Tavşan dudak / Yarık dudak nedir?

Son Güncelleme Tarihi : Ağustos 21, 2024

Tavşan dudak veya yaygın adıyla yarık dudak ve yarık damak, doğum kusurları arasında en yaygın görülenlerden biridir. Bu durum, embriyolojik dönemde yüz yapısının tam olarak birleşmemesi veya kapanmaması sonucu ortaya çıkar. Hem genetik hem de çevresel faktörler, yarık dudak ve yarık damak oluşumunda rol oynar. Genetik faktörler, tüm vakaların yaklaşık %5-10’unu oluşturur. Tavşan dudağın teşhisi doğum anında iyi bir muayene ile konulabilir ve genellikle doğum sonrası muayene sırasında dudak veya damakta bir yarık kolayca fark edilebilir. Ayrıca, gebelik sırasında yapılan detaylı ultrason incelemeleri, özellikle dudak yarıklarının tespit edilmesine yardımcı olabilir. Bu durumun tedavisinde, çoğu hastada dudak ve damak yarıkları minimum yara izi ile bir dizi cerrahi müdahale ile başarılı bir şekilde tedavi edilebilir.

Tavşan dudak/ Yarık dudak nedir?
Tavşan dudak neden olur? -Tavşan dudak hastalığı genetik midir?
Tavşan dudağının belirtileri nelerdir?-Tavşan dudağının tanısı nasıl konulur?
Tavşan dudağın risk faktörleri nelerdir? Tavşan dudak en çok kimlerde görülür?
Dudak ve damak yarıklarının tedavisi nasıl uygulanır?
Tavşan dudak ile ilgili sık sorulan sorular

Tavşan dudak/ Yarık dudak nedir?

Tavşan dudak veya yarık dudak, genetik faktörlere bağlı olarak hamilelik sırasında neden olduğu anlaşılan yenidoğanlarda en yaygın doğumsal anomalilerden biridir. Bu rahatsızlık, embriyolojik dönemde çeşitli nedenlerle bebeğin yüz bölgesindeki yapıların birleşme eksikliğinden kaynaklanır. Tıp literatüründe bu durum halk arasında “tavşan dudaklılık” olarak da bilinir. Yarık dudak, bir bebeğin yüzünde görüldüğünde endişe verici olabilir. Ancak bu sorunun tedavi edilebilir olduğu unutulmamalıdır. Çoğu bebekte, bir dizi ameliyat ile normal fonksiyonlar geri kazanılabilir ve daha doğal bir görünüm elde edilebilir, genellikle minimum yara izi bırakarak.

Tavşan dudak neden olur? -Tavşan dudak hastalığı genetik midir?

Yarık dudak ve yarık damak oluşumunda genetik ve çevresel faktörler etkilidir. Bu faktörler aşağıdaki gibi açıklanabilir:

Genetik Faktörler:

Tüm yarıkların yaklaşık %5-10’u genetik faktörlere dayanmaktadır. Eğer aile geçmişinde yarık dudak ve damak anomalisi bulunuyorsa, bebeğin de bu duruma sahip olma riski artar.
Aile geçmişi ile ilgili bir öykü yoksa, izole genetik anomali, mutant genler, kromozomal delesyonlar, trisomy D ve trisomy E gibi sendromal anomaliler gibi faktörler nedeniyle yarık dudak ve damak oluşabilir. Genetik olarak “Van Der Woude sendromu” veya “Pierre Robin sekansı” gibi durumlarla ilişkisi olduğu kanıtlanmıştır.

