Kalp damar plağı nedir?
Plaklar, damar duvarı içinde mineraller ve kolesterol içeren maddelerin birikmesi sonucu oluşurlar. Plaklar, bir damarın içini kısmen veya tamamen daraltacak kadar büyüyebilirler. Kalp damar plakları genellikle kalbi besleyen atardamarlarda, yani koroner damarlarda oluşur. Bu durum Aterosklerotik Koroner Kalp Hastalığı (ASKH) olarak adlandırılır. Kalp damar plakları, damar sisteminin yapısını bozar ve daha ileri aşamalarda damar tıkanıklığına neden olabilirler.
Kalp damar plağı nedir?
Kalp damar plağı neden oluşur?
Kalp damar plağı hangi hastalıklara neden olur?
Kalp damar plağı belirtileri nelerdir?
Kalbi besleyen damarlarda plak varlığının tanısı nasıl konur?
Kalp damar plağı tedavisi nasıldır?
Kalp damar plağı tedavi edilmezse ne olur?
Kalp damarlarındaki plaklar nasıl temizlenir?
Kalp damar plağı nedir?
Plaklar, damar duvarı içinde belirli minerallerin ve kolesterol içerikli hücre pürüzlerinin biriktiği oluşumlardır. Kalp damar plakları, damar sistemini bozar ve ilerleyen aşamalarda damar tıkanıklığına yol açabilir. Bu plakların içinde, vücut hücreleri tarafından alınan ancak birikmiş kalsiyum gibi sertleşmiş minerallerin de olduğu kolesterol yapıları bulunur.
Bu plaklar vücudun çeşitli atar damarlarında görülebilir. Bunlar boyun, kalp, böbrekler, bağırsaklar ve bacaklara giden damarları içerebilir. Ancak, kalp ve boyuna giden damarlar dışındaki bölgelerdeki plaklar, ani ölüm riski yaratmazlar. Kalp damar plakları genellikle kalbi besleyen koroner damarlarda oluşur. Koroner damarlar oldukça küçüktür ve bu bölgelerdeki küçük daralmalar bile kalp krizini tetikleyebilir. Bu nedenle bu damarların kontrol altına alınması büyük bir önem taşır.
Kalp damarlarındaki tıkanıklık, bir binanın temeli gibi düşünülebilir. Kalp damar plakları, kalp damar hastalıkları riskini artırabilen çeşitli faktörler sonucu oluşabilir.
Kalp damar plağı neden oluşur?
Kalp damar plakları, yüksek kolesterol seviyeleri, yüksek tansiyon, diyabet, sigara kullanımı, 45 yaşından büyük erkekler ve 55 yaşından büyük kadınlar gibi faktörlerin etkisiyle, damar duvarının zaman içinde normal fonksiyonlarının bozulması ve pürüzlenmelerin oluşmasıyla gelişebilir. Aynı zamanda aile geçmişinde ateroskleroz (damar sertliği) hastalığına yatkınlık gibi genetik faktörler de bu oluşumun riskini artırabilir. Damar plakları, damar tıkanıklığının erken aşamasını temsil eder. Yani plaklar, ilerleyen dönemlerde ortaya çıkabilecek damar tıkanıklıklarının temelini oluşturur.
Kalp damar plağı hangi hastalıklara neden olur?
Damar plakları ilerledikçe dereceleri artabilir ve bu durum damar tıkanıklıklarına yol açabilir. Özellikle genç hastalarda, damarlar yüzde 30-40 arasında bir darlık gösterirken, plak yapısı henüz sert olmayabilir. Daha yumuşak ve canlı olarak tanımlanan bu plaklar, patladığında üzerine biriken pıhtı ile birlikte ani kalp krizlerine neden olabilir. Genç yaşlardaki kalp krizi ölümlerinin önemli bir kısmı, bu tür plaklarla ilişkilendirilebilir.
Kalp damar plağı belirtileri nelerdir?
Plaklar genellikle semptomsuzdur. Ancak, bu kalınlaşmaların yavaşça kan dolaşımını engellemesi ve belirtilerin ortaya çıkmasına neden olabilmesi mümkündür. Bu kalınlaşmaların çoğu zaman kalbi besleyen koroner arterlerde, boyundan beyne giden damarlar ve bacağa giden atar damar sisteminde meydana gelir. Bu durum, bölgesel şikayetlere yol açabilir, bu şikayetler arasında ağrı, baş dönmesi, nefes darlığı ve yürürken denge kaybı gibi belirtiler bulunabilir.
Kalbi besleyen damarlarda plak varlığının tanısı nasıl konur?
