Geçirgen bağırsak sendromu nedir?

Son Güncelleme Tarihi : Ağustos 21, 2024

Sindirim sistemi sorunları arasında geçirgen bağırsak sendromu, yaygın olarak sızdıran bağırsak sendromu olarak bilinir ve diğer adıyla Leaky Gut, önemli bir rol oynar. Geçirgen bağırsak sendromu, yaşam kalitesini ciddi şekilde etkileyebilir ve bağırsak dışı belirtilerle kendini gösterebilir. Bu hastalığın etkili bir tedavisi için doğru bir planlama, düzenli takip ve bağırsak florasına zarar veren gıdalardan kaçınma gereklidir.

Geçirgen bağırsak sendromu nedir?
Geçirgen bağırsak sendromu belirtileri nelerdir?
Geçirgen bağırsak sendromu neden olur?
Geçirgen bağırsak sendromunun tanısı nasıl konulur? Geçirgen bağırsak sendromu nasıl anlaşılır?
Geçirgen bağırsak sendromu tedavisi nasıldır?
Geçirgen bağırsak sendromu ile ilgili sık sorulan sorular 

Geçirgen bağırsak sendromu nedir?

Bağırsaklar, sindirim sisteminin merkezini oluşturur ve ikinci bir beyin olarak kabul edilir. Bağırsak sağlığı, tüm metabolizmayı etkileyen önemli bir faktördür. Bağışıklık sistemi hücrelerinin yaklaşık yüzde 70’i bağırsaklarda bulunur. Sızdıran bağırsak sendromu, bağırsaklardaki sıkı bağların açılmasıyla ilgili bir durumu ifade eder. Bu “sıkı bağlar,” bağırsakların kan dolaşımına sindirilmiş besin maddeleri, mineraller ve vitaminler gibi maddelerin geçişine izin veren geçiş noktalarıdır. Eğer bağırsak hücreleri arasındaki bu sıkı bağlar zarar görürse, kan dolaşımına zararlı maddeler ve toksinler sızabilir. Aynı şekilde, sıkı bağlar toksinler, mikroplar ve sindirilmemiş yiyecek parçacıklarını tutar ve bağırsağa zarar verebilir. Sızan patojenler veya yetersiz sindirilmiş yiyecek parçacıkları kan dolaşımına karışır ve bağışıklık sistemi, tanımadığı bu maddelere karşı saldırır. Sonuç olarak, bağışıklık sistemi kendi dokularına saldırmış olur.

Geçirgen bağırsak sendromu belirtileri nelerdir?

Son zamanlarda, geçirgen bağırsak sendromunun otoimmün hastalıkların gelişimine katkıda bulunup bulunmadığı konusunda bir tartışma bulunmaktadır. Geçirgen bağırsak sendromu, bir dizi farklı semptomla kendini gösterebilir. Bu semptomlar arasında besin alerjileri, bağışıklık sistemi hastalıkları, cilt problemleri, nörolojik sorunlar, vitamin eksiklikleri, tedavi edilemeyen depresyon, sürekli baş ağrısı, fibromiyalji, kabızlık, ishal, irritabl bağırsak sendromu, kronik yorgunluk gibi pek çok belirti bulunabilir.

Geçirgen bağırsak sendromu neden olur?

Bozulmuş bağırsak geçirgenliği, “sızıntılı bağırsak sendromu” olarak bilinen bir durumun kanıtıdır. Eğer bağırsak kolonizasyonu normalden sapmışsa, bağırsak florası sadece sınırlı bir şekilde fizyolojik görevlerini yerine getirebilir. Meydana gelen mikrobiyal bariyer bozukluğu, sonuç olarak mukozada gizli iltihabi değişikliklere ve daha sonra geçirgenlik bozukluklarına yol açar ve patolojik mekanizmalar devreye girer. Bu, patojenik bakterilerin, virüslerin, mantarların veya parazitlerin mikrobiyel dengesizlik bağlamında mukozal reseptörlere erişmesini kolaylaştırarak daha hızlı üremesini ve dolayısıyla enfeksiyonları daha kolay tetiklemesini kolaylaştırır. Mikrop türlerine bağlı olarak, mikrobiyal metabolizma sonunda bağırsak ortamı için yararlı veya sistem için zararlı birçok madde üretebilir. Bağırsak epitelinin “sıkı bağlantıları” gevşediğinde, mukozal geçirgenliğin artmasına neden olur. Bu nedenle birçok molekül gastrointestinal alandan kan dolaşımına girebilir ve çeşitli reaksiyonları tetikleyebilir.

