Bağırsakta polip nedir?

Polipler, vücudun birçok farklı bölgesinde meydana gelebilen hücresel büyümelerdir. Bu yapılar, hücrelerin normalden fazla çoğalması sonucu oluşurlar. Polipler, rahim, burun, mide gibi vücudun birçok farklı bölgesinde gelişebilirler, ancak aynı zamanda kalın bağırsakta da sıkça görülürler. Kalın bağırsakta ortaya çıkan polipler, kanserleşmeden önce erken teşhis edilip alınmalıdır. Bu nedenle, özellikle risk grubundaki kişilerin düzenli aralıklarla sağlık kontrolünden geçmeleri son derece önemlidir.

Bağırsakta polip nedir?
Bağırsak polip belirtileri nelerdir?
Bağırsak polipleri nedenleri nelerdir?
Bağırsak polipleri nasıl teşhis edilir?
Bağırsak poliplerinin tedavisi nasıl yapılır?
Bağırsak polipleri hakkında sık sorulan sorular 

Bağırsakta polip nedir?

Kalın bağırsak polipleri, bağırsak kanalının iç yüzeyinden yükselen anormal büyümeler olarak tanımlanır. Bu polipler genellikle zararsızdır, ancak göz ardı edilen ve büyümeye devam eden polipler ileride daha ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir.

Bağırsak polip belirtileri nelerdir?

Kalın bağırsak polipleri genellikle herhangi bir belirti göstermeyebilir. Birçok polip, rutin sağlık kontrolleri sırasında tesadüfen teşhis edilir. Ancak, en sık görülen belirtiler şunlar olabilir:

Rektal kanama
Dışkı renginde değişiklik ve dışkıda kan
Tuvalet alışkanlıklarında değişiklik, özellikle bir haftadan uzun süren kabızlık veya ishal
Göbek ağrısı
Yorgunluk veya nefes darlığı
Kansızlık belirtileri

Bu belirtilerin yaşanması, kişinin polip veya poliplerin neden olduğu kolon kanseri olduğu anlamına gelmez. Hemoroid veya bazı ilaçlar da benzer belirtilere yol açabilir. Ancak, ciddi sağlık sorunlarını önlemek için kesin bir teşhis için bir uzmana başvurmak son derece önemlidir.

Bağırsak polipleri nedenleri nelerdir?

Poliplerin tam olarak neden oluştuğu bilinmemektedir. Ancak, poliplerin oluşumunda etkili olabilecek risk faktörleri bulunmaktadır. Bu faktörler şunlar olabilir:

Aşırı kilo ve obezite
50 yaş ve üstü yaş grubu
Sigara kullanımı
Ailesinde kolon kanseri öyküsü bulunanlar
Ülseratif kolit veya Crohn hastalığı gibi inflamatuar bağırsak hastalıkları
Kalıtsal bir rahatsızlık olan Gardner sendromu gibi bağırsaklarda görülen genetik faktörler
Tip 2 diyabet hastalarında polip gelişiminin daha sık görüldüğü durumlar (özellikle kontrol altında olmayan hastalarda)
Hareketsiz yaşam tarzı
Stres faktörü

Bu risk faktörlerinin polip oluşumuna etki ettiği bilinmektedir, ancak poliplerin tam nedeni hala net değildir. Bu nedenle, sağlık profesyonelleri bu risk faktörlerine dikkat etmek ve düzenli sağlık kontrolleri yapmak, polip oluşumunu önlemeye yardımcı olabilir.

Bağırsak polipleri nasıl teşhis edilir?

Kolon polipleri farklı yöntemlerle tespit edilebilir. Bu tür testler, poliplerin kansere dönüşmeden önce erken teşhis edilmesinde büyük önem taşır. Aşağıda sıralanan tarama yöntemleri kullanılmaktadır:

Kolonoskopi: Bu yöntemde, kalın bağırsak esnek ve bükülebilir bir aletle incelenir. Aletin ucunda bir kamera bulunur ve polipler en hassas şekilde bu yöntemle tespit edilir. Eğer tarama sırasında bir polip bulunursa, doktor tarafından hemen çıkarılabilir. Poliplerin dokusundan örnek alınarak biyopsi yapma işlemi pek tercih edilmez. Görülen polipler, uzman bir doktor tarafından hemen çıkarılması en sağlıklı seçenektir.

Sanal Kolonoskopi: Bu tarama yöntemi, Bilgisayarlı Tomografi (BT) veya Manyetik Rezonans (MR) gibi radyolojik görüntüleme teknikleri kullanılarak gerçekleştirilir. Kolon içine kontrast madde verildikten sonra görüntüleme yapılır ve polip varlığı araştırılır. Sanal kolonoskopi ile çok küçük poliplerin tespit edilmesi zor olabilir ve polip tespiti durumunda kolonoskopi yapılması gerekebilir.

