Dizanteri nedir?

Son Güncelleme Tarihi : Mart 16, 2025

Dizanteri, kirli gıda veya içeceklerin tüketilmesi, el hijyenine dikkat edilmemesi ve kontamine sularda yüzme gibi sebeplerle oluşabilen bir hastalıktır. Eğer uygun şekilde tedavi edilmezse ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Dizanteri, mide krampları, kusma, kanlı ve mukuslu ishal gibi belirtilerle kendini gösterir ve kişiden kişiye bulaşabilir.

Dizanteri nedir?
Dizanteri nasıl bulaşır?
Dizanterinin belirtileri nedir?
Dizanteri çeşitleri nelerdir?
Kimler dizanteri riski altında?
Dizanteri nasıl teşhis edilir?
Dizanteri nasıl tedavi edilir?
Dizanteri hakkında sık sorulan sorular 

Dizanteri nedir?

Dizanteri, bulaşıcı bir bağırsak enfeksiyonudur. Kişisel hijyen ve temizlik kurallarına dikkat edilmediğinde ortaya çıkabilen bu hastalık, karın ağrısından yüksek ateşe ve genel durum bozukluğuna, hafif ishalin ötesine geçip yaşamı tehdit eden kanlı ishale kadar çeşitli belirtilerle kendini gösterebilir.

Dizanteri nasıl bulaşır?

Dizanteri, bağırsak enfeksiyonu olan ve oldukça bulaşıcı bir hastalık türüdür. Dizanteri genellikle ağız yoluyla bulaşır ve şu yollarla yayılabilir:

İyi temizlenmemiş kirli ellerin teması
Kirli suyun tüketilmesi
Yetersiz şekilde temizlenmiş gıdaların tüketilmesi
Kirli göl veya havuzlarda yüzme
Kişiden kişiye temas

Ayrıca, bazı kimyasal maddeler mikrobik olmayan bir dizanteriye yol açabilir.

Dizanterinin belirtileri nedir?

Bağırsak enfeksiyonu olan dizanteri belirtileri, bulaşmadan sonra genellikle 1-3 gün içinde ortaya çıkar. Dizanterinin başlıca belirtileri şunlardır:

Karın ağrısı
Mide krampları
Mide bulantısı
Ateş
Kusma
Kanlı ishal
Mukuslu ishal

Dizanteri çeşitleri nelerdir?

Dizanteri iki farklı türde görülür: Basilli ve amipli dizanteri. Dizanteri, doğru tedavi edilmezse hastada ciddi tehlikelere yol açabilir.

Basilli Dizanteri: Basilli dizanteri, Shigella bakterilerine bağlı bir enfeksiyon sonucu ortaya çıkar. Shigella bakterileri dünya genelinde yılda tahmini olarak 80-160 milyon insanı hastalandırıp 600 bin ölüme neden olmaktadır. Bu enfeksiyonlar genellikle gelişmekte olan ülkelerde görülür. Shigella enfeksiyonunun belirtileri, bulaşmadan sonra genellikle 1-3 gün içinde ortaya çıkar. İlk olarak hafif karın ağrısı ve ishal ile kendini gösterir. Dışkıda kan veya mukus nadiren görülür. Bazı durumlarda belirtiler çok hafif olabilir ve hastalık doktora gitmeden kendiliğinden iyileşebilir. Basilli dizanterinin belirtileri şunlar olabilir: Dışkıda kan veya mukus, karın ağrısı, ateş, mide bulantısı ve kusma.

Amipli Dizanteri: Amipli dizanteri, Entamoeba histolytica adlı parazite bağlı olarak ortaya çıkan kanlı ve mukuslu ishaldir. Amipli dizanteri, zamanında ve doğru şekilde tedavi edilmezse hayati tehlike oluşturabilir. Dünya genelinde her yıl tahmini olarak 50 milyon amipli dizanteri vakası görülüp bu nedenle 50 bin kişi hayatını kaybedebilir. Amipler bağırsak duvarına zarar vererek kan dolaşımına yayılabilir ve diğer organları etkileyebilir. Amipli dizanterinin belirtileri birkaç hafta sürebilir. Amipli dizanterinin belirtileri arasında şunlar yer alır: Karın ağrısı, ateş ve titreme, mide bulantısı, kusma, kanlı dışkı, mukuslu dışkı, irin içeren sulu ishal, ağrılı dışkı geçişi, aralıklı kabızlık ve yorgunluk bulunur.

Kimler dizanteri riski altında?

Çocuklar, yetişkinlere göre daha fazla sağlık riski taşırlar. Çünkü çocuklar, hijyen kurallarına dikkat etme konusunda yeterince yetişkinlik seviyesine ulaşmamış olabilirler, bu nedenle dizanteri gibi hastalıklarla karşı karşıya kalabilirler. Dizanteri riskinin yüksek olduğu yerler arasında okullar ve huzurevleri bulunmaktadır.

Dizanteri nasıl teşhis edilir?

Dizanteri tanısı, hastanın ishal şikayetleri ve muayene bulgularıyla birlikte yapılacak tetkiklerle belirlenir. Dizanterinin etkeni, dışkının mikroskobik incelemesi, dışkı kültürü, ELISA veya PCR gibi testlerle teşhis edilebilir.

Dizanteri nasıl tedavi edilir?

