Oligospermi (Sperm Azlığı) nedir?

Son Güncelleme Tarihi : Ağustos 21, 2024

Oligospermi, erkeklerde sperm sayısının düşük olması durumunu ifade eder ve farklı nedenlerle meydana gelebilir. Genellikle hiçbir belirtisi olmayan bu sorun, çiftin bebek sahibi olma planları devreye girdiğinde ve gebelik oluşmadığında anlaşılır. Oligospermi tedavisi için ise temelde altta yatan nedenin belirlenmesi büyük bir öneme sahiptir.

Oligospermi (Sperm Azlığı) nedir?
Oligospermi belirtileri nelerdir?
Oligospermi (Sperm Azlığı) çeşitleri nelerdir?
Oligospermi neden olur?
Oligospermi tanısı nasıl konulur?
Oligospermi tedavisi nasıldır?
Oligospermi (Sperm Azlığı) hakkında sık sorulan sorular

Oligospermi (Sperm Azlığı) nedir?

Erkeklerde sperm sayısı düşüklüğüne “oligospermi” adı verilir. Dünya Sağlık Örgütü, 2010 yılından itibaren yayınladığı sperm parametrelerine göre, sperm sayısının 15 milyonun altında olması oligospermi olarak kabul edilir. Oligospermi, erkeklerde kısırlığın önemli nedenlerinden biri olarak öne çıkar. Varikosel, çeşitli enfeksiyonlar, kimyasal maruziyet gibi faktörler, oligospermiye yol açabilir. Tedavi, temel olarak altta yatan nedene yönelik olarak planlanır.

Oligospermi belirtileri nelerdir?

Oligosperminin temel belirtisi çocuk sahibi olamamaktır. Genellikle, hastalar çocuk sahibi olamadıkları için tıbbi yardım arayışına giderler. Oligospermi dışında herhangi belirgin bir semptomu yoktur. Ancak kesin bir tanı koymak için spermiyogram testi gereklidir. Başka bir tıbbi muayene ile bu sorun tespit edilemez.

Oligospermi (Sperm Azlığı) çeşitleri nelerdir?

Oligosperminin hafif, orta ve ağır olmak üzere üç temel çeşidi bulunmaktadır. 10-15 milyon sperm arasında olan durum hafif oligospermi olarak adlandırılırken, 5-10 milyon sperm arasındaki durum orta oligospermi olarak kabul edilir. Sperm sayısının 5 milyonun altında olduğu durum ise ağır oligospermi olarak adlandırılır. Hiç sperm bulunmaması durumuna ise azospermi denir.

Oligospermi neden olur?

Oligosperminin birçok olası nedeni bulunmaktadır, ve bu nedenler erkeklerde farklı faktörlerle ilişkilendirilebilir. Bu soruna yol açan yaygın nedenler arasında varikosel hastalığı bulunmaktadır. Varikosel, oligospermiye neden olabilen bir durumdur. Varikosel ameliyatla düzeltilebilir, ancak bazen tamamen iyileşmeyebilir veya durumu daha da kötüleştirebilir.

Varikosel dışında, çeşitli enfeksiyonlar, erken boşalma, sık boşalma veya boşalamama gibi cinsel sorunlar da oligospermiye yol açabilir. Ayrıca, inmemiş testis sorunu yaşayan bebeklerin, bu sorunlarını çözmek için mutlaka ameliyat edilmeleri gerekmektedir, aksi takdirde oligospermi riski artabilir, özellikle ameliyatları 2 yaşından sonra yapılıyorsa. Bu nedenle anne babaların bu duruma özel bir dikkat göstermeleri önemlidir.

Kromozom hataları da oligospermiye yol açabilir. Özellikle çölyak hastalığı olan bireylerde de oligospermi görülebilir. Ayrıca, fıtık ameliyatları gibi bazı cerrahi müdahaleler sonucu oligospermi gelişebilir. Uzun süre boyunca boyalar, tarım ilaçları, kurşun gibi kimyasal maddelere maruz kalma da bu soruna yol açabilir. Tütün kullanımı, aşırı kilo, depresyon ve aşırı alkol tüketimi de oligospermi riskini artırabilir. Bu nedenle bu faktörlerin dikkate alınması önemlidir.

Oligospermi tanısı nasıl konulur?