Esnek Sigmoidoskopi: Bu yöntemde kolonun alt kısmı ve rektum, ışıklı ve kamera ile donatılmış bir aletle incelenir ve polip varlığı kontrol edilir.

Dışkı Temelli Testler: Bu testler, dışkıda kan varlığını kontrol ederek pozitif sonuç verdiğinde kolonoskopi ile polip tespiti yapılmasını sağlar.

Baryum Lavman: Kolon poliplerinin teşhisinde kullanılan bir yöntemdir. Ancak gelişen teknoloji sayesinde, daha modern yöntemler olan kolonoskopi ve sanal kolonoskopi gibi seçeneklerin yaygınlaşması nedeniyle baryum lavman yöntemi artık pek tercih edilmemektedir. Bu yöntemde, kalın bağırsak baryum ile doldurularak röntgen ışınlarıyla polip teşhisi yapılır.

Bağırsak poliplerinin tedavisi nasıl yapılır?

Bağırsak polipleri tespit edildiğinde, bunların çıkarılması gereklidir. Polip türü ve sayısına göre uygulanan işlem değişebilir. İşte yaygın olarak kullanılan yöntemler:

Polipektomi: Polip, forseps veya tel döngü kullanılarak kalın bağırsaktan çıkarılır. Eğer polip 1 santimetreden daha büyükse, etrafındaki dokulardan uzaklaştırılması ve izole edilmesi için bir sıvı enjekte edilerek işlem gerçekleştirilebilir.

Minimal İnvaziv Cerrahi: Kalın bağırsak ve rektum taraması sırasında çok büyük veya güvenli bir şekilde çıkarılamayan polipler genellikle laparoskopik yöntemle çıkarılır.

Kolon ve Rektum Çıkartılması: Nadir görülen kalıtsal hastalıklardan biri olan FAP gibi durumlarda, kolon ve rektumun tamamen çıkartılması (total proktokolektomi) gerekebilir. Bu tür ailesel sağlık sorunlarına sahip olan insanlar için kolon kanserini önlemenin en etkili yolu kolon ve rektumun tamamen alınmasıdır.

Bağırsak polipleri hakkında sık sorulan sorular 

Polip çeşitleri nelerdir?

Bağırsak polipleri iki temel türde bulunur:

Adenomatöz Polipler: Kalın bağırsakta sıkça görülen poliplerin büyük bir kısmı adenom veya adenomatöz türündedir. Adenom tipi polipler, kolon kanserinin en yaygın nedenlerinden biridir. Adenomların kansere dönüşme riski, polip sayısı ve büyüklüğü ile ilişkilidir. Mikroskop altında incelenen birçok polip, kansere dönüşmese bile ilerleyen dönemlerde kansere yol açabilir. Adenomatöz polipler, mikroskop altındaki görünümlerine göre tübüler adenom, tübülovillöz adenom ve villöz adenom gibi çeşitlere ayrılır.

Hiperplastik Polipler: İkinci en sık görülen kolon polipi türü hiperplastik poliplerdir. Genellikle kanser gelişimine yol açmazlar ve çapları genellikle 0.5 cm’den küçüktür. Bu poliplerin, adenomatöz poliplerden ayırt edilerek tanımlanması önemlidir.

Polip görüntüsü nasıldır?

Kalın bağırsak polipleri mikroskop altında incelendiğinde farklı görünümlere sahip olabilirler. Bazıları, ince bir sapla kolonun iç kısmına bağlı olan mantar benzeri bir yapıya sahip olabilirken, diğerleri geniş bir tabana sahip, sapsız görünüme sahiptir. Mikroskop altında tamamen düz görünen polipler de bulunabilir. Genellikle mikroskop altında görülen polip yapıları şunlar olabilir:

Boru şeklinde
Kılsı çıkıntılı
Sapsız
Tırtıklı

Kalın bağırsak polipleri ne kadar yaygındır?

Kolon polipleri oldukça yaygın bir durumdur ve yaşlandıkça görülme sıklığı artar. Kalın bağırsağında polip bulunan bir kişinin başka bölgelerinde veya gelecekte yeni polipler oluşma olasılığı vardır. Kalın bağırsak polipleri, özellikle erkeklerde ve yaşlı bireylerde daha sık görülür. Erişkin nüfusun %1 ila %12’sinde 50’li yaşlarda, erkeklerin %25’i ve kadınların %15’i oranında, 70 yaşın üzerinde ise %40 oranında görülme olasılığı taşır. Bir kişinin ömrü boyunca bağırsak polipi belirlenme riski ise %6 olarak rapor edilmiştir.

Polipler kansere neden olur mu?