Dizanteri, genellikle 3-7 gün içinde kendiliğinden iyileşebilir. Tedavi sırasında sıvı kaybının yerine konması son derece önemlidir. Sıvı kaybını dengelemek için ağızdan sıvı alımı tercih edilir. Ancak ciddi sıvı kaybı durumlarında, özellikle hastanın bulantı ve kusma nedeniyle yeterli sıvı ve gıda alamadığı durumlarda, başlangıçta damar yoluyla sıvı verilmesi gerekebilir. Ciddi dizanteri tedavisinde, sıvı tedavisinin yanı sıra hastalığın neden olduğu mikrobiyal etkene yönelik tedavi uygulanır. Amipli dizanteri durumunda, metronidazol gibi ilaçlar kullanılarak amipler öldürülür. Basilli dizanteri durumunda ise Shigella bakterilerine karşı etkili antibiyotikler kullanılır. Dizanteri tedavisinde ishali durduran ilaçlar kullanılmaz. Hastalığın antibiyotiksiz iyileşme olasılığı da vardır ve antibiyotik gerekliliğine doktor karar verecektir.

Dizanteri hakkında sık sorulan sorular 

Dizanteri kaç günde iyileşir?

Dizanteri genellikle 3-7 günde içinde iyileşir.

Dizanteriden korunmak için neler yapmak gerekir?

Dizanteriden korunmak için ilk olarak el hijyenine dikkat etmek ve sağlıklı su ile gıda tüketmek büyük önem taşır. Dizanteri etkenleri kirli su kaynakları aracılığıyla çok hızlı bir şekilde birçok insana bulaşabilir. Dizanteriden korunmak için şu önlemlere dikkat etmek gereklidir: Tuvalet sonrası ve gün içinde gerektikçe ellerin su ve sabunla yıkanması gerekmektedir. Gıda ile temas, yemek yeme ve yemek hazırlama öncesinde ellerin mutlaka yıkanması gerekir. İş yerlerinde ve aile içinde ortak havluların kullanılmamasına özen gösterilmelidir. Dizanteri hastalarının tüm giysileri ve tekstilleri mümkün olan en yüksek sıcaklıkta yıkanmalıdır.

Dizanterinin yaygın olduğu yerlerde nelere dikkat edilmeli?

Dizanteri riski taşıyan bir ülkeye veya bölgeye seyahat ederken aşağıdaki önlemler alınmalıdır:

Temiz olduğundan emin olunmayan sular içilmemelidir. Şişelenmiş su ve içecekler tercih edilmelidir.
Şüpheli suların kullanımı için kaynatma, filtreleme veya özel dezenfektanların önerilen dozajlarına uygulanması gibi önlemler alınmalıdır.
Diş fırçalamak için musluk suyu kullanılmamalıdır.
Dışarıda servis edilen içeceklere buz konulmamalıdır, çünkü bu buzların temiz suyla hazırlanmadığından şüphelenmek gerekebilir.
Yenmeden önce soyulmayan veya uygun şekilde yıkanmamış taze meyve ve sebzelerden kaçınılmalıdır.
İçeceklerin uygun şekilde şişelenmiş olduğundan emin olunmazsa sokak satıcılarından içecek ve yiyecek alınmamalıdır.

Dizanteri hastası nasıl beslenmeli?

Dizanteri hastalarının sağlıklı beslenmeleri ve yeterince sıvı almaları, hastalığın olumsuz etkilerini önlemeye yardımcı olur ve daha hızlı bir iyileşme sürecine katkı sağlar. Bu nedenle yaşlarına uygun, kolay sindirilen ve besleyici gıdalar tercih edilmelidir. Aşırı yağlı ve baharatlı yiyeceklerden kaçınılmalıdır. Genellikle sadece patates, pilav, makarna gibi sıvı olmayan diyetlere gerek yoktur.

Dizanteri kişiden kişiye bulaşır mı?

Basilli ve amipli dizanteri, son derece bulaşıcı hastalıklardır. Bu hastalıklar, enfekte bir kişinin dışkısındaki mikropların başka bir kişinin sindirim sistemine ağız yoluyla ulaşmasıyla bulaşır. Enfekte olan kişinin tuvalet sonrası ellerini yıkamaması ve ardından gıdalara, çevreye veya başka insanlara temas etmesiyle bulaşma riski artar. Özellikle hijyen koşullarının yetersiz olduğu gelişmekte olan ülkelerde, sular ve gıdalar, özellikle de pişmemiş gıdalara dışkıyla bulaşan mikropları taşıyabilir.

Dizanteri küçük çocuk ve bebeklerde görüldüğünde ne yapılmalı?

Dizanteri, küçük çocuklar ve bebeklerde hızla sıvı kaybına ve genel sağlık sorunlarına yol açabilen ishal ve kusma gibi belirtilere neden olabilir. Eğer ishal devam ediyor ve çocuk yeterli sıvı ve gıda alamıyorsa, derhal doktora başvurmak önemlidir.

Dizanteri ölümcül bir hastalık mıdır?

Dizanteri genellikle kendiliğinden iyileşebilir, ancak ciddi vakalarda uygun şekilde tedavi edilmezse, özellikle küçük çocuklar ve bebekler için ölümcül olabilir.

Dizanteri tekrar bulaşır mı?

Dizanteri, farklı nedenlere bağlı olarak meydana gelebilen bir hastalıktır. Dizanteriyi geçirmek, etkili ve kalıcı bir bağışıklık bırakmaz. Eğer gerekli önlemler alınmazsa, dizanteri tekrarlayabilir.