Astım Nedir? Neden Olur?
Son Güncelleme Tarihi : Ağustos 21, 2024
Astım, hava yollarının tıkanması, daralması ve şişmesi sonucu solunumu zorlaştıran uzun vadeli bir akciğer enfeksiyonu olarak tanımlanır. Bu hastalık, genellikle gece veya erken sabah saatlerinde tekrarlayan hırıltılı solunum, nefes darlığı ve göğüste sıkışma gibi semptomlarla kendini gösterir. Astım, bireyin günlük yaşamını olumsuz etkileyebilir. Bazı kişilerde hafif bir şekilde görülse de, astım kronik bir duruma dönüşebilir ve uzun süre devam edebilir. Astımın etkili bir tedavisi, tetikleyici faktörlerden kaçınılması ve önerilen ilaçların düzgün bir şekilde kullanılmasıyla mümkün olabilir. Bu şekilde, semptomlar kolayca kontrol altına alınabilir ve astım atakları önlenebilir. Bu sayede solunum yetmezliği gibi ciddi komplikasyonların önüne geçilebilir.
Astım Nedir?
Astım Neden Olur?
Astım Belirtileri Nelerdir?
Astıma Ne İyi Gelir?
Astım Teşhisi Nasıl Konulur?
Astım Tedavisi ve Astım İlaçları
Astım Risk Faktörleri Nelerdir?
Astım Hakkında Sık Sorulan Sorular
Astım Nedir?
Astım, solunum yollarının daralması, şişmesi ve fazla mukus üretimi sonucunda ciğerlere hava girişini ve çıkışını zorlaştıran, bu nedenle de nefes almayı güçleştiren kronik bir akciğer rahatsızlığıdır. Astım özellikle çocuklar arasında yaygın olarak görülür ve öksürük, hırıltı, göğüste sıkışma ve nefes darlığı gibi belirtilerle astım nöbetlerine yol açabilir.
Astım, günlük yaşamı olumsuz etkileyen bir durum olup, tetikleyici faktörlerden kaçınılması ve doktor tarafından reçete edilen ilaçların düzenli bir şekilde kullanılması sayesinde kontrol altına alınabilir ve nöbetler önlenebilir hale gelebilir. Astım, bazı bireylerde hafif bir şekilde seyrederken, özellikle çocuklarda zaman zaman kronik bir durum halini alarak astım krizlerine yol açabilir.
Astım Neden Olur?
Alerjik reaksiyonlara neden olan faktörler, genellikle polen, toz akarları, evcil hayvan tüyleri gibi alerjenlerle birlikte soğuk hava, grip, aşırı egzersiz gibi durumlar, akciğerlerdeki bronş tüplerinin daralmasına ve hava yolu kaslarının kasılmasına yol açabilir. Astımın genellikle tetikleyen sebepleri şunlar olabilir:
Alerjenler: Polen, toz akarları, ve evcil hayvan tüyleri gibi alerjenler, astım semptomlarını tetikleyebilir. Bu maddelere maruz kalmak astım krizlerine yol açabilir.
Enfeksiyonlar: Soğuk algınlığı, grip gibi üst solunum yolu enfeksiyonları astımın şiddetlenmesine neden olabilir.
Genetik Faktörler: Aile geçmişi, astım riskini artırabilir. Aile üyelerinde astım öyküsü olan bireyler, daha yüksek risk altındadır.
Soğuk Hava: Soğuk hava, astım semptomlarının artmasına katkıda bulunabilir. Soğuk hava nedeniyle hava yolları daralabilir.
Aşırı Egzersiz: Yoğun egzersiz, bazı kişilerde astım semptomlarını tetikleyebilir. Bu duruma “egzersize bağlı astım” denir.
İlaçlar: Beta blokerler, aspirin ve ibuprofen gibi bazı ilaçlar, astım semptomlarını şiddetlendirebilir. Bu nedenle astımı olan kişilerin bu ilaçları kullanmadan önce doktorlarına danışmaları önemlidir.
Stres: Yoğun stres durumları, astım semptomlarının artmasına yol açabilir.