Geçirgen bağırsak sendromunun tanısı nasıl konulur?

Geçirgen bağırsak sendromu nasıl anlaşılır?

Kişilerde kabızlık, şişkinlik, ishal gibi sorunlar görüldüğünde, bu belirtiler bir bağırsak hastalığının habercisi olabilir. Bu tür sorunlar genellikle kolayca teşhis edilebilir. Ancak bazı bağırsak sorunları dışında, alerji, egzama, depresyon, anksiyete, hiperaktivite, yorgunluk, Hashimoto tiroiditi, eklem ağrısı, romatoid artrit, fibromiyalji ve ürtiker gibi sağlık sorunları da bağırsak hastalıklarının belirtileri arasında yer alabilir. Bağırsak sorunu yaşamayan kişiler için bile bağırsak sağlığının kontrol edilmesi önemlidir. Bu amaçla bir gaita testi gerekebilir. Geçirgen bağırsak sendromu durumunda bir zonulin testi yapılabilir. Gaita testi ile bağırsaklardaki bakteriyel probiyotik durumu, yani yararlı ve zararlı bakterilerin durumu, mantar varlığı gibi faktörler değerlendirilebilir. Kişilerde gluten hassasiyeti olup olmadığı, gaita testi ile belirlenebilir. Sindirim enzimlerinin ölçümü ve bağırsakta inflamasyon (iltihap) varlığının tespiti de gaita testi ile yapılabilir. Ayrıca gıda intoleransı testi ile de bu durum tespit edilebilir. Vücudun bağışıklık sistemi, kan dolaşımına giren yabancı maddelere karşı bağışıklık tepkisi verir. Kandaki yabancı maddeleri etkisiz hale getiren proteinler (immunoglobülinler, antikorlar) üretir. Geçirgen bağırsak sendromu veya zayıf bir bağışıklık sistemi, tüketilen besinleri yabancı cisimler gibi algılayabilir. Genetik yatkınlıklar, işlenmiş gıdalar, olumsuz beslenme alışkanlıkları ve yetersiz anne sütü alımı, gıda intoleransının nedenleri arasında yer almaktadır.

Geçirgen bağırsak sendromu tedavisi nasıldır?

Geçirgen bağırsak sendromu tedavi edilebilir bir durumdur. Sindirim sisteminin merkezi olarak kabul edilen bağırsaklar, metabolizmayı etkileyen önemli bir rol oynamaktadır. Sızdıran bağırsak sendromu, bağırsak duvarında bulunan “sıkı bağlar” adı verilen yapıların bozulmasıyla ilişkilidir. Bu “sıkı bağlar,” bağırsaklardan sadece sindirilmiş besin maddeleri, mineraller ve vitaminlerin geçebildiği geçiş noktalarıdır. Eğer bağırsak hücreleri arasındaki sıkı bağlar zayıflarsa, kan dolaşımına zararlı maddeler ve toksinler sızabilir. Ayrıca sıkı bağlar, toksinler, mikroplar ve sindirilmemiş yiyecek parçacıklarını tutarak bağırsağa zarar verebilir. Bu durumda, sızan patojenler veya iyi sindirilmemiş besinler kan dolaşımına karışır ve bağışıklık sistemi, tanımadığı bu maddelere karşı saldırır, yani bağışıklık sistemi kendi dokularına saldırmış olur. Bağışıklık sistemi hastalıkları, bu döngünün uzun süre devam etmesi sonucu gelişir.

