Atelektazi nedir?

Son Güncelleme Tarihi : Ağustos 21, 2024

Akciğerler, enfeksiyon, kitle, yabancı cisim veya balgam gibi nedenlerle tıkanırsa, atelektazi adı verilen bir durum oluşur. Atelektazi, akciğerlerin tamamının veya bir kısmının hava ile dolmaması sonucu, hayati öneme sahip solunumu kısmen durdurabilir.

Atelektazi nedir?
Atelektazi nasıl oluşur?
Atelektazinin nedenleri nedir?
Atelektazi nasıl teşhis edilir?
Atelektazi belirtileri nelerdir?
Atelektazi için kimler risk altındadır?
Atelektazi tedavisi nasıl yapılır?

Atelektazi nedir?

Atelectasis, akciğerin anatomik yapısının bir lobunun, belirli bir bölgesinin veya tamamının daralması sonucunda hava ile doldurulamaması durumunu ifade eder. Atelectazinin bir sonucu olarak solunum kesilir, karbondioksit ve oksijen değişimi aksar ve bu bölgede şiddetli ağrı meydana gelir. Bazen atelektazinin bir süre boyunca herhangi bir belirtisi olmayabilir. Bu durum, akciğerlerdeki küçük hava keseciklerinin (alveollerin) içindeki havanın boşalması sonucunda meydana gelir ve akciğerin sönmesi veya çökmesi olarak da adlandırılır.

Atelektazi nasıl oluşur?

Akciğerlerin enfeksiyon, kitle, yabancı cisim veya balgam nedeniyle tıkanması, akciğer sönmesine neden olan bir tıkanıklığın oluşmasına yol açar. Bu durum, akciğerlere hava girmemesi sonucunda meydana gelir. Akciğerlerin hava ile dolmaması ve sonucunda solunumun aksaması, tek etkisi olan durumdur.

Atelektazinin nedenleri nedir?

Akciğerlerin işlevsiz hale gelmesi sorunu, iki temel nedene bağlı olabilir. Tıkanıklık nedenleri (obstrüktif nedenler): Mukus, balgam gibi tıkanıklık oluşturan maddelerin solunum yollarında birikmesi sonucunda akciğerlerin işlevini yerine getirememesine yol açabilir. Bazı anestezik ilaçlar ameliyat sırasında tıkanıklığa neden olabilir. Ameliyat sonrasında öksürme güçlüğü çeken hastaların akciğerlerinde çökme oluşabilir. Şiddetli astım krizi, kistik fibrozis hastaları ve düşük akciğer kapasitesine sahip çocuklar risk altındadır. Hava yollarına kaçan cisimler ve yemek parçaları da akciğerleri tıkayabilir, bu da hava alışverişini engelleyebilir. Akciğerlerde hızla büyüyen ve anormal tümörler tıkanıklığa yol açabilir. Kanserin etkisiyle kontrolsüz büyüyen tümörler, akciğerlere hava girişini engelleyebilir.

Obstrüktif olmayan nedenler: Anestezik ilaçlar, solunum cihazları, uzun süreli kullanılan ağrı kesiciler ve bazı sedatif ilaçlar akciğer sönmesine neden olabilir. Plevral zarlar arasında sıvı birikmesi, çeşitli sorunlar nedeniyle akciğerlerin genişlemesini engelleyebilir. Genişleyememe sonucunda akciğerlerde çökme meydana gelebilir. Pnömotoraks, yani akciğer zarları arasında hava birikmesi de akciğer dokusunun çekilmesine, alveollerin bir bölümünün çökmesine neden olabilir. Pulmoner fibrozis, yani akciğer dokusunun skarlaşması da obstrüktif olmayan bir neden olabilir. Bu, uzun süreli akciğer enfeksiyonlarının bir sonucu olabilir. Göğüs bölgesini etkileyen travmalar da bir neden olabilir. Düşme veya çarpma sonucunda akciğerlerin sıkışması söz konusu olabilir. Ayrıca, zatürre gibi akciğerlerde oluşan enfeksiyonlar alveollerde hasara neden olabilir.

Atelektazi nasıl teşhis edilir?

Atelektazinin teşhisi için ilk olarak akciğer filmi kullanılır. Akciğer filmi üzerinde görünen ince veya kalın çizgili beyaz görüntüler, tanıda belirleyici olabilir. Atelectasis’in hangi bölgeleri etkilediğini belirlemek için akciğerlerin bilgisayarlı tomografi (BT) ile ayrıntılı olarak görüntülenmesi gerekebilir. Ayrıca, teşhis için arteriyel kan gazı örneği alınarak kan içindeki oksijen, karbondioksit ve pH seviyeleri değerlendirilir. Bronkoskopi adı verilen bir yöntemle, kamera ve ışıkla donatılmış bir tüp kullanılarak soluk borusu, büyük bronşlar ve akciğerlerin endobronşial alanı görsel olarak incelenebilir. Bu şekilde atelektazinin etkilediği bölgeler gözle tespit edilebilir.

Atelektazi belirtileri nelerdir?

Küçük çizgisel atelektazi vakaları genellikle herhangi bir belirti göstermez. Ancak büyük ölçekli akciğer atelektazi durumlarında, nefes darlığı ve öksürük gibi semptomlar genellikle temel nedene bağlı olarak ortaya çıkar. Aşağıdaki semptomlar atelektaziyle ilişkilendirilebilir:

Nefes alıp vermede zorluk
Hızlı solunum
Derin nefes almakta güçlük
Kesik kesik solunum
Hırıltılı solunum
Kronik öksürük
Göğüste ağrı
Kalp atışlarının hızlanması (taşikardi)
Ciltte ve dudaklarda morarma veya renk değişikliği

Atelektazi için kimler risk altındadır?

Balgam atma yeteneği zayıf olan felçli ve yatalak hastalar ile Alzheimer, Parkinson ve kas hastalığı gibi refleksleri zayıflamış bireyler risk altındadır. Aynı zamanda uzun süreli sigara kullanımı da risk faktörü olabilir.

Atelektazi tedavisi nasıl yapılır?

Tedavi, temel nedeni hedefler. Eğer atelektazinin nedeni akciğer enfeksiyonu ise, uzman hekimler antibiyotik tedavisi uygular. Cerrahi müdahale sonrası gelişen atelektazi komplikasyonlarının tedavisinde ise oksijen desteği etkili olabilir.