Polikistik Over Sendromu (PKOS) nedir?

Son Güncelleme Tarihi : Ağustos 21, 2024

Polikistik Over Sendromu, düzensiz hormon üretimine bağlı olarak gelişen bir endokrin bozukluğu olup, üreme çağındaki kadınlar arasında en sık karşılaşılan rahatsızlıklardan biridir. Bu sendrom, her 10 kadından birinde görülebilmektedir. Hastalık, yumurtalıklarda meydana gelen küçük, iyi huylu kistlerle karakterize edilir ve kadınlarda adet düzensizliği, tüylenme, kilo artışı ve sivilce oluşumu gibi semptomlara yol açabilir. Polikistik Over Sendromu, adet döngüsünün düzensizliği ile kendini gösterir, ancak hastaların %30’unda ultrason muayenesinde herhangi bir kiste rastlanmayabilir.

Polikistik Over Sendromu (PKOS) nedir?

Polikistik Over Sendromu (PKOS), her 10 kadından birinde görülebilen genetik kökenli bir yumurtlama sorunudur. Sağlıklı bir kadın vücudu, her adet döngüsünde bir veya daha fazla olgun yumurta üretir ve döllenmeye hazır hale gelirken, PKOS’lu hastalarda yumurtalıklar içinde birçok kist şeklinde bulunan ve döllenme yeteneği kazanamayan yumurtalarla doludur. PKOS belirtileri her hastada farklı sayıda ve şiddette görülebilir, ve bu nedenle hastalığın hafif formları kolayca gözden kaçabilir.

Kadınlar için düzenli jinekolojik muayenelerin yapılması son derece önemlidir, çünkü PKOS tedavi edilmediğinde bir dizi diğer hastalığın gelişimine yol açabilir. Tüp bebek merkezlerine başvuran kadınların yaklaşık %20’sinde yumurtlama sorunu olduğu bilinmektedir ve PKOS, bu yumurtlama sorunlarının temel nedenlerinden biridir. Kilosu normalin üzerinde olan, tüylenmesi artan, düzensiz adet gören kadınlar PKOS riski taşıyabilir ve bu nedenle bir uzmana danışmalı, gerekli muayene, testler ve ultrason incelemeleri yapılmalıdır. Bu şekilde PKOS teşhisi konulabilir ve tedavi süreci başlatılabilir.

Polikistik Over Sendromu belirtileri nelerdir?

35-40 yaş arasındaki kadınlar arasında sıkça görülen Polikistik Over Sendromu (PKOS), en belirgin belirtisi olarak adet düzensizliğine sahiptir. Adet dönemleri arasındaki gün sayısı 21 günden az veya 36 günden fazla olduğunda, bu durum “adet düzensizliği” olarak kabul edilir. Ergenlik döneminin ilk üç yılında hafif adet düzensizlikleri normal kabul edilebilir, ancak aşırı kilo alımı, tüylenme gibi şikayetler bu tür bir durumla birlikte görülüyorsa, beklemeksizin bir uzmana danışmak önemlidir.

Ultrason görüntüleri her zaman kesin tanı koymada yeterli olmasa da, ergenlik dönemindeki kızlarda PKOS riskini değerlendirmek için kan testleri de yapılmalıdır. PKOS belirtileri, hastadan hastaya değişebilir. Adet düzensizliği ile birlikte en yaygın görülen semptomlar şunlardır:

• Ergenlik döneminde bir veya iki adet dönemi sonrası adet gözlenmemesi
• Anormal kanama
• Vücutta aşırı tüylenme
• Cilt değişiklikleri
• Zorlu hamilelik veya kısırlık
• İleri kilo alımı
• Kronik sivilceler
• El üstü lekeleri
• Fazla saç dökülmesi
• Ses kalınlaşması
• Göğüs ölçüsünde değişiklikler
• Boyun, koltuk altı ve kasık bölgelerinde yumuşak kadifemsi görünüm
• Yüksek düzeyde androjen hormonlarının tespiti kan testlerinde bulunabilir.