Sağlıklı bir bağırsak florası, bağırsak duvarının sağlığını korumada ve sindirim işlemlerinde önemli bir rol oynar. Dengeli bir bağırsak florası olmadığında, yiyeceklerin normal şekilde sindirilmesi ve emilmesi zorlaşır. Bağırsak florası, proteinleri sindirir, karbonhidratları fermante eder, yağları ve lifleri parçalar, mineral, vitamin, su, gaz ve diğer besin maddelerini bağırsak duvarından kan dolaşımına taşır. Bağırsak iç yüzeyinde bulunan tüycükler, sindirimi tamamlanmış gıda maddelerini tanıyarak bunların kan dolaşımına geçişini sağlar. Ancak tüycüklerin yapısının bozulması ve tahribatın artması, bağırsak hücreleri arasındaki sıkı bağlantıları zayıflatarak bağırsak geçirgenliğini artırır.

Özellikle inflamasyonu tetikleyen beslenme alışkanlıkları, glüten (buğday proteini), aşırı işlenmiş tahıllar, şekerli gıdalar, süt ürünleri ve alkol gibi faktörler bu sorunların başlıca nedenleri arasında yer almaktadır. Bozulmuş bakteri dengesini düzeltmek, hasar görmüş bağırsak duvarını ve bağırsak epitel dokusunu onarmak için özel bir beslenme programı gerekebilir. Bu özel beslenme programı, GAPS diyeti olarak adlandırılır. Geçirgen bağırsak sendromu belirtileri yaşayan kişiler, bu beslenme programı sayesinde ev yapımı kemik suyu, fermente lahana turşusu gibi yiyeceklerle toksinleri temizlemeye ve iyileşmeye başlayabilirler.

Geçirgen bağırsak sendromu ile ilgili sık sorulan sorular 

Geçirgen bağırsak sendromu nelere sebep olur?

Gıda Duyarlılıkları: Bağırsak geçirgenliği arttığında, kan dolaşımına toksinlerin girmesi bağışıklık sistemi tepkisini artırarak belirli gıdalara (özellikle glüten ve süt gibi) duyarlılığı artırabilir ve çeşitli antikorlar üretebilir.

Bağırsak Hastalıkları: Bağırsak geçirgenliğinin artması genellikle huzursuz bağırsak sendromu, ülseratif kolit ve Crohn hastalığı gibi bağırsak hastalığı olan kişilerde daha yaygın olarak görülür. Bu vakalarda çinko takviyesi, bağırsak bağlantılarını sıkılaştırmada etkili bir rol oynayabilir. Alfa 1 Antitripsin ve kalprotektin seviyelerindeki artış, bağırsak hastalıklarının inflamatuar (iltihaplı) belirtilerinin göstergesi olabilir.

Otoimmün Hastalıklar: Sızdıran bağırsağın otoimmün hastalıklara yol açabileceği konusundaki anlayışın anahtarı, “zonulin” adı verilen bir proteine yapılan araştırmalarda yatmaktadır. Zonulin, bağırsak bariyerinin bütünlüğünü koruyan ve sıkı bağları düzelten bir proteindir. Araştırmalara göre zonulin seviyelerinin artması, bağırsak geçirgenliğini artırabilir ve bu seviyeler gaita örnekleriyle ölçülebilir.

Tiroid Sorunları: Sızdıran bağırsak sendromunun doğrudan etkileyebileceği otoimmün hastalıklardan biri Hashimoto hastalığıdır. Hashimoto hastalığı, hipotiroidizm (tiroid hormonlarının yetersiz üretimi) gibi tiroid sorunlarına, metabolizma bozukluklarına, yorgunluğa, depresyona, kilo artışına ve diğer sorunlara yol açabilir.

Besin Emilim Bozuklukları: Bağırsaklardan sızan toksinler, bazı besin maddelerinin emilimini engelleyebilir. Ayrıca, mide asidinin yetersiz olması da B12 vitamini, folat, magnezyum ve diğer enzimlerin emilimini zorlaştırabilir.