Oligospermi teşhisi genellikle spermiyogram testi kullanılarak konulur. Spermiyogram testi, bir erkeğin 3 günlük bir perhizden sonra boşalmasının ardından alınan sperm örneğine bakılarak yapılır. Önemli bir nokta, spermiyogram testinin, son üç gün içinde boşalmış bir sperm örneğiyle yapılmaması gerektiğidir. Bu nedenle, kesinlikle bir erkeğin boşaldıktan sonra en az 3 gün beklemesi ve sonrasında sperm örneği vermesi gerekmektedir. Önceki bir boşalmanın ardından elde edilen sperm örneği, doğru sonuçlar vermeyebilir. Bu nedenle doğru teşhis için belirtilen bekleme süresine dikkat edilmesi çok önemlidir.

Oligospermi tedavisi nasıldır?

Oligosperminin temel nedenlerini belirlemek önemlidir. Bu nedenler, kişinin kimyasallara maruz kalması, kilosu, varikosel gibi faktörler veya bilinmeyen nedenlere bağlı olabilir. Bu nedenlerin araştırılması gereklidir. Sorunun kökeni belirlendikten sonra uygun tedavi uygulanabilir.

Eğer altta yatan bir neden saptanamıyorsa ve kişide oligospermi tespit edilmişse, tüp bebek tedavisi veya alternatif yardımcı üreme teknikleri düşünülebilir. Örneğin, sperm sayısı 5 milyonun altında olan hastalara doğrudan tüp bebek tedavisi önerilebilir.

Eğer hastanın kilolu olması bir sorunsa, kilo verme amacıyla Beslenme ve Diyet Bölümüne yönlendirilebilir. Ayrıca, gerektiğinde Endokrinoloji uzmanının ilaç tedavileri veya obezite cerrahisi düşünülerek kilo kontrolüne yardımcı olunabilir.

Varikosel sorunu olan kişiler ameliyat düşünebilirler. Ameliyat sonrasında sperm sayısı kontrol edilir ve iyileşme görülürse sorun giderilmiş olur. Ancak düzelme olmazsa yine tüp bebek tedavisine başvurulabilir.

Sigara ve alkol tüketiminin bırakılması da önerilir. Ancak, oligospermi şiddetliyse, bu yaşam tarzı değişikliklerinin sperm sayısında büyük bir artışa neden olamayabileceği unutulmamalıdır. Bu nedenle tedavi seçeneği, hastanın durumuna bağlıdır.

Hastanın evli olduğu süre, eşinin yaşı gibi kişisel faktörler de dikkate alınır ve tedavi planı bireysel ihtiyaçlara göre uyarlanır.

Oligospermi (Sperm Azlığı) hakkında sık sorulan sorular

Erkeklerde sperm sayısı artırılabilir mi?

Öncelikle, sperm sayısını azaltan etmenlerin giderilmesi önemlidir. Eğer kişi fazla kilolu ise kilo verme hedeflenmelidir. Varikosel gibi problemler varsa, gerekli tedavi veya operasyonlar düşünülmelidir. Kimyasallara maruz kalınmışsa, bu maddelerden kaçınılmalıdır. Ayrıca, sigara ve alkol tüketimi, hormonal ilaç kullanımına bağlı sorunlar düzeltilmelidir.

Bununla birlikte, Koenzim Q, folik asit, L-karnitin, çinko ve ginseng gibi takviyelerin kullanılması, sperm sayısını artırma konusunda faydalı olabilir.

Sperm sayısı az olan erkek ne yapmalıdır?

Sigarayı ve alkolü bırakmak, dengeli beslenmek ve spor yapmak gibi önlemler olumlu etkiler gösterebilir. Bunların yanı sıra, testisleri sıkan kıyafetler giymemek ve uzun süreler boyunca oturmak da önemlidir. Ancak, bazen sağlıklı bir yaşam tarzına sahip olan kişilerde bile sperm sayısının düşük olabileceği unutulmamalıdır.

Sperm sayısı azalırsa ne olur?

Sperm sayısı düşük olduğunda, çocuk sahibi olmak zorlaşabilir. Bu durumda cinsel aktivite sırasında herhangi bir sorun olmayabilir, ancak sperm sayısının düşük olduğu bir durumla karşılaşılabilir.

Sperm sayısı az ise hamile kalınır mı?

Sperm sayısı, çocuk sahibi olma yeteneği açısından kritik bir öneme sahiptir. Oligospermi, hafif, orta veya ağır olabilir, ve bu durumlar değerlendirilir. Özellikle ağır oligospermiye sahip erkekler için bile bilimsel olarak çocuk sahibi olamayacakları kesin bir sonuç değildir. Ancak doğal yollarla çocuk sahibi olmak zorlaşabilir ve zaman kaybedilebilir. Bu nedenle, çiftlere tüp bebek tedavisine mümkün olan en kısa sürede başlamaları önerilmektedir.