Cushing sendromu tanısı nasıl konulur?
Cushing sendromu, vücutta kortizol hormonunun aşırı üretimiyle meydana gelen bir sağlık sorunudur. Kortizol, böbrek üstü bezlerince üretilen ve yaşamsal öneme sahip bir hormondur. Bu hormon, kişinin stresli durumlar karşısında tepki vermesine yardımcı olur ve vücudun hemen her dokusunu etkileyebilir. Aşırı kortizol üretimi, nedeni ne olursa olsun, Cushing sendromu olarak adlandırılır.
Cushing sendromu belirtileri
Cushing sendromu nedenleri
Cushing sendromu tanısı nasıl konulur?
Cushing sendromu tedavi yöntemleri
Cushing sendromu belirtileri
Cushing sendromunun belirtileri hasta başına değişkenlik gösterir ve hafiften ağıra doğru geniş bir yelpazede yer alır. Yetişkinlerde en sık rastlanan belirti, özellikle gövde bölgesinde olmak üzere kilo artışıdır. Diğer yaygın belirtiler arasında hipertansiyon, hafıza sorunları, dikkat ve konsantrasyon eksikliği bulunur. Aşırı kortizol seviyeleri, vücut dokularında protein kaybına ve sonucunda kas güçsüzlüğüne yol açar. Vücutta çeşitli yerlerde yağ birikintileri oluşabilir. Yüzde meydana gelen yağ birikimi aydede yüzüne, omuzlar arasında olan birikim ise bufalo kamburuna neden olabilir. Cushing sendromunun diğer belirtileri şunlardır:
Huzursuzluk
Uykusuzluk
Halsizlik
Baş ağrısı
Depresif ruh hali
Duygusal kontrol kaybı
Sivilcelerin artması
Yüzde kızarıklık
Kemik erimesi
Kemiklerde kolay kırılma
Aşırı susama ve sık idrara çıkma
Kan şekeri seviyelerinde yükselme
Aşırı kilo artışı ve obezite
Tekrarlayan enfeksiyonlar
Ciltte incelme ve kolay morarma
Karın, kalçalar, göğüsler ve kollarda pembe veya mor çatlaklar
Yara ve enfeksiyonların geç iyileşmesi
Kadınlarda aşırı tüylenme ve adet düzensizliği
Cinsel istekte azalma
Erkeklerde erektil fonksiyon kaybı
Fertilitede azalma
Çocuklarda büyüme yavaşlaması
Cushing sendromu nedenleri
Cushing sendromunun en sık görülen sebebi, steroid içerikli ilaçların uzun süre ve yüksek dozda kullanılmasıdır. Bu ilaçlar, organ nakli sonrası veya lupus, romatoid artrit gibi hastalıkların tedavisinde yüksek dozlarda gerekebilir. Astım tedavisinde kullanılan inhalerler veya ürtiker için kullanılan krem şeklindeki steroidler düşük dozda olduğu için Cushing sendromuna yol açmaz. Hastalığın diğer nedenleri şunlardır:
Hipofiz bezinin, yüksek miktarda ACTH (Adrenokortikotropik Hormon) üretimine yol açan tümörleri. Bu tümörler, beyinde bulunur.
Akciğer, pankreas ve tiroid bezinin bazı tümörleri.
Böbrek üstü bezlerinin aşırı çalışması veya bu bezlerdeki tümörler.
Hipofiz bezindeki bazı tümörler, adrenokortikotropik hormon (ACTH) adı verilen bir hormon üretir. Bu hormon, böbrek üstü bezlerini uyarmakta ve aşırı kortizol üretimine neden olmaktadır. Bu tür vakalarda ortaya çıkan durum, Cushing hastalığı olarak adlandırılır. Bu hipofiz tümörleri genellikle iyi huyludur ve çoğu zaman kansere dönüşmezler. Bazı bireylerde genetik yatkınlık nedeniyle Cushing sendromuna yol açabilecek tümöral yapılar olabilir.
Cushing sendromu tanısı nasıl konulur?
Cushing sendromunun tanısı için doktorunuz öncelikle hastalığınız hakkında detaylı bilgi almak amacıyla sorular soracaktır. Ardından kapsamlı bir fiziksel muayene gerçekleştirecektir. Cushing sendromu şüphesi varsa, doktorunuz belirli testleri yaptırmanızı önerebilir:
24 Saatlik İdrarda Serbest Kortizol Testi: Bu test, 24 saat boyunca toplanan idrarınızın serbest kortizol seviyesini ölçer.
Deksametazon Baskılama Testi: Bu test, gece 11’de deksametazon içeren bir hap almanızı ve ertesi sabah kanınızdaki kortizol düzeyine bakılmasını içerir.
Gece Yarısı Tükürük Kortizol Testi: Bu, gece yarısı gerçekleştirilen ve tükürük kortizol düzeyini ölçen bir testtir.
Test sonuçlarına göre Cushing sendromu teşhisi konulduğunda, hastalığın sebebini bulmak amacıyla böbrek üstü bezlerinin görüntülenmesi, beyin MR’ı gibi ileri tetkikler yapılır.
Cushing sendromu tedavi yöntemleri
Cushing sendromunun tedavisinde amaç, vücuttaki yüksek kortizol seviyelerini düşürmektir ve tedavi, hastalığın nedenine göre planlanır. Eğer sendromun nedeni kortikosteroid ilaçların uzun süreli kullanımıysa, doktorunuz ilacın dozajını kademeli olarak azaltmayı düşünebilir. Tümöral bir neden varsa, cerrahi tedavi seçenekleri değerlendirilir. Tümör cerrahi olarak tamamen alınamıyorsa, radyoterapi uygulanabilir. Radyoterapi yetersizse, kortizol üretimini baskılayıcı ilaçlar kullanılır.
Diğer tedavi seçenekleri uygun olmadığında veya etkili olmadığında, doktorunuz böbrek üstü bezlerinin cerrahi olarak çıkarılmasını önerebilir. Bu işlem aşırı kortizol üretimini düzeltir, ancak ömür boyu bazı ilaçların kullanılmasını gerektirir.