Plaklar genellikle belirti vermez. Ancak aile geçmişinde damar sertliği (Ateroskleroz) öyküsü bulunanlar, belli bir yaşın üzerinde düzenli sağlık kontrolleri yaptırmalıdır. Rutin kalp muayeneleri sırasında semptomlar fark edilirse, şüpheli durumlarda tanı için EKG (Elektrokardiyografi), EKO (Ekokardiyografi – kalp ultrasonu), Efor Testi, Girişimsel Koroner Anjiografi ve Kardiyak BT Anjiografi (sanal anjiografi olarak da bilinir) gibi tıbbi testler uygulanabilir ve kesin tanı konulabilir.
Kalp damar plağı tedavisi nasıldır?
Kalp damar plaklarının tedavisinde başlangıçta kolesterol düşürücü ve kan sulandırıcı ilaçlar kullanılmaktadır. Tedavide risk faktörlerinin kontrol altında tutulması büyük önem taşır. Plakların gerilemesi ve kontrol altına alınmasında kolesterol ilaçlarının önemli etkileri bulunmaktadır. Yaş, cinsiyet ve genetik yatkınlık gibi değiştirilemeyen faktörler bulunmaktadır. Ancak hipertansiyon (yüksek kan basıncı), diyabet (şeker hastalığı), sigara kullanımı gibi değiştirilebilir faktörlerin kontrol altında tutulması tedavi sürecinde kritik bir rol oynamaktadır. Bu, hipertansiyonun, kilonun ve diyabetin kontrol altına alınması ve sigara kullanımının bırakılmasını içerir. Hipertansiyon ve diyabet gibi kronik hastalıkları olan bireylerin düzenli olarak ilaçlarını kullanmaları önemlidir.
Kalp damar plağı tedavi edilmezse ne olur?
Damar plakları, zamanında fark edilmez ve ilerlediğinde damar sertliği olarak adlandırılan bir duruma yol açabilir. Damar sertliği, damar duvarlarında aterosklerotik plakların oluşumu sonucu gelişir. Yıllar içinde, bu plaklar kademeli olarak katılaşır. Bu plaklar, kalınlaşan ve daralan damarların duvarlarında birikerek damarların tıkanmasına neden olabilir.
Damar sertliği, sessiz ve yavaş ilerleyen çoklu faktörlerin etkisi altında ortaya çıkan bir hastalıktır. İlerleyen yaş, hipertansiyon (yüksek tansiyon), diyabet (şeker hastalığı) ve sigara kullanımı gibi etkenler, atardamarların iç yüzeyini kaplayan hücrelerde (Endotel) kolesterol birikimine yol açabilir.
Damar sertliği genetik yatkınlıklar, aşırı kilo, obezite ve metabolik sendrom gibi faktörlerle ilişkilendirilir. Kötü beslenme alışkanlıkları, özellikle yüksek kalorili ve yağ açısından zengin bir diyet, fiziksel aktivite eksikliği ve stresli yaşam koşulları damar sertliğine katkıda bulunabilir.
Kalp damarlarındaki plaklar nasıl temizlenir?
Kalp damar plaklarının temizlenmesinde yaşam tarzı değişiklikleri büyük bir öneme sahiptir. Bu plakların oluşumuna katkı sağlayan bir dizi faktör vardır ve bunlar değiştirilebilir ve değiştirilemez faktörler olarak iki kategoride incelenebilir.
Değiştirilemeyen faktörler, kişinin cinsiyeti, yaşı ve genetik yatkınlıkları gibi durumları içerir. Diğer yandan yüksek kolesterol seviyeleri, sigara ve alkol kullanımı, yüksek tansiyon, fazla kilo, diyabet, düşük fiziksel aktivite seviyeleri ve sağlıksız bir beslenme alışkanlığı gibi değiştirilebilen risk faktörleri de plak oluşumuna katkıda bulunabilir.
Kalp damar plaklarının tedavisinde, öncelikle kolesterol düşürücü ilaçlar ve kan sulandırıcı ajanlar kullanılmaktadır. Bununla birlikte, düzenli fiziksel aktivite yapılması, yağlı ve işlenmiş gıdaların tüketiminin sınırlanması, sağlıklı ve dengeli bir diyet benimsenmesi önemlidir. Kilo kontrolü sağlanmalı, yüksek tansiyon ve diyabet kontrol altında tutulmalıdır ve ilaçlar düzenli olarak kullanılmalıdır. Sigara ve alkol kullanımından kaçınılmalıdır.
Erkekler için 45 yaşından, kadınlar için ise 55 yaşından itibaren risk faktörlerinin değerlendirilmesi ve düzenli sağlık kontrollerinin yapılması gereklidir.