Hıçkırık Nedir? Nasıl Geçer?

Hıçkırık, göğüs boşluğu ile karın boşluğunu birbirinden ayıran diyafram kasının ani ve istemsiz kasılması sonucu ortaya çıkan bir reflekstir. Hıçkırık, bu kasın tekrarlayan kasılmalarıyla karakterizedir. Genellikle ani bir nefes alımıyla birlikte sesli bir şekilde kendini gösterir, çünkü gırtlaktaki ses telleri aniden kapanırken bu esnada alınan hava ses oluşturur. Hıçkırık toplumda her yaş ve cinsiyetten kişide yaygın olarak görülür ve genellikle kısa bir süre içinde kendiliğinden geçer.

Hıçkırığın en yaygın nedenlerinden biri, yemek sırasında farkında olmadan yutulan hava miktarının artmasıdır. Ancak bazen hıçkırık, sinir sistemi rahatsızlıkları, zatürre, kalp büyümesi, kalp krizi, mide problemleri veya yemek borusu tıkanıklığı gibi farklı hastalıkların bir belirtisi olarak da ortaya çıkabilir. Bu nedenle, uzun süre devam eden veya şiddetlenen hıçkırık durumlarında bir sağlık profesyoneline danışmak önemlidir.

Hıçkırık Nedir?
Hıçkırık Neden Tutar?
Hıçkırık Neden Olur?
Hıçkırık Nasıl Oluşur?
Hıçkırık Nasıl Geçer?
Hıçkırık Hastalık Habercisi Olabilir

Hıçkırık Nedir?

Hıçkırık, diğer bir adıyla singultus, akciğerlerin alt kısmında bulunan ve kubbemsi bir yapıda olan diyaframın ani ve istemsiz kasılması sonucu meydana gelir. Normalde, bir kişi nefes alırken diyafram aşağı doğru kasılarak hareket eder. Bu hareket sonucunda göğüs kafesi genişler ve akciğer kapasitesi artar. Benzer şekilde, nefes verirken diyafram yukarı doğru gevşer ve alınan hava ağızdan ve burundan çıkmasına yardımcı olur.

Ayrıca, ses tellerinin bulunduğu gırtlağın üst bölgesinde yer alan epiglot denilen kapakçık, yutkunma sırasında kasılarak nefes borusunu kapatır. Bu sayede ağızdaki yiyeceklerin yutkunma sırasında nefes borusuna gitmesini önler. Hıçkırık sırasında duyulan ses, diyaframın ani ve istemsiz kasılması sonucu akciğerlere hızla hava girmesi ve epiglotun ses tellerinin bulunduğu bölgeyi hızla kapatmasıyla oluşur.

Hıçkırık Neden Tutar?

Stres, kaygı ve diğer ani duygusal değişiklikler, vücutta hormonların salınmasına ve bu hormonların diyafram kaslarını uyararak kasılmasına neden olabilir. Diyaframın ve interkostal kasların istemsiz ve aniden kasılması sonucu meydana gelen hıçkırığın tam olarak ne amaçla olduğu bilinmemektedir. Hıçkırık, genellikle dakikada 6 ila 12 kez oluşur ve çoğu zaman müdahale edilmeden birkaç dakika içinde kendiliğinden geçer. Ancak bazı durumlarda bir aydan uzun süren inatçı hıçkırık, çeşitli hastalıkların belirtisi olabilir. Bu nedenle hıçkırığın iki saatten uzun sürdüğü durumlarda uzman bir hekime başvurmak önemlidir.

Uzun süre devam eden hıçkırık vakalarında, doktor hastanın detaylı tıbbi geçmişini dinler ve fiziksel muayene yapar. Hıçkırığın süresi, başlangıç zamanı, atakların sıklığı, kullanılan ilaçlar, eşlik eden hastalıklar, alkol ve sigara tüketimi gibi faktörler hakkında bilgi toplar ve organik nedenleri araştırır. Fiziksel muayene sırasında kulak, kulak zarı, baş, boyun, tiroid bezleri ve nörolojik muayene yapılabilir, ayrıca göğüs ve karın muayenesi de gerçekleştirilir. Gerekirse, laboratuvar testleri ve görüntüleme yöntemleri doktor tarafından istenebilir.

Hıçkırık Neden Olur?

Hıçkırık birçok farklı nedenden kaynaklanabilir. Genellikle istemsiz hava yutma, aşırı yeme, gazlı içecekler, fazla alkol tüketimi ve mide-bağırsak sisteminde ani sıcaklık değişiklikleri gibi fiziksel nedenlerle meydana gelir. Ayrıca, hıçkırık genellikle duygusal değişiklikler, heyecan, korku ve stres gibi psikolojik faktörlerle ilişkilendirilir. Mide gazı, sıcak yiyecekler, baharatlı yiyecekler, alkol ve diyabet gibi toksik ve metabolik nedenler de hıçkırığa yol açabilir. Tümör varlığı, travma, menenjit, kalp-damar hastalıkları ve ameliyat sonrası genel anestezi sonucu da hıçkırığa neden olabilir.