Çevresel Faktörler:

Çevresel faktörler yarıkların oluşumunda daha etkili bir role sahiptir ve genellikle belirli bir nedeni tanımlamak zordur.
Deneyler göstermiştir ki yüksek dozda kortizon alımı, hamile hayvanların yavrularında yarık dudak ve damak oluşumuna yol açabilir.
Hamilelik sırasında belirli ilaçların kullanımı, yarıkların oluşma riskini artırabilir. Retinoidler, antikonvülsanlar, kortikosteroidler ve benzodiazepinler bu riski artırabilir.
Anne hastalıkları veya davranışları, özellikle hamilelik sırasında, yarıkların oluşumuna etki edebilir. Diyabet, gestasyonel diyabet, alkol ve tütün tüketimi, obezite ve folik asit eksikliği bu riski artırabilir.
Hamileliğin ilk üç ayında annenin kızamıkçık enfeksiyonu geçirmesi, dudak ve damak yarığı oluşumuna neden olabilir.
Sigara içmek ve bazı vitamin eksikliklerinin yarık oluşumunda etkili olduğu gösterilmiştir. Ayrıca düşük sosyoekonomik düzey, yarıkların görülme riskini artırabilir.

Tavşan dudağının belirtileri nelerdir?

Tavşan dudağının tanısı nasıl konulur?

Tavşan dudağının teşhisi doğumda yapılabilir. Genellikle doğum anında dudak veya damakta yarığın fark edilmesi mümkündür. Ancak gebelik döneminde detaylı bir ultrason yaparak özellikle dudak yarıklarını saptamak da mümkündür. Bazı bebeklerde prenatal dönemde yarığın bazı tiplerini teşhis etmek zor olabilir, özellikle “microform” tipleri bazen doğumdan önce görülemeyebilir. Ancak doğduktan hemen sonra yüzeydeki görüntüsüne dayanarak teşhis koymak daha kolaydır.

Yarık dudak ve yarık damak şu şekilde görünebilir:

Dudak ve ağız çatısında bir veya iki tarafı etkileyen bir yarık
Dudakta yalnızca küçük bir çentik olarak görünen veya üst diş eti ve burun altındaki damakla birleşen bir yarık
Ağız çatısında yüz görünümünü etkilemeyen bir yarık

Nadir durumlarda, yarık sadece ağzın arkasında, ağız astarı tarafından örtülen yumuşak damakta (submukoz yarık damak) oluşur. Bu tür yarıklar genellikle doğum anında fark edilmez. Submukoz yarık damak belirtileri ve semptomları şunları içerebilir:

Beslenme zorlukları
Sıvıların veya yiyeceklerin burun yoluyla çıkma potansiyeli olan yutma zorluğu
Nazal (burundan) konuşma sesi
Kronik kulak enfeksiyonları

Tavşan dudağın risk faktörleri nelerdir?

Tavşan dudak en çok kimlerde görülür?

Dudak ve damak yarığı, doğum sırasında görülen yaygın bir doğumsal anormalliktir. Dudak ve damak yarıkları, her bin doğumda yaklaşık bir kez görülürken, izole damak yarıkları ise her iki bin beş yüz doğumda bir kez izlenir. Dudak ve damak yarıkları erkek bebeklerde daha fazla görülürken, izole damak yarıkları kız bebeklerde daha sık görülür. Bu cinsiyet farkının nedeni, ağız içindeki dokuların embriyonel dönemde birleşmesinin kız bebeklerde erkek bebeklere göre bir hafta daha uzun sürmesidir. Bu dokuların birleşmemesi durumunda yarık damak oluşabilir. Yarık damak ve dudak yarıkları, farklı coğrafi bölgelerde farklı sıklıklarda görülür. Uzak Doğu bölgelerinde yarık damak ve dudak yarıkları daha sıkken, Afrikalı Amerikalılarda daha nadir görülür. İzole damak yarıklarında ise böyle bir coğrafi ayrım bulunmaz.

Dudak ve damak yarıklarının tedavisi nasıl uygulanır?

Yarık dudak ve yarık damak tedavisinin amacı, çocuğun normal bir şekilde yemek yeme, konuşma yeteneğini geliştirmek ve normal bir yüz görünümü elde etmektir. Tavşan dudak rahatsızlığının tedavisi cerrahi olarak uygulanır. Bu ameliyatlar öncesinde yarığın büyüklüğünü azaltmak veya ameliyat öncesi hazırlık olarak, pedodontistler tarafından nazoalveoler şekillendirme (NAŞ) veya molding adı verilen bazı kalıplar kullanılarak yarığın aşırı genişlemesi sınırlanabilir.