Hava Kirliliği: Hava kirliliği, özellikle şehirlerde yaşayan astım hastalarında semptomların şiddetlenmesine katkıda bulunabilir.
Gastroözofageal Reflü Hastalığı: Bu mide hastalığı, astım semptomlarını kötüleştirebilir ve astım atağına yol açabilir.
Astımın nedenlerinin çeşitliliği göz önüne alındığında, tedavi ve astımın yönetimi, birçok faktörü dikkate almalıdır. Astım semptomları olan bireyler, tetikleyicilere dikkat etmeli, ilaçlarını düzenli olarak kullanmalı ve bir sağlık profesyonelinin rehberliğinde astımın etkili bir şekilde kontrol altında tutulması için çaba göstermelidir.
Astım Belirtileri Nelerdir?
Astımın sık görülen belirtisi, nefes alıp verirken duyulan hırıltılı sestir. Bu hırıltı, genellikle nefes darlığı, göğüs sıkışması, öksürük ve konuşma güçlüğü gibi semptomlarla birlikte görülür. Hırıltıya eşlik eden astım belirtileri şunları içerebilir:
Nefes alıp verirken duyulan yoğun hırıltı sesi
Nefes darlığı
Tekrarlayan öksürük nöbetleri
Astım, kişinin uykusunu bölebilir; nefes darlığı, öksürük veya hırıltı ile uykusuzluğa neden olabilir.
Göğüs bölgesinde sıkışma, ağrı veya baskı hissi
Hızlı nefes alma
Boyun ve göğüs bölgesinde gerginlik hissi
Konuşmada zorluk
Terleme
Uyku sorunları
Bilinç bulanıklığı
Dudaklar ve tırnaklarda morarma veya renk değişimi
Tükenmişlik hissi
Anksiyete veya panik atak semptomları
Astım belirtileri kişiden kişiye değişebilir ve her semptom her astım vakasında ortaya çıkmayabilir.
Alerjik astımın belirtileri ise genellikle kuru öksürük nöbetleri, nefes darlığı, hırıltılı solunum, nefes alıp verirken ıslık sesi, göğüs ağrısı veya göğüs baskısı hissi gibi semptomları içerir.
Astıma Ne İyi Gelir?
Astım belirtilerini hafifletmek için diyetinizi düzenlemek etkili bir yol olabilir. Örneğin, elma, portakal, nar, zencefil, zerdeçal, balık, ıspanak ve domates suyu gibi besinler, astım semptomlarını azaltmaya yardımcı olabilir. Aynı zamanda D vitamini içeren süt ve yumurta gibi gıdalar ile karoten bakımından zengin olan havuç ve yeşil yapraklı sebzeler de doğal yollarla astımın kontrol altına alınmasına katkı sağlayabilir.
İşte astım semptomlarını hafifletmek için uygulanabilecek bazı doğal yöntemler:
Bol Sıvı Tüketimi: İyi bir sıvı alımı, astım semptomlarını hafifletebilir.
C Vitamini Takviyeleri: Elma, portakal, nar gibi C vitamini açısından zengin gıdalar astım semptomlarını azaltabilir.
Bal, Zencefil ve Zerdeçal Karışımı: Bu karışım astım semptomlarını hafifletmeye yardımcı olabilir.
Tuzlu Su Gargarası: Tuzlu su ile gargara yapmak, mukusu temizlemeye yardımcı olabilir.
Adaçayı ve Kekik Çayları: Bu çaylar, solunum yollarını rahatlatarak astım semptomlarını azaltabilir.
Sıcak Buhar Solumak: Sıcak buhar solumak, solunum yollarını açabilir ve rahatlatıcı olabilir.
Balık Tüketimi: Somon, uskumru ve morina gibi yağlı balıkların tüketimi, astım semptomlarını azaltabilir.
Süt ve Yumurta: D vitamini içeren süt ve yumurta, astım semptomlarını kontrol altına alabilir.
Havuç ve Yeşil Yapraklı Sebzeler: Karoten açısından zengin gıdalar, astımın semptomlarını hafifletebilir.