Ayrıca, bazı ilaçlar (steroidler, benzodiazepinler, antidepresanlar, antibiyotikler, dijital preparatlar), göz tansiyonu, guatr, zatürre, kalp zarı iltihabı, kalp krizi, karaciğer, bağırsak, pankreas hastalıkları, astım, farenjit ve kulakta yabancı cisim bulunması gibi durumlar da hıçkırığa yol açabilir. Bazen hıçkırık tek başına kalp krizinin belirtisi olarak da görülebilir.

Hıçkırık sorusuyla sıkça karşılaşılır ve çeşitli nedenleri olabilir. Eğer hıçkırık uzun süre devam ederse, uzman bir doktora başvurmak önemlidir. Hıçkırık, şikayet süresine göre üç gruba ayrılır: 48 saat süreyle geçmeyen hıçkırık, 48 saat ile 1 ay arasında süren persistan hıçkırık ve 1 aydan daha uzun süren inatçı hıçkırık.

Tıbbi olarak, hıçkırık göğüs boşluğu ile karın boşluğu arasında bulunan diyafram kasının ani ve istemsiz kasılması sonucu ortaya çıkar. Hıçkırık sırasında duyulan ses ise, hızla çekilen hava ve soluk borusunun kapanması sonucu oluşur. Hıçkırığı geçirmek için halk arasında kullanılan yöntemler (korkutmak, su içmek) tıbbi olarak etkili değildir.

Hıçkırık Nasıl Geçer?

Hıçkırığı sona erdirmek için solunum teknikleri kullanılabilir. Bunlar arasında en yaygın olarak kullanılan yöntemler şunlardır:

Valsalva Manevrası: Bu manevra, ağız yoluyla derin bir nefes alındıktan sonra burun kapatılarak, burunda hafif bir basınç oluşturulmasını içerir. Bu, kulak zarlarının dışa doğru itilmesine yardımcı olabilir.

Aksırmak: Aksırmak, hıçkırığın sona ermesine yardımcı olabilecek bir solunum manevrasıdır.

Nefesi Tutma: Nefesi bir süre boyunca tutmak da hıçkırığı durdurmak için kullanılan bir yöntemdir.

Nazofarenks Uyarılması: Bu yöntemde, nazofarenks olarak bilinen üst yutak bölgesi uyarılabilir. Bunun için çeşitli yöntemler kullanılabilir, örneğin buzlu su ile gargara yapmak, toz şeker veya sert bir ekmek parçası yutmak, dilin dışarı çekilmesi veya limon ısırılması gibi.

Karbondioksit Miktarını Artırmak: Kese kağıdı veya benzer bir nesnenin içinde solunarak karbondioksit miktarını artırmak, hıçkırığı sona erdirebilir.

İlaçlı veya Cerrahi Tedavi: Bazı durumlarda, ilaçlar veya cerrahi yöntemler hıçkırığın tedavisinde kullanılabilir.

Hıçkırık, kişiden kişiye farklılık gösterebilecek bir rahatsızlık olup, bu yöntemlerden hangisinin daha etkili olduğu deneme yanılma yoluyla bulunabilir. Eğer hıçkırık uzun süre devam ederse veya şiddetliyse, bir sağlık profesyoneline başvurmak önemlidir.

Hıçkırık Hastalık Habercisi Olabilir

Hıçkırık, genellikle gülme, gıdıklanma, yanlışlıkla hava yutma, sigara içme ve alkol tüketme gibi nedenlerle ortaya çıkan ve genellikle kısa süre içinde kendiliğinden geçen bir rahatsızlıktır. Ancak uzun süreli ve geçmeyen hıçkırık, kalp ve diğer organlarda var olan bir hastalığın habercisi olabilir. Ayrıca merkezi sinir sistemi ve sindirim sistemi ile ilgili hastalıklar da hıçkırığa neden olabilir.

Merkezi sinir sistemi hastalıkları arasında inme, beyin iltihaplanması (ensefalit), menenjit ve kafa travmaları bulunurken, sindirim sistemi hastalıkları arasında reflü, gastrit, peptik ülser, pankreatit, safra kesesi hastalıkları ve hızla yeme, içme ve anksiyeteye bağlı olarak istemsiz ve aşırı hava yutma (aerofaji) yer alır. Ayrıca enfeksiyon hastalıkları ve yeni dokuların oluşması (neoplazm) gibi nedenler de uzun süreli hıçkırığa yol açabilir.

Uzun süre geçmeyen inatçı hıçkırık, günlük yaşam aktivitelerini zorlaştırabilir ve kişide bitkinlik, yorgunluk, dehidrasyon (su kaybı) ve kilo kaybı gibi sorunlara neden olabilir. 48 saatten uzun süren hıçkırık, ciddi bir patolojik durumdur ve bu durumda uzman bir doktora başvurulmalı, altında yatan neden araştırılmalı ve uygun tedaviye başlanmalıdır.