Cilt Sorunları: Bağırsak-cilt bağlantısı teorisi, bağırsak geçirgenliği sorunlarının cilt sorunlarına neden olabileceğini göstermektedir. Özellikle akne, sivilce, sedef hastalığı ve egzama gibi cilt sorunlarına sahip kişilerde önce bağırsak geçirgenliği incelenmelidir.

Duygusal Durum Bozuklukları: Bilimsel araştırmalar, sızdıran bağırsak sendromunun çeşitli nörobilişsel bozukluklara neden olabileceğini göstermektedir. Örneğin, bağırsaklardaki artmış geçirgenlik, probiyotik kaybına neden olabilir ve seratonin gibi nörotransmitterlerin üretimini etkileyebilir. Bu, duygusal durum bozukluklarına katkıda bulunabilir.

GAPS diyeti yararlı mı?

GAPS diyeti, sindirim sisteminin daha sağlıklı bir şekilde çalışmasına yardımcı olmak için bağırsak florasını koruyan bir yaklaşımdır. Sağlıklı bir sindirim sistemi için düzenli çalışan bir bağırsak, yüksek oranda faydalı bakterileri (probiyotikler) içermeli ve hastalık yapıcı patojen bakteriler ile mantarların oranı düşük olmalıdır. Ancak geçirgen bağırsak sendromunda, patojenik bakterilerin oranı yüksektir ve bağırsak florasında anormallikler görülebilir.

Bağırsak hasarının mevcut olduğu durumlarda, GAPS diyeti, fermente gıdalar ve hazır probiyotiklerle probiyotik sağlayarak bağırsak florasının korunmasına önem verir. Bu diyet, bağırsak florasını koruyarak sindirim sisteminin daha sağlıklı bir şekilde çalışmasını hedefler.

GAPS diyeti nasıl yapılır?

Bu programı başlamadan önce, mutlaka bir beslenme uzmanına danışmalı ve sorunun kaynağına göre uygun bir tedavi planı oluşturmalısınız.

Geçirgen bağırsak sendromu için gıda intoleransı testi yapılmalı mı?

Gıda intoleransının ortaya çıkmasının çeşitli sebepleri vardır, ancak bazıları hala tam olarak araştırılmamış veya tartışmalıdır. En önemli nedenler arasında hastalıklı bir bağırsağın (geçirgen bağırsak sendromu) sağlıklı bir bağırsağa göre daha yüksek geçirgenliğe sahip olması ve zayıf bir bağışıklık sistemi (immün) bulunmaktadır. Bağışıklık sistemi, bu yabancı maddelere belirli bir IgG antikoru üreterek yanıt verir. Ancak, IgG ve bağlantılı gıda bileşenlerinin oluşturduğu immün komplekslerin büyük miktarlarda oluşması, mevcut hastalık belirtilerini ağırlaştırabilir.

Geçirgen bağırsak sendromu teşhisi için gaita testi nasıl yapılır?

Sızdıran bağırsak sendromunun otoimmün bir hastalığa neden olabileceğini anlamanın anahtarı, “zonulin” adı verilen bir proteini inceleyen araştırmalarda yatmaktadır. Zonulin, bağırsak bariyerinin bütünlüğünü belirler. Bu protein, sıkı bağları düzelten veya yeniden oluşturan bir görevi üstlenir. Yapılan araştırmalar, zonulin seviyelerinin artmasının bağırsak geçirgenliğinin arttığını gösterdiğini göstermektedir. Bu zonulin seviyeleri, dışkı analizi ile kolayca ölçülebilir. Dışkı numunesi kolayca toplanabilir; hastalar laboratuvar tarafından sağlanan bir dışkı kabına dışkı örneği verir ve bu numunenin laboratuvara en geç yarım saat içinde ulaştırılması önemlidir.