Dudak yarıkları ameliyatları, çocuğun genel büyümesinin ve dokularının cerrahiye uygun hale gelmesi ve minimal iz bırakması için en erken yaşta yapılmalıdır (genellikle 3. aydan itibaren). Damak yarıkları ameliyatları ise yüz gelişimini etkilemeyecek bir döneme kadar beklenmeli, ancak konuşma fonksiyonları üzerindeki olumsuz etkileri engellemek için çocuk konuşmaya başlamadan önce (genellikle 12-18 ay arası) yapılmalıdır.

Bazı durumlarda, aşamalı ameliyatlar veya ideal zamanı kaçırmış olsa da çocuklar yine de ameliyatla tedavi edilebilir. Yarık dudak veya yarık damak ameliyatları için önemli olan iki ana kriter, çocuğun ameliyat tarihinde yaşıtlarına göre normal bir şekilde büyümüş olması ve herhangi bir enfeksiyonun özellikle üst solunum yolu gibi komplikasyonların bulunmamasıdır.

Bu operasyonlar, hastanede ameliyathane ortamında genel anestezi altında gerçekleştirilir. Dudak ve damak yarıklarını onarmak, etkilenen bölgeleri yeniden şekillendirmek ve ilgili komplikasyonları önlemek veya tedavi etmek için çeşitli cerrahi teknikler ve prosedürler kullanılır.

Tavşan dudak ve damak yarığı çeşitleri nelerdir?
Anatomik yapıların birleşme ve kaynaşma sorunları sonucunda dudak ve damak yarıkları meydana gelir. Bu birleşme eksik veya hiç gerçekleşmezse yarıklar tam (komplet) olarak sınıflandırılır. Kısmi bir birleşme gerçekleşir, ancak tamamlanmazsa yarıklar kısmi (inkomplet) olarak adlandırılır. Ayrıca, üst dudakta birleşme hattı sağ tarafta veya sol tarafta olabilir, bu nedenle dudak yarıkları tek taraflı (sağ veya sol) veya çift taraflı (hem sağ hem sol) olarak sınıflandırılır.

Kısmi (inkomplet) yarıklar dudakta hafif bir çentik veya buruna ulaşmayan kısmi bir yarık içerebilir. Damak yarıklarında ise yarık sınırlı olup küçük dil ve yumuşak damak bölgesini etkileyebilir. Tam (komplet) yarıklar ise daha ciddi şekilde dudaktan buruna kadar uzanabilir ve damakta küçük dil, yumuşak damak ve set damak dahil olmak üzere daha geniş bir bölgeyi içerebilir.

Yarıklar aşağıdaki şekillerde sınıflandırılabilir:

Tek Taraflı Dudak Yarığı – İnkomplet (tam olmayan) / Komplet (tam)
Çift Taraflı Dudak Yarığı – İnkomplet (tam olmayan) / Komplet (tam)
Damak Yarığı – İnkomplet (tam olmayan) / Komplet (tam)

Tavşan dudak ve damak yarığı tedavisinin amacı nedir?

Yarık dudağın cerrahi onarımı, yüz hatlarının anatomisini normalleştirmeyi hedefler. Dudak, hem kozmetik hem de fonksiyonel bir organ olduğundan, ameliyat sonucu hem estetik hem de işlevsel olmalıdır. Yarık dudak durumlarında her zaman burunun şekil bozukluğu görüldüğü için hedef, çalışan dudak kaslarıyla birlikte dudak mukoza ve derisinin simetrik bir şekilde yeniden oluşturulmasıdır. Bu arada, fitrum sütunları ve vermillion tüberkülü ile dudak alt ünitesinin estetik bir şekilde oluşturulması, aynı zamanda “Cupid yayı” olarak adlandırılır.

