Dermatoloji
Dermatoloji, cilt sağlığı ile ilgilenen bir tıp alanıdır. Cildin sağlığı, saç ve tırnak, mukoza zarının hastalıkları gibi alanlar ilgilendiği ana başlıklara girer diyebiliriz. Vücudumuzu kaplayan ve en büyük hacme sahip duyu organımız olan deride oluşan rahatsızlıklar ile ilgilenen dermatoloji bakterilere, yaralanmalara da müdahale edebilir. Saçta, ciltte ya da tırnaklarda çıkan sorunlara müdahale eden bu tıp alanına mutlaka her insanın ihtiyacı olmuştur. İnsanların en sık sıkıntı yaşadığı ve dermatoloğa gitmesini gerektiren cilt problemlerini şu şekilde sıralayabiliriz:
Sivilce
Yağ bezelerinde oluşan iltihaplanma sonucu ciltte sivilce oluşumu meydana gelir. Sivilce diğer adı ile akneler genel olarak sırtta, yüzde ve göğüs bölgelerinde çıkabilirler. Yağ bezelerinin veya kıl köklerinde oluşan tıkanıklığın sonucunda bakteriler fazla ürer ve iltihaplanma oluşur. Sivilceler ilk olarak ergenlikte meydana gelir. Ve gençlerin yüzde seksen beşinde akneler oluşur. Bu akne oluşumu ergenlik bitiminde sona ereceği gibi otuzlu kırklı yaşlara kadar devam da edebilmektedir.
Fazla sebum üretiminden ya da ölü deri hücrelerdeki foliküllerin tıkanmasından sivilce oluşabilir. Akne çoğunlukla (yüzde seksen) kadınlarda görülür. Hormonlarda yaşanan sıkıntılar nedeniyle kadınlarda sivilce oluşumu meydana gelebilir. Hormonsal bozukluklar gibi, kullanılan ilaçlar ve fazla karbonhidrat alımı da akne oluşumunda etkili rol sağlar. Sivilce oluşumuna neden olan faktörleri şu şekilde sıralayabiliriz:
- İlaçlar
- Hormonsal bozukluklar
- Fazla yağ üreten cilt
- Sivilce sıkma
- Tahriş etme
- Sigara kullanmak
- Hormon seviyesinin inişli çıkışlı olması
- Ergenlik dönemi
- Adet döngüsü
- Gebelik
- Doğum kontrol hapı
- Stres
Sivilce türlerine göre ayrılır. Her sivilce aynı kategoride adlandırılmaz. Sivilceleri türlerine göre şu şekilde ayırabiliriz:
Siyah nokta:
Sebumun cilt yüzeyinde toplanması ve bunun sonucunda oksijen ile temas etmesi durumudur. Bu temas sonrasında siyah noktalar oluşur. Genel olarak yüzdeki T bölgesinde veya burunda gözlemlenebilir.
Beyaz nokta:
Kapalı komedon diye adlandırılan beyaz noktalar bir diğer adı ile beyaz başlı sivilce, cildin yüzeyine açılmazlar. Ciltte bulunan gözenekler yağ ve ölü hücreler ile tıkanır. Bu tıkanıklık bakteri oluşumuna sebebiyet verir. Enfeksiyon oluşumuna neden olabilir.
Papüller:
Cildin yüzeyinde oluşur. Küçük ve serttir. Ayrıca şiş ve kırmızı renge sahiptir. Bir santimetreden küçük çapa sahip papüller adı verilen bu sivilceler cilt hastalıklarının sonucunda meydana gelirler.
Püstüller:
Püstüller de tıpkı papüller gibi cilt yüzeyinde meydana gelir. İçi genellikle irin doludur. Çıbanla ilişkilendirilebilir.
Nodüller ve kistler:
Ciddi akne oluşumlarında meydana gelirler. Cildin alt katmanlarında iltihaplı yumru şeklinde oluşurlar.
Topikal retinoidler, benzoil peroksit, hormonsal tedaviler, fototerapi, lazer tedavisi, kimyasal peelingler, akne cerrahisi ya da drenaj ile tedavi edilebilir.
Dermatit
Dermatit cildin iltihaplanması durumuna verilen isimdir. Kaşıntı ve döküntü görülür. Şişmeye sebep olur. Atopik dermatit diğer adıyla egzama ciltte kuruluğa ve kaşıntıya da neden olmaktadır. Yoğun kaşıntı hissi verir. Genetik ve çevresel faktörlerden meydana gelir. Egzama her yaş ve cinsiyetten kişide görülebilir.
