Saman nezlesi nedir?
Son Güncelleme Tarihi : Ağustos 21, 2024
Alerjik rinit, bahar aylarında polen miktarının artmasıyla birçok insanın iş ve sosyal yaşamını olumsuz etkileyen bir sorun olan saman nezlesi olarak da bilinir. Alerjik rinit, vücutta kaşıntı, kızarıklık, burunda şeffaf akıntı ve şişme, ardı ardına hapşırma ve gözlerde kaşıntı gibi şikayetlere neden olur. Alerjik rinitle başa çıkmak için alınabilecek basit önlemlerle alerjilerin etkileri en aza indirilebilir.
Saman nezlesi nedir?
Saman nezlesine neler neden olur?
Saman nezlesi belirtileri nelerdir?
Saman nezlesinin tanısı nasıl konulur?
Saman nezlesi tedavisi nasıl planlanır?
Saman nezlesinde cerrahi uygulanır mı?
Saman nezlesi hakkında sık sorulan sorular
Saman nezlesi nedir?
Alerjik rinit, genellikle saman nezlesi olarak adlandırılan bir tür alerjik burun iltihabıdır. Bu tür alerjik rinitler, mevsimsel dönemlere göre farklı sınıflandırmalara ve isimlendirmelere tabi tutulabilir. Ancak genel özellikleri oldukça benzerdir. Temel fark, tetikleyici alerjenlerle temasın farklı dönemlerde gerçekleşmesidir. İlkbahar aylarında görülen türü genellikle polenlere karşı reaksiyonlarla ilişkilidir ve en yaygın türüdür. Sonbahar aylarında ise alerjenler genellikle küf, mantar veya saman tozu gibi maddeler olabilir ve bu durum saman nezlesi olarak adlandırılabilir.
Saman nezlesi, hayati bir tehdit olmasa da, yaşam kalitesini ve sağlık durumunu olumsuz etkileyen bir rahatsızlık olduğu için ciddiye alınmalıdır. Özellikle çocuklar ve genç yetişkinler arasında yaygındır ve üst solunum yollarındaki enfeksiyonlarla ilişkilendirilmez. Ancak, bu tür iltihabi durumlar, çevrede bulunan enfeksiyon etkenlerinin (bakteri, virüs) hastalığa neden olmasını kolaylaştırabilir (sekonder enfeksiyon). Bu durum, çocuklarda ve gençlerde sık tekrarlayan enfeksiyon hastalıklarına ve uzun, maliyetli tedavi süreçlerine yol açabilir. Bu nedenle saman nezlesi, gereken önlemlerin alınması gereken önemli bir hastalıktır.
Saman nezlesine neler neden olur?
Bazen yıl boyunca görülebilen alerjik rinit türleri, saman nezlesi olarak bilinir. Genellikle tetikleyici etken, mite olarak adlandırılan gözle görülemeyecek kadar küçük, eklem bacaklı organizmalardır ve havada asılı kalabilirler. Bu organizmalar, özellikle iyi havalandırılmayan evlerde, nemli ortamlarda ve toz birikimine müsait alanlarda rahatça yaşarlar ve çoğalırlar. Evlerin düzenli olarak havalandırılması, toz biriktirmeyen eşyaların tercih edilmesi ve nemle mücadele, ev tozu alerjisiyle mücadelede önemlidir.
Saman nezlesi, çeşitli sağlık sorunlarına yol açabilir:
Yaşam kalitesinin düşmesi: İş ve okul başarısını azaltabilir ve üretkenliği olumsuz etkileyebilir.
Uykusuzluk: Uykuya dalmada ve sürdürmede zorluk çekilmesine neden olarak yorgunluğa ve bitkinliğe yol açabilir.
Astım belirtilerinin şiddetlenmesi: Öksürük ve nefes alışverişinde duyulan ıslık gibi seslerin artmasına neden olabilir.
Sinüzit: Uzun süreli burun tıkanıklığı, sinüs enfeksiyonlarını tetikleyebilir.
Kulak enfeksiyonları: Özellikle çocuklarda orta kulak iltihaplanmasına yol açabilir.
Saman nezlesi belirtileri nelerdir?
Alerjik rinit, kendini sık hapşırma, burun akıntısı, kaşıntı ve burun tıkanıklığı gibi belirtilerle gösterir. Bu belirtiler ataklar halinde ortaya çıkar, ancak aynı şikayetleri taklit eden diğer burun hastalıkları da bulunabilir. Bu nedenle yanlış teşhis ve tedaviyi engellemek için bir Kulak Burun Boğaz uzmanına başvurmak önemlidir.