Kalın bağırsak poliplerinin bazıları müdahale edilmediği takdirde ilerleyen zamanlarda kolon kanseri oluşumuna yol açabilir. Polipin kansere dönüşme riski, polip türü ve sayısına göre değişiklik gösterebilir. Kanserli olmayan kalın bağırsak polipleri, zaman içinde genetik materyallerindeki değişiklikler sonucu kanserli hale gelebilirler. Hücrelerin kontrolsüz bölünmesi, daha büyük poliplerin oluşmasına zemin hazırlayabilir.

Bağırsak polip ameliyatı kaç saat sürer?

Kolonoskopi sırasında bulunan kolon polipleri aynı seansta çıkarılabilir ve bu işlemlerin süresi genellikle polip sayısına bağlı olarak 30 dakikadan 1 saate kadar değişebilir.

Bağırsak polip ameliyatı olanlar nelere dikkat etmelidir?

Polip tedavisi sonrasında hastalar, bazı belirtilere dikkat etmelidirler. Bu belirtiler arasında karın ağrısı, yüksek ateş, kanlı dışkı, makatta kanama, baş dönmesi ve halsizlik bulunmaktadır. Bu şikayetlerle karşılaşan hastaların doktora başvurmaları önemlidir.

Bağırsak polipleri alındıktan sonra tekrarlar mı?

Polip tedavisinde temel yaklaşım, kolonoskopi sırasında tespit edilen polibin tamamen çıkarılmasıdır. Polipten biyopsi alınma uygulaması artık kullanılmamaktadır. Bu nedenle alınan polip, patoloji laboratuvarına gönderilir ve sonuçlara göre değerlendirilir.

Bağırsak polip ameliyatı riskleri nelerdir?

Kolonoskopik işlemler sonrası, polip tedavisi sırasında hastalarda en ciddi komplikasyon işlem bölgesinden kanamadır. Bu komplikasyon durumunda, tekrar kolonoskopik işlemlerle kanama kontrol altına alınabilir. Diğer olası komplikasyonlar arasında enfeksiyon ve perforasyon (barsak delinmesi) bulunmaktadır.

Polip ameliyatından sonra takip nasıl yapılmalıdır?

Hiperplastik olmayan polipler dışında, neoplastik olmayan polipler için düzenli takip gerekli değildir. Ancak riskli polipler, özellikle adenomatöz polipler, kolon kanseri oluşma riskini artırabilir. Bu risk, çıkarılan adenom poliplerin büyüklüğüne, sayısına ve özelliklerine bağlı olarak değişebilir. Eğer alınan polipte displazi mevcutsa ancak ağır displazi veya invaziv karsinom bulunmuyorsa, 1 yıl sonra kontrol kolonoskopi önerilir. Eğer kolon tamamen temizlenmişse ve yeni polip tespit edilmezse, ilk kontrol 3 yıl sonra yapılabilir. Eğer bu kontrol sırasında patoloji tespit edilmezse, kontroller 5 yıl arayla yapılabilir. Ancak kontroller sırasında yeni bir adenom tespit edilirse, takip protokolü sıfırlanır ve başlangıca geri dönülür.

Polip oluşumunu engellemek için neler yapılmalıdır?

Aspirin, ibuprofen, selekoksib gibi anti-inflamatuar ilaçların polip oluşumunu engelleyebileceği konusunda birçok araştırma bulunmaktadır. Aspirin, polip oluşumunu %30 ila %50 oranında azaltabileceğini gösteren çalışmalar bulunmaktadır. Ancak, uygun olmayan dozlarda aspirin kullanmanın yan etkilere yol açabileceği unutulmamalıdır.

Polip oluşumunu engellemek ve polip oluşma riskini azaltmak için beslenme ve yaşam tarzı düzenlemeleri olumlu sonuçlar verebilir. Bunlar şunları içerebilir:

Kırmızı et tüketimini azaltmak ve meyve ile sebzeleri daha fazla tüketmek.
Düzenli fiziksel aktivite yapmak.
Sigara ve alkol tüketiminden kaçınmak.
Kilo kontrolünü sağlamak, polip oluşma riskini azaltabilir.

Kolon polipleri ile diyet alışkanlıkları arasındaki ilişki konusunda yapılan çalışmalar, çevresel faktörlerin, özellikle diyet alışkanlıklarının kolon polip gelişiminde önemli bir rol oynadığını göstermektedir. Ancak kolon poliplerinin gelişiminde diyet alışkanlıklarının tam olarak ne kadar önemli olduğu hala net değildir. Birçok çalışma, sebze, meyve, C vitamini, kalsiyum desteği ve tahılların koruyucu bir rol oynayabileceğini ortaya koymuş, aynı zamanda et ve yağlı yiyeceklerin riski artırabileceğini göstermiştir.

Bazı besinleri sınırlamak, sadece genel sağlık için değil aynı zamanda polip gelişme riskini azaltmak için de faydalı olabilir. Bu besinler arasında yağlı ve kızarmış gıdalar, kırmızı et, salam, sosis gibi işlenmiş gıdalar yer almaktadır.