Polikistik Over Sendromunun nedenleri nelerdir?

Birçok klinik ve deneysel çalışmaya rağmen Polikistik Over Sendromu’nun (PKOS) tam olarak neyin neden olduğu hala kesin olarak bilinmemektedir. Ancak bu hastalığın, karbonhidrat metabolizmasını düzenleyen “insülin” hormonuyla ilişkili olabileceği düşünülmektedir. Aşırı kilonun insülin direncine yol açtığı ve bu direncin PKOS’u tetiklediği öne sürülmektedir. Vücudun ana enerji kaynağı olan şeker, kan dolaşımından hücrelere (kas, yağ ve karaciğer hücreleri) girmeleri için gerekli olan insülin hormonu tarafından düzenlenir. Bu insülin hormonu, pankreastaki beta hücrelerinden salgılanır. İnsülin direnci geliştiğinde, yüksek insülin seviyeleri, yumurtalıklarda erkeklik hormonu olan androjenlerin üretimini artırabilir.

Polikistik Over Sendromu tedavi yöntemleri nelerdir?

Polikistik Over Sendromu (PKOS) tedavisi, hastanın yaşına ve tercihlerine göre farklılık gösterebilir. Tedavi planlanırken, hastaların fazla kilolarından kurtulmalarına yardımcı olacak diyetisyen gözetimine önem verilmelidir. Çünkü PKOS’lu kadınlarda obezite daha yaygın görülür, semptomları kötüleştirir ve tedaviye cevabı olumsuz etkileyebilir. Kilo kontrolü sağlanarak düzenli adet dönemlerinin sayısı artırılmalıdır. Tıbbi tedavi ve kilo kaybı sonucunda adet düzenlemesi sağlanabilir, yumurtlama sorunu çözülerek spontan gebelik mümkün olabilir. Adet düzensizliği devam ederse, yumurtlamayı teşvik eden ilaçlar ve hormon iğneleri kullanılabilir. Bu tedavi yöntemleri sonucunda gelişen yumurtaların doğal yolla döllenmesi veya aşılama ile gebelik sağlanmaya çalışılır. Ancak bu yöntemlerle gebelik elde edilemezse, tüp bebek tedavisi düşünülebilir. Çocuk sahibi olmak istemeyen hastalarda ise amaç hormonal dengenin sağlanması ve düzenli adet dönemlerini sağlamaktır. Bu amaçla doğum kontrol hapları veya progesteron içeren hormon tedavileri uygulanabilir. Tedavinin başarısı, hastanın ve ailesinin doğru bilgilerle yönlendirilmesi ve uygun ilaçların düzgün kullanılmasına bağlıdır. Hastanın tıbbi durumuna bağlı olarak uygun bir diyet ve egzersiz programı da önerilebilir. Ayrıca insülin direncini azaltan ve erkeklik hormonlarının etkisini engelleyen ilaçlar da kullanılabilir.

Polikistik Over Sendromu tedavisi sonrası dikkat edilmesi gerekenler neler?

Polikistik Over Sendromu (PKOS) olan kadınlar, gebelik sonrası jinekolojik takiplerini aksatmamalı ve düzenli yıllık muayenelere devam etmelidirler. Bu hastalar ilerleyen yaşlarda şeker hastalığı gibi bazı rahatsızlıkların riski altında olabilirler. Bu riskleri azaltmak için aşırı kilo alımı önlenmeli, düzenli egzersiz yapılmalı ve gerektiğinde ilaçlarla düzenli adet dönemleri sağlanmalıdır. Polikistik Over Sendromu olan hastalara, sigara içmeyi bırakmaları konusunda önerilerde bulunulmalıdır. Bazı PKOS’lu kadınlar stresle başa çıkmak ve kilo alımını engellemek için sigara içebilirler, ancak bu alışkanlığın bırakılması teşvik edilmelidir. Hamilelik denemeleri için tedavi gören PKOS’lu hastalar, sigara kullanmaya devam ederlerse yüksek yağ kütlesi nedeniyle gebelik sırasında yüksek tansiyon, gebelik zehirlenmesi (eklampsi), gestasyonel diyabet ve idrar yolu enfeksiyonu gibi risklerin belirgin bir şekilde arttığını bilmelidirler.