Saman nezlesinin tanısı nasıl konulur?
Hastalığın teşhisinde, hasta öyküsü ve muayene büyük bir öneme sahiptir. Tekrarlayan şikayetlerin varlığı, muayene sırasında alerjik riniti destekleyen bulguların tespit edilmesi, tanının doğruluğunu artırır. Ayrıca, bazı laboratuvar testlerine başvurulabilir. Bunların başında alerji testleri gelir. Bu testler, hem kan örnekleri üzerinde hem de cilt yüzeyinde yapılabilir. Doğada birçok alerjen madde bulunduğundan, bu testler en yaygın alerjen maddeleri tespit edebilir. Bu nedenle negatif test sonuçları, bir kişinin alerjik olmadığını göstermez. Ancak hangi tür alerjenin etkili olduğu mutlaka belirlenmelidir. Gerekirse, sinüzit varlığını göstermek için tomografik incelemeler de yapılabilir.
Saman nezlesi tedavisi nasıl planlanır?
Hastaların şikayetleri artmadan önce alerjenlere maruziyeti engellemeye yönelik alınan basit önlemler ve antialerjik tedavi, insanların yaşam konforuna ve sağlık durumuna olumlu katkıda bulunarak olası enfeksiyon riskini azaltabilir. Alerjenler, günlük yaşamın hem içinde hem dışında bulunabilir. Alerjik hastalıklar kontrol altına alınmadığında, bireylerin günlük yaşamları, eğitim, iş ve sosyal etkileşimleri olumsuz etkilenebilir.
Ev tozu alerjenleri, yani gözle görülemeyen mite böcekleri, bu canlıları yok etmek için çeşitli önlemler alınmalıdır. Bu önlemler arasında pamuk ve yünlü eşyaların azaltılması, kıyafetlerin 60 dereceden yüksek sıcaklıkta yıkanması, peluş oyuncakların, halılar ve benzeri eşyaların kaldırılması, ıslak temizlik yapılması ve özel filtreli elektrik süpürgeleri kullanılması bulunur. Ayrıca mite öldüren ilaçlar da kullanılabilir. Polen alerjisi durumunda bahar aylarında sabah saatlerinde dışarı çıkılmaması, pencerelerin açıkken uyumamak ve küf alerjisi varsa nemli ortamların azaltılması gibi önlemler alınmalıdır.
Doktor gözetiminde, antihistaminik adı verilen alerji önleyici ilaçlar ve kortizonlu burun spreyleri gibi medikal tedaviler uygulanabilir. İlaç kullanımının yanı sıra, immünoterapi gibi farklı alerji iğneleri gibi uygulamalardan da faydalanılabilir.
Saman nezlesinde cerrahi uygulanır mı?
Tedavilerin yetersiz olduğu, burun tıkanıklığının şiddetli olduğu ve giderilemediği durumlarda, konka adı verilen burun içi etlerinin küçültme operasyonları düşünülebilir. Konkalar, alerjik reaksiyonlara bağlı olarak şişerek burun yolunu kapatır ve bu durum hastanın nefes almasını zorlaştırır. Burun tıkanıklığına bağlı olarak uykusuzluk sorunları ve gün içinde baş ağrıları gibi sorunlar ortaya çıkabilir. Bu tür sorunları çözmek için, kanama ve ağrı olmayan bir yöntem olan radyofrekans ile konkaların küçültülmesi uygulanır. Hasta aynı gün taburcu edilir ve ertesi gün normal işlerine dönebilir. Konkalar küçüldüğünde, alerjenlere daha az tepki verirler, yani daha az şişerler ve bu nedenle hastanın solunumu daha az etkilenir. Bu sayede yaşam konforu artar.
Saman nezlesi hakkında sık sorulan sorular
Saman nezlesi için nelere dikkat edilmelidir?
Kuru hava koşullarında ve yağmursuz günlerde rüzgarlı havalarda dışarı çıkmamak önemlidir. Dışarıya çıkmak gerektiğinde, havadaki polenleri temizleyebilen yağmur sonrasını tercih etmek faydalı olacaktır. Ayrıca, bahçe işleri gibi çim biçme ve yabani ot temizleme gibi aktivitelerden kaçınılmalıdır, çünkü bu işler alerjenlerin havada dolaşmasına neden olabilir.