Egzama
Kişiden kişiye değişen bu hastalık farklı tür ve çeşitlerde ortaya çıkması ile görülür. Bulaşıcı olmadığı gibi hafif görülen egzama vakasında cilt kuru olur. Pullu bir görünüme de sahip olabilir. Daha ilerleme göstermiş vakalarda ise deride dökülme görülebiliyorken kabuklanma veya kana gibi cildin tahrişinden meydana gelen sorunlar ile de karşılaşılabilmektedir. Sürekli kaşınması egzama hastaları için yaranın çoğalması ve iyileşmemesine neden olur bu yüzden önerilmez.
Sedef Hastalığı
Sedef hastalığı birçok farklı çeşitlerde görülmektedir. Bunları şu şekilde sıralayabiliriz:
Psoriasis vulgaris (Plak Tipi Psoriazis):
En sık görülen çeşididir. Sedef hastası olan kişilerin yüzde sekseninde plak tipi psoriazis görülmektedir. Belirtileri şu şekilde sıralanabilir: oval ve gümüş rengi pullanmalar, deride kabarmış vaziyetteki kızarıklıklar. Diz, dirsek, saç derisi, kuyruk sokumunda sıkça rastlanırken koltuk altı, meme altı, kalça arası, diz arkası ve dirseklerin iç yüzünde de bazı durumlarda rastlanabilir.
Guttat psoriasis:
Gövdenin üstünde, kolda ve bacaklarda görülür. Şekli damlaya benzer. Küçüktür ve yuvarlaktır. Rengi pembe veya kırmızı olabilir. Kepekli bir kabarıklıktır. Çocuklar ile ergenlerde sıklıkla görülebilmektedir. Boğaz enfeksiyonu sonrası ortaya çıkar.
Eritrodermik psoriasis:
Vücudun yüzde doksanının yara halini alması bu kategoride değerlendirilir. İlaçlar, güneşin etkisi ve enfeksiyonlar tetikler. Bu tür sedef hastalığı tedavisi hastanede gerçekleşir.
Püstüler psoriasis:
Kırmızı deri üzerinde irinli sivilcelerin meydana gelmesi durumdur. Tüm vücutta görülebilir. Yaygın olabilir.
Eklemlerin sedef hastalığı:
On hastanın ikisinde görülür. Genellikle kırklı yaşlarda meydana gelir. En çok parmaklarda ve bel eklemlerinde tutulma görülür. Fazla süre oturma ve ayağa kalkma durumlarında ellerde ve ayaklarda şişliklerin görülmesine neden olunur.
Sedef Hastalığı Bulaşıcı mı?
Temas halinde olunma bile sedef hastası kişilerden başka kişilere bu hastalık bulaşmaz yani bulaşıcı değildir. Alevlenmeleri uzun süre olan bu hastalığın iyi haldeki durumları da uzun sürelidir. Belirtileri ve şiddeti aynı kişide zamanla değişiklik gösterebilir.
Hamilelik Sedef Hastalığının Seyrini Etkiler mi?
Sedef hastası kişi hamile kalabilir. Hatta bazı zamanlarda hastalık gebe döneminde düzelebilir. Doğum sonrası ise eski duruma dönüş sağlar.
Sedef Hastalığının Nedenleri Nelerdir?
Nedeni kesin olarak söylenmemekle beraber bağışıklık sisteminden, genetikten ve çevresel faktörlerin etkisinden meydana gelebileceğine ihtimal verilmektedir. Bu hastalık (sedef hastalığı) ömür boyu sürer. Doğru önlemler alınır ve doğru tedaviler uygulanırsa kontrol altında tutulur. Hastalıkta alevlenme olduğu için bunu tetikleyecek her türlü davranıştan kaçınmak gerekir. Sedef hastalığı tüm dünyada da yaygın olarak görülür. Bu hastalık genellikle on beş otuzlu yaşlar arasında başlar ve ömür boyu devam eder.
Mantar enfeksiyonları
Mantar enfeksiyonu bir mantarın sebep olması ile cilt ve tırnaklarda oluşan enfeksiyona verilen addır. Mantar doğrudan bulaşabilen bir hastalık olduğu gibi nesneler vasıtası ile de bulaşabilir. Bazı mantar enfeksiyonu türlerinde özellikle daha yüksek bulaşıcılık söz konusudur. Kalabalık ortamlarda bile bu nedenle birden fazla kişiye bulaşabilir. Ve bu salgına neden olabilir. Çocuklarda görülen mantar okulda yayılabilir.