Polikistik Over Sendromu hakkında sıkça sorulan sorular 

Polikistik Over Sendromu hangi hastalıkları tetikleyebilir?

Üreme çağındaki her 10 kadından birinde görülebilen Polikistik Over Sendromu (PKOS), göz ardı edilmemelidir. Çünkü PKOS tedavi edilmediği takdirde kalp hastalıkları, hipertansiyon, rahim kanseri ve şeker hastalığı riski artar.

Polikistik Over Sendromuna hangi besinler iyi gelir?

Yumurta, ceviz, tereyağı, deniz ürünleri gibi Omega-3 yağ asitlerini içeren besinleri tüketmek veya bir doktorun önerisiyle bu tür besin desteklerini almak, düzensiz hormon üretiminin normale dönmesine yardımcı olabilir.

Polikistik Over Sendromu yaşayanlar hamile kalabilir mi?

Polikistik Over Sendromu, üreme çağında görülen bir rahatsızlıktır. Bu tür hastalarda yumurtlama ya hiç gerçekleşmez ya da çok nadir görülür, bu nedenle adet düzensizliği ve hamilelik sorunları yaygın şikayetler arasındadır. PKOS, hamilelik konusunda zorluk yaşamanın en yaygın sebeplerinden biridir, ancak PKOS, kalıcı bir kısırlık nedeni olarak kabul edilmez. Polikistik Over Sendromu olan bazı hastalar hiç zorluk yaşamadan gebe kalabilir. Bu nedenle, hastalığın düzelmesine katkıda bulunacağı düşünüldüğünden gebelik planını ertelememek önerilir. Başarılı gebelik sonuçları elde etmek için gerektiğinde insülin direncini düzelten ilaçlar, yumurta gelişimini teşvik eden ve yumurtlamayı destekleyen ilaç tedavileri uygulanabilir.

Gebelik sonrası nelere dikkat edilmelidir?

Fazla kiloları kaybetmek, gebelik sürecinde başarılı sonuçlar elde etmek için önemlidir. Polikistik Over Sendromu’na sahip kadınlar, gebelik sonrasında da jinekolojik takipleri aksatmamalı ve yıllık muayenelerini sürdürmelidirler. Bu önlemler, hastalığın etkilerini izlemek ve olası komplikasyonları önlemek için gereklidir.

Düzensiz ya da seyrek adet görmenin zararı var mı?

Bu hastalık nedeniyle seyrek adet gören kadınlarda yumurtlama seyrek olduğu için veya hiç olmadığından vücut uzun bir süre boyunca yüksek östrojen seviyelerine maruz kalır. Yumurtlamayı takiben salgılanan progesteron hormonu, östrojenin etkilerini baskıladığından rahim kanseri riski artabilir.

Polikistik Over Sendromunun şeker hastalığı ilişkisi nedir?

Aşırı kilo, insülin direncine yol açabilir. İnsülin direnci arttıkça, kan şekeri kontrolünü düzenlemek için daha fazla insülin üretilir. Bu, vücutta insülinin gereğinden fazla salgılanmasına neden olur. İnsülin direnci, tip 2 diyabet, yüksek kolesterol, yüksek tansiyon ve Polikistik Over Sendromu (PKOS) gibi durumlarla ilişkilendirilir. Sonuç olarak, PKOS’lu hastalarda tip 2 diyabet (şeker hastalığı) riski artar. Bununla birlikte, obez olmayan PKOS’lu hastalarda dahi insülin direnci yüksek olabilir.