Burun tedavisinde amaçlar, burun deliklerinin simetrisini sağlamak, yeterli bir nazal döşeme ve columella uzunluğu ile simetrik ve yeterli bir burun ucu projeksiyonu ve simetrik burun kanatları elde etmektir. Yarık damak tedavisindeki amaçlar şunlardır:

Hava ve su sızdırmaz bir velofaringeal valf oluşturmak
İşitmenin korunması
Orta yüz büyümesinin korunması
Fonksiyonel ve estetik açıdan yeterli bir üst diş arkı oluşturmak
Gelecekte düzgün bir konuşma ve ses üretiminin sağlanması.

Yarık dudak ameliyatı kaç saat sürer?

Yarık dudak tedavisi için farklı teknikler uygulanmaktadır, ancak temel olarak “flep cerrahisi” olarak adlandırılan yöntemler kullanılır. Bu yöntemler, dokuların kaydırılması ve ilerletilmesi ile birlikte yarık tarafındaki dudak kaslarının onarımını içerir. Yarık taraftan dokuların ilerletilmesi ve yarık olmayan taraftan doku transferi veya ilerletilmesi ile yarık kapatılabilir. Aynı zamanda, burun deformitesi varsa burun kıkırdaklarının şekillendirilmesi de mümkündür. Ameliyat sonrası burun deliklerini şekillendirmek için özel silikondan yapılan cihazlar da çocuklara verilebilir. Ameliyatlar, yarıkların türüne ve çeşidine bağlı olarak değişmekle birlikte genellikle yaklaşık 1-3 saat sürmektedir.

Dudak yarığı operasyonunun komplikasyonları var mıdır?

Her ameliyat gibi, dudak ve damak yarığı onarım ameliyatının da kendi riskleri vardır. Bu riskler arasında kanama, yara enfeksiyonu ve iyileşme problemleri yer alır. Ayrıca anestezi almanın da potansiyel riskleri bulunmaktadır. Ancak, bu tür cerrahi işlemlerin deneyimli plastik cerrahlar ve anestezi uzmanları tarafından yapılması, riskleri minimize etmek açısından son derece önemlidir.

Cerrahi müdahalenin başarısı, deneyimli bir plastik cerrah tarafından gerçekleştirildiğinde daha yüksektir. Dudak yarığı onarımının ardından en yaygın sorun, dudakların her iki tarafında simetrinin sağlanamamasıdır. Temel amaç, yarığın tek bir operasyonda kapatılmasıdır, ancak bazen ikinci bir işlem gerekebilir.

Damak yarığı onarımının temel amacı, damaktaki yarığın kapatılarak çocuğun normal bir şekilde beslenmesini ve konuşmasını sağlamaktır. Ameliyat sonrası, damak yarıklı çocukların çoğu konuşma terapistine yönlendirilmelidir. Bazı durumlarda iyileşme problemleri ve konuşma bozuklukları, ikinci bir ameliyat gerektirebilir.

Damak yarığı ameliyatı kaç yaşında yapılır?

Damak yarığı ameliyatı genellikle ortalama 12-18 ay arasında gerçekleştirilir. Ancak ülkemizde hala bu yaş aralığını kaçırmış birçok çocuk ve aile ameliyat için başvurur ve operasyonlar başarıyla gerçekleştirilir. Ayrıca, bazı yetişkinler yıllarca tedavi olmamış, korkmuş veya tedavi edilebileceği hakkında bilgilendirilmemiş olabilirler, ancak başarıyla ameliyat edilebilirler.

Tavşan dudak ameliyatından sonra nelere dikkat edilmelidir?