Magnezyum İçeren Gıdalar: Magnezyum açısından zengin gıdaları tüketmek, astım semptomlarını azaltabilir.
Bu besinlerin düzenli olarak tüketilmesi, astım semptomlarını kontrol altında tutmak ve solunum yollarını rahatlatmak amacıyla önerilen doğal yöntemler arasında yer almaktadır. Ancak astım tedavisi kişiselleştirilmiş olmalı ve bir sağlık profesyonelinin denetiminde yapılmalıdır.
Astım Teşhisi Nasıl Konulur?
Astım, hafif bir şekilde seyredebileceği gibi aynı zamanda kronik bir durum halini alabilir. Özellikle astım ve alerjik hastalıkların erken teşhisi, hastalığın ilerlemesini önlemek ve ciddi sonuçları engellemek açısından son derece önemlidir. Astımın teşhisinde kullanılan yöntemler aşağıda sıralanmıştır:
Fizik Muayene: Doktor, hastanın tıbbi öyküsünü inceleyerek ve fiziksel muayene yaparak astım belirtilerini değerlendirir.
Solunum Fonksiyon Testleri: Solunum fonksiyon testleri, hastanın akciğerlerinin ne kadar iyi çalıştığını ölçer. Spirometri gibi testler, hava yolu daralması ve akciğer fonksiyonlarındaki değişiklikleri tespit etmeye yardımcı olur.
Akciğer Grafiği: Akciğer grafiği, akciğerlerin röntgen görüntülerini sağlar ve başka bir akciğer hastalığını veya komplikasyonu dışlamak için kullanılabilir.
Kanda Alerji Testleri: Alerji testleri, astım semptomlarını tetikleyen alerjenlere karşı hassasiyeti değerlendirmek için kullanılır. Bu testler, hangi alerjenlerin astım semptomlarına yol açabileceğini belirlemede yardımcı olabilir.
Bu teşhis yöntemleri, hastanın astımının doğru bir şekilde teşhis edilmesine ve tedavi planının oluşturulmasına yardımcı olur. Erken teşhis, hastalığın etkili bir şekilde kontrol altına alınmasına ve ilerlemesinin önlenmesine yardımcı olur. Bu nedenle, astım belirtileri gösteren kişilerin bir sağlık profesyoneline başvurarak teşhis ve tedavi sürecini başlatmaları önemlidir.
Astım Tedavisi ve Astım İlaçları
Astım, şu ana kadar kesin bir tedavi yöntemi geliştirilmemiş olsa da, semptomları kontrol altına almak için etkili tedavi seçenekleri bulunmaktadır. Astım tedavisinde yaygın olarak kullanılan ilaçlardan biri kortizon grubuna ait ilaçlardır. Ayrıca, astım tedavisinde iki ana ilaç grubu bulunmaktadır: hastalığı tedavi eden veya semptomları kontrol altına alan ilaçlar ve rahatlatıcı ilaçlar. Hangi ilaçların, ne kadar süreyle ve hangi durumlarda kullanılacağı, kesinlikle bir doktor tarafından belirlenmelidir.
Kortizon ilaçları ile birlikte astım tedavisinde kullanılan yöntemler şunlardır:
Bronkodilatörler: Bu ilaçlar, solunum yollarındaki kasları gevşeterek solunumun daha rahat olmasını sağlar. Kasların gevşemesi, hava yolunun daha iyi çalışmasına yardımcı olur ve ayrıca mukusun daha kolay taşınmasını sağlar. Bronkodilatörler, semptomlar ortaya çıktığında hızlı bir rahatlama sağlarlar ve aralıklı veya özellikle kronik astım için kullanılırlar.
Antiinflamatuar İlaçlar: Bu tür ilaçlar, solunum yollarındaki şişliği ve mukus üretimini azaltarak solunumun daha rahat olmasını sağlar. Doktorlar, kronik astım semptomlarını kontrol etmek veya önlemek için hastalara bu ilaçları günlük olarak kullanmalarını önerebilirler.
