Mantar hastalıkları nedir?

Son Güncelleme Tarihi : Kasım 13, 2023

Mantar enfeksiyonları, en sık karşılaşılan cilt hastalıklarından biridir ve vücudun hemen her bölgesinde görülebilir. Bu oldukça bulaşıcı hastalıkların yayılmasını önlemek için kişisel ve genel hijyen kurallarına uymak büyük önem taşır.

Mantar hastalıkları nedir?
Mantar enfeksiyonu belirtileri nelerdir?
Mantar hastalıkları nedenleri nelerdir?
Mantar hastalıkları nasıl teşhis edilir?
Mantar hastalığı tedavisi nasıldır? 
Temriye Hastalığı nedir?
Mantar hastalığına dair sıkça sorulan sorular 

Mantar hastalıkları nedir?

Yüzeyel mantar hastalıkları, cilt yüzeyinde meydana gelen bulaşıcı enfeksiyonlardır. Bu tür enfeksiyonlar cilt, eller, ayaklar, saç, tırnaklar, genital bölge ve erkeklerin sakalları gibi birçok bölgede ortaya çıkabilir. Deri yüzeyinde gelişen mantar hastalıkları içinde en yaygın olanı “dermatofit enfeksiyonu”dur. Dermatofitler, keratin adı verilen dokulara yerleşerek bu bölgeleri etkileyebilirler. Mantar enfeksiyonları, insanlardan, hayvanlardan ve topraktan bulaşabilir. Bu tür mantar enfeksiyonları, kişinin yaşam kalitesini olumsuz etkileyebileceği gibi estetik açıdan da rahatsızlık yaratabilir.

Mantar enfeksiyonu belirtileri nelerdir?

Mantar enfeksiyonları, vücudun hemen her bölgesine yerleşebilir. Bu tür enfeksiyonların en sık görülen belirtisi kaşıntıdır. Mantar enfeksiyonu nerede yerleşmişse, o bölge kaşıntılı olabilir. Cilt yüzeyini etkilediğinde ciltte pullanma, kırmızı döküntüler ve kabarıklık gibi belirtiler görülebilir. Saç mantarı durumunda, saç dökülmesi yaşanabilir ve etkilenen bölgede kellik oluşabilir. Tırnak mantarı enfeksiyonunda, tırnak altında beyaz veya sarı renk değişikliği, tırnağın kalınlaşması gibi belirtiler gözlemlenebilir. Genital bölge mantar enfeksiyonları, idrarda yanma ve cinsel ilişki sırasında ağrıya yol açabilir. Ayak mantarı durumunda ise parmak aralarında kızarıklık ve kötü koku gibi belirtiler ortaya çıkabilir.

Mantar hastalıkları nedenleri nelerdir?

Mantarların hastalık oluşturabilmesi için nem, önemli bir faktördür. Sıcak ve nemli hava, vücut temizliğine dikkat etmemek, aşırı terlemek ve kurulanmamak, dar ve sentetik kıyafetlerin tercih edilmesi, mantar için uygun bir ortam oluşturabilir. Bağışıklık sisteminin zayıf olması da mantar hastalıklarına yakalanma riskini artırabilir. Kemoterapi, kortizon tedavileri gibi bağışıklığı baskılayan ilaçlar da mantar enfeksiyonlarının nedenleri arasında yer almaktadır. Mantar hastalıklarının yayılmasını önlemek için genel ve kişisel hijyen kurallarına uymak büyük önem taşır. Ortak kullanım alanları ve içerdikleri malzemelerin gereken hijyen koşullarını sağlamak amacıyla sürekli olarak dezenfekte edilmesi gerekmektedir. Kuaför ve güzellik salonları ile havuzlar gibi yerlerin yaz aylarında düzenli olarak dezenfekte edilmemesi, mantar enfeksiyonlarının kolayca yayılmasına neden olabilir.

Mantar hastalıkları nasıl teşhis edilir?

Mantarlar, farklı görünümlerle ortaya çıkarak diğer cilt hastalıklarıyla karışabilirler. Bu nedenle mantar hastalıklarının teşhisi, bir dermatoloji uzmanı tarafından kişinin belirtileri ve tıbbi geçmişi doğrultusunda yapılmalıdır. Teşhis yapılırken mikroskobik bir inceleme yapılması genellikle faydalı olabilir.

Saç Mantarı: Saçlı deride oluşan bir mantar enfeksiyonudur. Saç derisinde soluk kırmızı bir zemin üzerinde ince kepeklenmelere neden olur. Yuvarlak veya oval yamalar oluşturur ve hastalıklı bölgede gri, mat renkte, kırık saçlar görülebilir.

Sakal ve Bıyık Mantarı: Erkeklerde sakal ve bıyık bölgesinde meydana gelen bir mantar hastalığıdır. Ortak kullanılan traş malzemeleri bu hastalığın en önemli bulaşma yoludur. Bu nedenle hastalıklı bölge ile temas etmekten veya hastalıklı bölgede kullanılmış malzemeleri kullanmaktan kaçınılmalıdır.

Genital Mantar: Kasık bölgesinde görülen bir mantar enfeksiyonudur ve daha sık erkeklerde görülür. Lezyonlar yarım ay şeklinde, kenarı deriden kabarık ve kızarıktır. Kaşıntı en sık görülen belirtidir.