Çocuklar, cerrahi sonrasındaki ilk gece boyunca huzursuz bir dönem yaşayabilirler. Bu dönemi daha konforlu ve güvenli hale getirmek için bazen özel servisler ve merkezlerde veya tedbir amaçlı pediatrik yoğun bakımda takip edilirler. Çocuğun ellerini ameliyat bölgesinden uzak tutmak için dirseklerin bükülmesini önleyen bandajlar kullanılabilir ve bu bir süre boyunca gerekebilir. Kullanılan pansumanlar birkaç gün sonra çıkarılırken, cilt dikişleri 5-6 gün sonra ya kendiliğinden düşer ya da ağrıyı azaltıcı bir krem sürülerek kolayca alınır. Ameliyat sonrası ilk birkaç haftada çocukların beslenmesi ile ilgili önerilere dikkat etmek önemlidir. Ameliyat izi, ilk birkaç hafta içinde daha belirgin ve kırmızı olabilir. Ancak zamanla soluklaşır ve daha az fark edilir hale gelir. Plastik cerrahlar tarafından kullanılan teknikler ve materyaller, dikiş izi olarak bilinen izden kaçınmayı mümkün kılar. Bununla birlikte, onarım hattının izi hiçbir zaman tamamen kaybolmaz. Birçok çocukta burun ve dudak bölgesindeki gölgelenmeler nedeniyle bu iz genellikle kabul edilebilir bir kozmetik görünüme dönüşür ve daha az fark edilir hale gelir.

Yarık damak konuşmaya engel midir?

Dudak yarıkları, temel olarak kozmetik sorunlara yol açarken, damak yarıklarının başlıca sorunu ise konuşma bozukluğudur. Hemen doğum sonrası dönemde en büyük önem beslenmeye verilir. Diş, çene ve yüz kemiklerinin gelişimi yetişkinlik dönemine kadar geride kalabilir. Dudak ve damak yarıkları olan çocukların dudak ve damakları tam olarak iyileştikten sonra, büyüme dönemlerinde üst çene kemikleri ve diş gelişimleri izlenmelidir. Ayrıca, çene ileri geri hareketi gerektiren cerrahi işlemler ve burun ameliyatları (septorinoplasti), genellikle ileri yaşlarda tamamlayıcı tedavi olarak gerekebilir. Yalnızca dudak yarıkları veya yalnızca damak yarıkları sorunlara neden olabilir, ancak her ikisi bir araya geldiğinde iyileşme hızları veya nihai sonuçlar biraz farklılık gösterebilir.

Ameliyattan sonra dudak yarığı estetik ve işlevsel olarak tamamen düzelir mi?

Yarık dudak ve damak ameliyatları sonrasında, kaslar, deri ve mukoza katmanları gerektiği gibi tamir edilir ve iyileşme süreci başlar. Dudak kasları, yeniden kasılma yetenekleri kazanarak fizyolojik bir kas halkası oluştururlar. Bu kas halkası, özellikle emmede büyük öneme sahiptir. Büyüme süreci ile dudak yarıkları fizyolojik olarak tamamen düzelir ve estetik bir görünüm kazanır. İnsanlar, anne karnından doğduktan sonra, embriyolojik dönem sonrası geçirdikleri tüm ameliyatlar veya yaralanmalar sonucu izlerle iyileşir. Dudak bölgesi, genellikle bu izlerin hafiflediği veya fizyolojik iyileşmeye yatkın olduğu bir bölgedir. Damak yarıkları da fonksiyonel olarak tamamen iyileşir. Nadir durumlarda damak yarıkları sonrası küçük delikler, fistül olarak adlandırılır ve bu, ameliyat sonrası en sık görülen ve beklenen bir komplikasyondur. Ancak bu tür fistüller, ikincil bir düzeltme operasyonu ile giderilebilir.

Tavşan dudak önlenebilir mi?

Tavşan dudağı (yarık dudak) ya da damak yarığına sahip bebekleri olan ebeveynler, başka bir çocuk düşünürken aynı sorunla karşılaşma ihtimali konusunda endişelenebilirler. Birçok yarık dudak ve damak vakası önceden engellenemezken, ebeveynler bu riski azaltmak için genetik danışmanlık almayı, doğum öncesi vitaminlerini tüketmeyi ve tütün ile alkol kullanmamayı düşünebilirler.