirtisini guatr şeklinde verebilir.
Guatr belirtileri
Guatr, bazı hastalarda hiçbir belirti göstermezken, diğerlerinde boyun bölgesinde şişlik, yutkunma zorluğu, öksürük, nefes darlığı ve ağrı gibi belirtilere neden olabilir. Guatr durumunda, tiroid bezinin az veya fazla hormon üretimine bağlı olarak farklı belirtiler de ortaya çıkabilir. Hormon üretiminin yetersiz olduğu durumlarda kilo artışı, aşırı uyku hali, uyuşukluk, kuru ve pürüzlü cilt, kabızlık, genel bir halsizlik ve saç dökülmesi gibi belirtiler görülebilir. Eğer tiroid bezi normalden fazla hormon üretiyorsa, ishal, çarpıntı, baş ağrısı, titreme, sinirlilik ve bulantı gibi belirtilerle kendini gösterebilir.
Guatr kimlerde daha sık görülür?
Guatr, her yaştaki bireyde görülebilen bir durumdur, ancak özellikle orta yaş ve üzeri kişilerde ve kadınlarda daha yaygındır. İyot eksikliği, genetik faktörler, geçirilmiş viral enfeksiyonlar, lityum ilaçlarının kullanımı, radyasyona maruz kalma, gebelik, menopoz ve sigara kullanımı guatrın başlıca sebepleri arasında sayılır.
Guatr tanısı
Guatrın tanısı için doktor, tiroid bezini fiziksel olarak muayene ettikten sonra tiroid fonksiyon testleri ve tiroid ultrasonografisi yapılmasını isteyebilir. Duruma bağlı olarak tiroid sintigrafisi ve ince iğne aspirasyon biyopsisi gibi ek testler veya tiroid antikorlarının incelenmesi gerekebilir.
Guatr tedavisi
Guatrın tedavisinde ilaç tedavisi, radyoaktif iyot tedavisi ve cerrahi yöntemler gibi farklı seçenekler bulunmaktadır ve bu yöntemlerden biri veya birkaçı hastanın durumuna göre uygulanabilir. Eğer hastada hormon eksikliği varsa, hormon replasman tedavisi kullanılır. Hormon fazlalığı durumunda ise tiroid hormonunu baskılayıcı ilaçlar ve radyoaktif iyot tedavisi tercih edilir. Nodüler guatr vakalarında cerrahi müdahale gerekebilir. Cerrahi işlemde tiroid bezinin bir kısmı ya da tamamı alınabilir. Guatrda cerrahi müdahaleye karar verilirken, hastanın hormon düzeyleri, kanser varlığı, yutma veya solunum sorunları ve kozmetik nedenler göz önünde bulundurulur. Guatr ameliyatları bazı komplikasyonlarla sonuçlanabilir. Ameliyat sonrası ses kısıklığı, ses tellerinin zarar görmesiyle oluşabilir. Eğer cerrahi sırasında paratiroid bezleri yanlışlıkla çıkarılırsa, bu durum hastada kalsiyum eksikliğine yol açabilir ve hastaya kalsiyum takviyesi yapılması gerekebilir.
Ne zaman doktora gitmeli?
Eğer tıraş olurken veya aynaya bakarken boynunuzda bir şişlik fark ederseniz ve bu duruma çarpıntı, sinirlilik, geçmeyen ishal, kabızlık, uykusuzluk veya aşırı uyku hali, ellerde titreme, kilo alımı, yutkunmada ve nefes almada zorlanma gibi belirtiler eşlik ediyorsa, en kısa sürede bir iç hastalıkları uzmanına başvurmanız önerilir. Bu belirtiler, önemli bir sağlık sorununun işaretçisi olabilir ve profesyonel bir değerlendirme gerektirir.