Astım Biyolojik Tedavileri: Bu tedaviler, uygun inhaler tedavilerine rağmen semptomların hala şiddetli olduğu durumlarda kullanılır. Biyolojik tedaviler, özellikle şiddetli astımı olan bireyler için tasarlanmıştır ve semptomların kontrol altına alınmasına yardımcı olabilirler.
Astım tedavisi, semptomların şiddeti, hastanın yaşam tarzı ve astım türüne bağlı olarak kişiselleştirilir. Bu nedenle, astım tedavisi süreci, bir sağlık profesyonelinin gözetiminde yürütülmelidir ve doktorun önerilerine uyulmalıdır.
Astım Risk Faktörleri Nelerdir?
Astım hastalığına yakalanma riskini artıran faktörler şunlar olabilir:
Ailede Astım Hikayesi: Aile geçmişinde astım öyküsü bulunan kişiler, astım gelişme riski altında olabilirler.
Alerjik Durumlar: Saman nezlesi gibi başka alerjik durumlar, astım riskini artırabilir.
Aşırı Kilolu: Aşırı kilolu veya obez olmak, astımın gelişme riskini artırabilir.
Sigara İçmek ve Pasif İçicilik: Sigara içmek veya sigara dumanına maruz kalmak, astımın riskini artırabilir.
Hava Kirliliğine Maruz Kalma: Hava kirliliğine uzun süre maruz kalmak, astım riskini artırabilir.
Mesleki Tetikleyiciler: Tarım, kuaförlük ve kimyasal madde içeren imalat gibi mesleki tetikleyicilere maruz kalmak, astım riskini artırabilir.
Astım gelişme riski taşıyan kişiler, bu faktörleri dikkate alarak astımın semptomlarını önlemek veya hafifletmek için önleyici önlemler almalıdır. Ayrıca, astım riski taşıyan kişiler, düzenli doktor kontrolleri ve sağlık profesyonellerinin önerilerine uymak suretiyle astımın erken teşhisi ve etkili tedavisi için tedbir almalıdır.
Astım Hakkında Sık Sorulan Sorular
Astım genetik midir?
Astım hastalığının anne ve babasında astım öyküsü bulunan kişilerde, astım hastalığı daha sık görülebilir. Genetik faktörlerin bu hastalıkta önemli bir rol oynadığı bilinirken, alerji de astımın gelişiminde etkili bir faktördür. Ancak, alerjik eğilime sahip her bireyde astım gelişmeyebilir, aynı şekilde her astımlı kişide de alerji olmayabilir.
Alerjik astım nedir?
Alerjik astım, genellikle bahar ve yaz aylarında polen ve toz gibi alerjen maddelerin solunum yoluyla vücuda girdiğinde ortaya çıkan bir astım türüdür. Bu durum, öksürük ve nefes alındığında hırıltı gibi belirtilere neden olabilir. Alerjik astım ilerlediğinde, daha ciddi bir astım durumuna dönüşebilir.
Psikolojik astım belirtileri nelerdir?
Psikolojik astımın en yaygın görülen belirtileri arasında kalp çarpıntısı, göğüs sıkışması, nefes darlığı ve öksürük bulunmaktadır.
Astım hastalığı ilerlerse ne olur?
Astım hastalığı, düzenli takip ve yaşam tarzı düzenlemeleri ile etkili bir şekilde kontrol altına alınabilir. Ancak tedavi edilmeyen astım, benzer semptomlara sahip ancak daha tehlikeli bir solunum yolu hastalığı olan Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı (KOAH) riskini artırabilir.
Astım kendi kendine geçer mi?
Astım, kronik bir hastalık olduğundan tamamen iyileştirilmesi mümkün değildir. Ancak astım hastalığı, düzenli kontroller ve yaşam tarzı değişiklikleri sayesinde etkili bir şekilde kontrol altına alınabilir.
Astımda balgam olur mu?
Astım öksürüğü, tipik olarak nöbetler halinde ortaya çıkan, balgamsız ve kuru bir öksürüktür.