Ayak Mantarı: Ayak mantarı en sık görülen mantar enfeksiyonudur. Bu hastalığın oluşumunda nemli ortamlar önemli bir faktördür. Bu nedenle yaz aylarında ve tropikal iklimlerde yaygındır. Uzun süre kapalı ayakkabı giyenler, aşırı terleyen ayaklar, ıslak ortamlarda çalışanlar bu hastalığı daha fazla yaşayabilirler. Ortak terlik veya ayakkabı kullanımı ayak mantarının bulaşmasına neden olabilir. Ayak mantarlarının dört farklı türü vardır ve hastalarda bu tiplerden bir veya birkaçı aynı anda görülebilir. Bu tipler şunlardır:

a. Tip 1: Tırnaklarda en sık görülen tipidir. Enfeksiyon, tırnağın serbest ucunda veya yanlarında beyazımsı veya kahverengi sarı bir renk değişikliği olarak başlar. İlerledikçe kalınlaşma ve tırnak deformasyonu meydana gelir. Tedavi edilmezse zamanla tüm tırnakları etkileyebilir.

b. Tip 2: Tırnak yüzeyinde beyaz lekelerle beliren, pürüzlü ve yumuşak bir görünüme neden olan bir türdür.

c. Tip 3: Tırnak tabanında beyazımsı veya beyaz-kahverengi lekeler şeklinde belirir. Bağışıklık sistemi zayıflamış kişilerde daha sık görülür.

d. Tip 4: Bütün tırnak mantarı türlerinin son evresini ifade eder. Tırnak artık kalın ve bozuk bir görünüme sahiptir.

Mantar hastalığı tedavisi nasıldır? 

Mantar hastalıklarına kesin bir tanı konulduktan sonra tedaviye başlanmalıdır. Mantar hastalıkları görüldüğü bölgelere bağlı olarak tedavi yöntemleri değişebilir. Bu hastalıklar bulaşıcı olduğu için hijyen konusuna özellikle dikkat edilmelidir. Mantarlar nemli ortamlarda kolayca üreyebildiğinden tedavi sırasında hastalığın etkilediği bölge ya da bölgelerin kuru ve temiz tutulması önemlidir. Tedavi, lezyonların türüne bağlı olarak antifungal ilaçlar, kremler ve losyonlar kullanılarak sıklıkla topikal olarak uygulanır. Ancak dışarıdan uygulanan ilaçlar yetersiz kalıyorsa sistemik tedavilere başvurulabilir. Özellikle tırnak mantarı tedavilerinde amaç, mantarsız bir tırnak büyümesini teşvik etmektir. Tırnak mantarı tedavisi sabır gerektirebilir ve tırnak tedavi edildikten sonra dahi takip edilmelidir. Tüm bu tedavi süreçlerinin uzman bir doktor tarafından yönetilmesi önemlidir.

Temriye Hastalığı nedir?

Temriye hastalığı, mantar enfeksiyonuna verilen halk arasındaki bir isimdir. Temriye, cildin üzerinde pembe ve kırmızı renkli halkalar şeklinde belirginleşen bir mantar enfeksiyonu türüdür. Bu enfeksiyon hızla yayılabilir ve aynı zamanda kişiden diğer insanlara da bulaşabilir, özellikle yakın temas halindeyken. Mantar enfeksiyonu gelişiminde sıcak ve nemli hava, düzensiz cilt temizliği, aşırı terleme, dar ve sentetik kıyafetler tercih etme gibi faktörler etkili olabilir. Ayrıca, bağışıklık sistemi zayıf olan kişiler mantar enfeksiyonuna yakalanma riski altındadır.

Mantar enfeksiyonunun belirtileri arasında ciltte pembe ve kırmızımsı renklerde, genellikle kaşıntılı döküntüler bulunur. Bu döküntüler yuvarlak şekiller oluşturabilir ve vücudun farklı bölgelerinde, özellikle yüz, gövde, kollar ve bacaklarda görülebilir. Mantar hastalığının teşhisi, etkilenen bölgenin muayenesi ve gerektiğinde deri örneği alınarak konulur.

Tedavi, mantar önleyici ilaçların etkilenen bölgeye doğrudan uygulanması veya bazen mantar önleyici ilaçların ağız yoluyla alınmasını içerebilir. Temriye hastalığı olarak da bilinen mantar enfeksiyonu bulaşıcı olduğu için genel ve kişisel hijyen kurallarına uymak büyük önem taşır. Ortak kullanım alanlarının ve bu alanlardaki malzemelerin hijyenini sağlamak için düzenli olarak dezenfekte edilmesi gerekir.

Mantar hastalığına dair sıkça sorulan sorular 

MANTAR HASTALIĞI BULAŞICI MIDIR?

Mantar oldukça bulaşıcı bir enfeksiyondur. İnsandan, hayvandan ve topraktan direkt temas yoluyla veya bu enfeksiyonun bulunduğu maddelere temas yoluyla bulaşabilir. Ortak kullanılan alanlarda yeterli hijyen koşulları sağlanmadığında kolaylıkla yayılabilir.

TIRNAK MANTARI TEKRAR EDER Mİ?

Tedavi başarılı olsa bile mantar hastalıkları tekrarlayabilir. Tırnak mantarının tekrarlamasının nedenleri arasında ileri yaş, tırnakta tekrarlayan travma, aile geçmişi, diyabet hastalığı, sigara ve damar hastalıkları bulunmaktadır.

EL VE AYAK TIRNAKLARI NE ZAMAN YENİLENİR?

Ayak tırnaklarının mantardan kurtulup yenilenmesi 16-18 ay sürerken, el tırnaklarının yenilenmesi 4-6 ay arasında tamamlanır.