Böbrek iltihabı nedir?

Son Güncelleme Tarihi : Ağustos 21, 2024

Belirtileri nelerdir?
Nedenleri nelerdir?
Kimlerde görülür, kimler daha yatkındır?
Genetik midir?
Tetikleyici unsurlar var mıdır?
Böbrek iltihabı kişinin yaşam kalitesini, sosyal yaşamını nasıl etkiler?

Böbrek iltihabı, bir kişinin yaşam kalitesini ve sosyal yaşamını oldukça etkileyebilir. Halk arasında kullanılan böbrek iltihabı terimi, böbreğin herhangi bir kısmının bilinen bir sistemik hastalığa veya etkene bağlı olarak vücudun savunma hücreleri tarafından işgal edilmesi sonucu ortaya çıkan hastalıkları kapsar. Bu hastalıklar genellikle üç ana kategoride incelenir:

Glomerülonefritler (halk arasında “nefrit” olarak bilinir).
Pyelonefrit (böbreklerin tutulduğu idrar yolu enfeksiyonu).
Tubulointerstisyel nefrit (çoğunlukla ilaçlara – özellikle antibiyotikler ve ağrı kesiciler gibi penisilinler başta olmak üzere – bağlı olarak gelişen, genellikle fark edilmeden kendiliğinden iyileşen böbrek iltihapları).

Bu hastalıkların belirtileri şunlar olabilir:

Glomerülonefrit veya nefritler; idrarda kan veya protein görülmesi, idrarın çay veya kola renginde olması, böbrek fonksiyonunu gösteren üre, kreatinin gibi maddelerde yükseklik, vücutta ödem (şişlik), yüksek kan basıncı (hipertansiyon), yüksek kan yağları (kolesterol veya trigliserid yüksekliği), köpüklü idrar veya azalan idrar miktarı gibi belirtilerle ortaya çıkabilir.

Pyelonefrit (böbrek iltihabı) olan kişilerde; idrar yaparken yanma, ağrı, ateş, titreme, bel ağrısı veya bulantı-kusma gibi belirtiler görülebilir.

Tubulointerstisyel nefrit ise genellikle ateş, özellikle göğüs ve kolların üst dış bölgelerinde kaşıntılı döküntülerle kendini gösterir. Bu hastalıkların belirtileri ve etkileri kişinin yaşam kalitesini önemli ölçüde etkileyebilir ve sosyal yaşamını zorlaştırabilir.

Nedenleri nelerdir?

Glomerülonefritlerin bazıları; gıda alerjileri, bitki polenleri, ilaçlar, romatolojik hastalıklar, enfeksiyonlar veya belirli kanserlerle ilişkili olabilir, ancak birçok durumda herhangi bir neden belirlenemez.

Pyelonefrit; genellikle idrar yollarından E. Coli gibi bakterilerin böbreklere ulaşmasıyla meydana gelir ve nadiren kan yoluyla da oluşabilir.

Tubulointerstisyel nefritler; genellikle penisilinler gibi antibiyotiklere, içinde parasetamol olmayan ‘non-steroid anti-enflamatuar’ ağrı kesicilere bağlı olarak ortaya çıkarlar, daha az sıklıkla ise pyelonefrit ataklarından sonra gelişebilirler.

Kimlerde görülür, kimler daha yatkındır?

Glomerülonefritin belirli tipleri, özellikle belirli yaş gruplarındaki kadın veya erkek hastalarda sıkça görülse de, her yaş grubunda ortaya çıkabilir. Boğaz veya cilt streptokoklarıyla enfekte olup tedavi olmayanlar, damar içi ilaç veya uyuşturucu kullananlar, romatizmal kalp kapak hastaları, sigara içenler ve özellikle Lupus gibi belirli romatolojik hastalıkları olanlar belirli glomerülonefrit tiplerinin gelişimine daha yatkındır.

Pyelonefrit her yaş ve cinsiyette görülebilirken, kadınlar, prostat veya taş hastaları gibi idrar yapmayı engelleyen durumlar, idrar yollarındaki fonksiyonel veya anatomik bozukluklar, böbreklere geri idrar kaçışı olan hastalar, önceden böbrek yetmezliği geçirmiş kişiler, böbrek nakli yapılanlar ve idrar sondası takılan hastalar pyelonefrit gelişimine daha yatkındır.

Tubulointerstisyel nefrit her yaş ve cinsiyette görülebilir. Özellikle doktor kontrolü dışında antibiyotik ve ağrı kesici kullananlarda bu durum daha sık görülme eğilimindedir.

Genetik midir?

Glomerülonefritler genellikle Alport sendromu veya heredofamilyal amiloidoz gibi belirli tipler haricinde genetik geçişli hastalıklar değildir. Pyelonefrit ve tubulointerstisyel nefrit de genetik hastalıklar değildir.

Tetikleyici unsurlar var mıdır?

Streptokoklara bağlı boğaz veya cilt enfeksiyonu geçiren ve tedavi görmeyen kişilerde, genç erkeklerde sıkça görülen post-streptokoksik glomerülonefrit meydana gelebilir. Ayrıca, intravenöz ilaç veya uyuşturucu kullananlar, yeterli tedavi almayan romatizmal kalp kapak hastalarında stafilokok veya streptokok enfeksiyonları tetikleyici olabilir. Sigara içimi özellikle Wegener Granülamatozis hastalarında tetikleyici bir faktör olabilir.

Pyelonefrit için özellikle kadınlarda menopoz, erkeklerde prostat büyümesi, taş hastalığı, idrar yollarında fonksiyonel veya anatomik bozukluklar, bağışıklık sistemi sorunları ve hastane yatışları sırasında takılan idrar sondaları tetikleyici unsurlar arasında yer alır.

Tübülointertisyel nefritler için doktor önerisi olmaksızın gereksiz yere alınan antibiyotikler ve ağrı kesiciler en önemli tetikleyici faktörlerden biridir.

Böbrek iltihabı kişinin yaşam kalitesini, sosyal yaşamını nasıl etkiler?

Bu hastalıkların bazıları hafif seyredebilir ve kolayca tedavi edilebilirken, bazıları diyaliz, böbrek nakli gibi hatta ölümcül olabilecek ciddi tipleriyle seyreder. Hastalığın şiddeti arttıkça, yaşam kalitesini önemli ölçüde etkileyebilir, sosyal yaşamı olumsuz yönde etkileyebilir ve ciddi iş gücü kaybına neden olabilirler. Bu hastalıklar geniş bir yelpazede seyrettiği için tedavi ve etkileri de kişiden kişiye değişebilir.