Siğiller
Virüsün cildin üst tabakasına verdiği etki sonucu oluşan ii huya sahip olan ciltteki büyümelerdir. Siğiller parmaklarda, ellerde, ayak tabanında ve genital bölgelerde görülür. Vücut siğile maruz kaldıktan iki ve altı ay arasında siğil oluşabilir. Siğillerin belli belirtileri vardır. Bunlar şu şekilde sıralanabilir: küçük, etli yumru şeklinde olması; ten rengi, pembe veya beyaz renklerde gözlemlenmesi; küçük pıhtılaşmış kan damarlarına sahip olması.
Uçuk
Uçuk, Herpes simplex virüsünün deri yolu ile bulaşmasıyla oluşur. Ömür boyunca aynı dönemlerde tekrarlanabilmektedir. Genellikle dudakta çıkan bir virüstür. Cinsel bölgelerde de çıkabilir. Göz, beyin gibi organlarda da görülebilir. Herpes adı verilen bu enfeksiyon bağışıklığa bağlı olarak iyileşme sürecinde değişiklik gösterebilir. Güçlü bir bağışıklık sistemine sahipse kişi, bir hafta içerisinde kendiliğinden geçer. Ancak ağrı ve kaşıntı da gözlemlenebilir. Bu tarz durumlarda doktora gitmeli ve krem ile ilaç gibi takviyeler alınmalıdır. Tedavinin yanıt vermesi için hastanın hekime gitmesi gerekir. İlerlemiş uçuk enfeksiyonlarında tedaviye yanıt uzun sürebilir.
Melanoma
Cilt hücrelerinin kontrolsüz büyümesi sonucu ile ortaya çıkan bir diğer adı melanoma olan cilt kanseri deriye rengini veren melanini üreten melanositlerin kontrolsüz büyümesi ve çoğalmasına verilen addır. Melanomlara az rastlanır fakat ölüme neden olan cilt kanserlerinin yüzde yetmiş beşi melanomlardır. Kanser hücreleri çok hızlı büyür ve kontrolsüz çoğalır. Melanoma hastalığı için bazı belirtileri şu şekilde sıralayabiliriz: lezyonun simetrik şekle sahip olmaması, lezyonda birden fazla renk bulunması, lezyon çapının beş milimetreden büyük olması.
Dermatolojik Hastalıkların Teşhisi, İzlenmesi ve Tedavisi:
- Kaşıntılı hastalıklar
- Akne (sivilce)
- Mantar hastalıkları
- Egzemalar
- Rozase
- Seboreik dermatit
- Liken
- Sedef hastalığı
- Mikozis fungoides
- Atopik dermatit
- Behçet hastalığı ve oral aftlar
- Vitiligo
- Saç hastalıkları
- Saç dökülmesi
- Tırnak hastalıkları
- Derinin bakteriyel ve viral enfeksiyonları
- Siğil ve nasırlar
- Uçuk ve zona
- Derinin paraziter hastalıkları (uyuz, saç ve vücut bitleri, layşmanyaz vb.)
- Cinsel yolla bulaşan hastalıklar
- İktiyozlar
- Alerjik ve döküntülü hastalıklar
- İlaç döküntüleri
- Güneş yanıkları
- Derinin büllü hastalıkları (büllöz pemfigoid, pemfigus vb.)
- Metabolik bozukluklarla ilgili deri hastalıkları
- Genetik bozukluklarla ilgili genodermatozlar
- Hamilelik ve çocukluk dönemi döküntülü hastalıkları
- Benler
- Deri kanserleri
- Damarsal lezyonlar
Dermatolojik Prosedürler:
- Mikroskopik mantar incelemesi
- Wood lambası incelemesi
- Paterji testi
- Deri yama testi (Patch test)
- Deri prick testi (Skin Prick Test: SPT)
- Demodeks için yüzeyel deri biyopsisi
- Dermatoskopi
- Kriyoterapi
- Elektrocerrahi (Elektrokoterizasyon)
- Punch biyopsi
- Eksizyonel biyopsi
- Bilgisayarlı ben haritalama
Kozmetik Uygulamalar:
- Dolgu (Yüz, dudak ve göz altı dolgusu)
- Mezoterapi
- Dermapen (Mikroiğneleme yöntemi)
Klinikte Kullanılan Lazerler:
- Diod Magma Lazer
- Karbondioksit fraksiyonel lazer
Uzm. Dr. Hakan BULAK
Dermatoloji
Uzm. Dr. Şemsettin ORUK
Dermatoloji