Dışarıda giyilen kıyafetler eve dönüldüğünde değiştirilmeli ve duş alarak deri ve saçtaki alerjenler temizlenmelidir. Bahar aylarında, çamaşırlar, havlular ve çarşaflar dışarıda kurutulmamalıdır, böylece polenlerin yapışmasını önleyebilirsiniz. Dışarı çıkarken geniş kenarlı gözlükler kullanmak, alerjenlerin gözlere temasını sınırlayabilir. Alerjik reaksiyonlara eğilimli kişiler ve astım hastaları, alerji maskeleri gibi önlemleri de düşünebilirler.
Polen miktarının yüksek olduğu dönemlerde, şikayetler başlamadan önce alerji ilaçları kullanmak etkili olabilir. Polen miktarının yoğun olduğu günlerin erken saatlerinde dışarıda çok fazla aktiviteden kaçınılmalıdır. Ev ve araba camlarını açmak yerine, polen filtreli klimalar gibi bakımlı cihazlar kullanmak daha iyidir. Ayrıca, yaşam alanlarının nem seviyelerini düşük tutmak da yardımcı olabilir. Ev temizliği yapılırken HEPA filtresi içeren bir elektrikli süpürge kullanmak, alerjenleri azaltmada etkili olabilir.
Saman nezlesi astıma neden olur mu?
Alerjik rinitin astım hastalığına dönüşüp dönüşmeyeceği, sıkça merak edilen bir konudur. Genel olarak astım hastalığı, alt solunum yollarının bir tür alerjik reaksiyonu olarak kabul edilir. Alerji, aslında bir kişinin genetik kodları tarafından belirlenen bir özelliktir. Bir kişinin alerjik olup olmadığı, genetik yapılarıyla belirlenir. Alerjik eğilime sahip olan bireylerde alerjik reaksiyonlar farklı şekillerde ortaya çıkabilir, bunlar ciltte döküntüler, burun tıkanıklığı (alerjik rinit) veya akciğerlerde astım gibi farklı formlarda görülebilir.
Bu reaksiyonların birbirleriyle yakın bir ilişkisi vardır. Bu nedenle, alerjik riniti olan bir hastada hayatının diğer dönemlerinde astım reaksiyonları gelişebilir. Bu tür değişikliklerin meydana gelebilmesi için birçok hazırlayıcı faktörün göz önüne alınması gereklidir. Hastanın tütün ürünleri kullanma alışkanlığı, diğer kronik ve metabolik hastalıkları, kalp-damar sistemine etkisi olan hastalıklar gibi faktörler, bu değişikliklerin olasılığını etkileyebilir.
Saman nezlesi ile karıştırılan hastalıklar var mı?
Alerjik rinitin benzer şikayetlerle seyredebildiği durumlar vardır; burun akıntısı, geniz akıntısı ve hatta hapşırığa neden olan ancak mikrobik bir etkene bağlı olmayan burun iltihapları da görülebilir. Bu tür durumlara genellikle vazomotor rinit denir. Burun içindeki inflamatuar reaksiyonlar, çevresel faktörlere yanıt olarak değişen solunum havasının fiziksel koşullarına bağlı olarak gelişir. Keskin tahriş edici kokuların bulunduğu hava, nem seviyesindeki değişiklikler ve hava sıcaklığındaki ani dalgalanmalar gibi faktörler, vazomotor rinit reaksiyonlarını tetikleyebilir. Bu tür durumlar sıklıkla alerjik rinitle karıştırılabilir, ancak tedavi yaklaşımları oldukça benzerdir. Ayrıca, vazomotor rinit vakalarının bazılarında daha sonra alerjik rinit tabloları ortaya çıkabilir.
Saman nezlesi, çocuklarda alerjik reaksiyonlara karşı tipik bir tepki olarak gelişen bir durumdur, özellikle kişinin genetik yatkınlığı varsa. Bebeklik döneminden itibaren alerjiye neden olabilecek maddelere, yani “alerjenlere”, maruz kalmak, bebeğin bu maddelere karşı hassasiyet geliştirmesine neden olabilir. Bu hassasiyet nedeniyle bağışıklık sistemi, bu alerjenlere her temas ettiğinde tepki verir. Bu reaksiyonlar vücutta farklı şekillerde ortaya çıkabilir. Saman nezlesi, çocuklarda bu tür alerjenlere karşı gelişen en tipik reaksiyonlardan biridir. Genellikle bahar aylarında, bitkilerdeki polenlerin havada yayıldığı dönemin başlamasıyla, üst solunum yollarını etkileyen alerjik nezlenin ana belirtileri; burun akıntısı, hapşırma nöbetleri ve burunda kaşıntıdır. Ancak hastanın şikayetleri sık sık bu belirtilerle sınırlı kalmaz; gözlerde kızarıklık, yanma, kaşıntı ve sulanma gibi ek belirtiler de görülebilir.