Geçirgen bağırsak sendromuna antibiyotik sebep olur mu?

Bağırsak epitelinin geçirgenliğini etkileyen faktörler arasında antibiyotikler, ilaçlar, kötü beslenme, alkol, parazitler, bakteriler, virüsler ve stres gibi etkenler bulunmaktadır. Ayrıca, şunlar da etken faktörler arasında yer alır:

Gıda intoleransları genetik yatkınlıkla ilişkilidir. Özellikle çocuklarda, gıda intoleransları anne sütünün eksik olması veya erken kesilmesi gibi nedenlerle ortaya çıkabilir.

Sağlıksız beslenme alışkanlıkları, gıda intoleranslarının gelişiminde kritik bir rol oynar. Belirli beslenme alışkanlıkları gıda intoleranslarının riskini artırabilir.

Gıda intoleranslarına yol açan birçok faktör değiştirilebilir. Beslenme alışkanlıklarındaki değişiklikler, sağlık durumunu iyileştirmek için önemli bir fırsat sunar.

Gıdaların endüstriyel işlenmesi ve içerdikleri yasal katkı maddeleri (gıda boyaları, koruyucular, tatlandırıcılar) ve zararlı maddeler, gıda intoleranslarının ilerlemesine ve belirli reaksiyonlara yol açmasına katkıda bulunabilir. Bu tür gıdalar histaminik uyarılara neden olabilecek besin intoleranslarını tetikleyebilirler.

Çevresel stres, gıda intoleranslarına katkıda bulunabilir ve bu tür reaksiyonların ortaya çıkmasına neden olabilir.

Geçirgen bağırsak sendromu bitkisel tedavi ile geçer mi?

Her hastalıkta olduğu gibi bitkisel ürünlerin zararı olabilir ve bu tür tedavileri uygulamadan önce uzmana danışmak önemlidir. Ayrıca, özellikle bağırsağa zarar verebilecek gıdalardan kaçınılmalıdır. Sızıntılı bağırsakların iyileşmesine yardımcı olabilecek dört yiyecek ve takviye bulunmaktadır:

Kemik suyu: Kemik suyu, kolajen ve hasarlı hücre duvarlarını iyileştirmeye yardımcı olabilecek amino asitler içerir. Sızıntılı bağırsakların iyileşmesine ve otoimmün hastalığı tedavi etmeye yardımcı olması için danışanlarıma üç günlük bir hızlı kemik suyu kürü yapmalarını öneririm.

Fermente süt ürünleri: Fermente süt ürünleri, bağırsakların iyileşmesine yardımcı olabilecek hem probiyotikleri hem de kısa zincirli yağ asitlerini içerir. Kefir, ev yapımı yoğurt, ekşi krema ve ghee (tereyağından saf yağ elde etme işlemi) bu kategorideki en iyi seçeneklerdir.

Fermente sebzeler: Fermente sebzeler, bağırsak pH’ını dengeleyen organik asitler içerir ve bağırsak florasını destekleyen probiyotikler üretir. Sauerkraut (Alman lahana turşusu), kimchi (mayalı kırmızı biber ve özellikle Çin lahanasından yapılan geleneksel Kore yemeği) ve kvass (sebzelerle yapılan bir içecek) mükemmel kaynaklardır.

Tüm Hindistan cevizi ürünleri: Hindistan cevizinde bulunan orta zincirli yağ asitleri (MCFA’lar), diğer yağ asitlerine göre daha kolay sindirilebilir ve sızıntılı bağırsağı tamir etmede yardımcı olabilir. Ayrıca, Hindistan cevizi kefiri, sindirim sisteminizi destekleyen probiyotikleri içerir.

Bunların dışında, omega-3 yağlı gıdaları tüketmek de faydalı olabilir. Çim beslemeli sığır eti, kuzu eti ve vahşi yakalanan somon gibi anti-inflamatuar (iltihapla savaşan) gıdalar, sızıntılı bağırsakları onarmak için en yararlı gıdalardan bazılarıdır.