Tüberküloz Nedir?

Enfeksiyon hastalıkları içinde, toplumda verem olarak bilinen tüberküloz hastalığı, tehlikeli ve bulaşıcı bir hastalıktır. Tüberkülozun belirtileri arasında öksürük, ateş, göğüs ağrısı ve kilo kaybı bulunmaktadır. Bu hastalık genellikle akciğerleri etkiler ve hava yoluyla bulaşır, ancak antibiyotik tedavisi ile iyileşme mümkündür. Tedavi edilmediği takdirde ciddi sonuçlar doğurabilir.

Tüberküloz Nedir?
Tüberküloz Aşamaları Nelerdir?
Tüberküloz Belirtileri Nelerdir?
Tüberküloz (Verem hastalığı) Neden Olur?
Tüberküloz (Verem) Nasıl Bulaşır?
Tüberküloz Risk Faktörleri Nelerdir?
Tüberküloz Nasıl Teşhis Edilir?
Tüberküloz (Verem) Nasıl Tedavi Edilir?
Tüberküloz Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

Tüberküloz Nedir?

Mycobacterium tuberculosis adlı bakteri türünün sebep olduğu, halk arasında tüberküloz olarak bilinen hastalık, genellikle akciğerleri etkileyen ve öksürük belirtisiyle ortaya çıkan bulaşıcı bir hastalıktır. Enfekte bir kişinin öksürmesi veya hapşırması sonucu yayılır. Sadece akciğerleri değil, omurga, beyin ve diğer organlara da zarar verebilir. Toplu alanlarda bulunmak, hastalık riskini artırabilir. Tüberkülozun tedavisi antibiyotik kullanımıyla mümkündür; ancak tedavi edilmezse, ölümcül sonuçlara yol açabilir.

Tüberküloz Aşamaları Nelerdir?

Tüberküloz (verem hastalığı), üç farklı aşamada seyredebilen bir hastalıktır, ve her aşamada farklı belirtiler görülebilir. Bu aşamalar şu şekilde özetlenebilir:

Birincil Tüberküloz Enfeksiyonu:
Tüberküloz hastalığının ilk aşamasına birincil enfeksiyon denir. Bu aşamada, bağışıklık sistemi vücuda giren mikropları tanır ve onlarla mücadele eder. Ancak, bazı mikroplar hayatta kalabilir. Düşük ateş, yorgunluk ve öksürük gibi belirtiler bu aşamada ortaya çıkabilir.

Gizli Tüberküloz Enfeksiyonu:
Gizli tüberküloz enfeksiyonu, birincil enfeksiyonun ardından gelişir. Bu aşamada, bağışıklık sistemi hücreleri akciğer dokusunun etrafında bir bariyer oluşturur. Bağışıklık sistemi mikropları kontrol altında tutmaya çalışır, ancak bazıları hayatta kalabilir. Bu aşamada hastalık semptomsuz ilerleyebilir.

Aktif Tüberküloz Enfeksiyonu:
Bu aşamada bağışıklık sistemi mikroplarla başa çıkamaz ve hastalık yayılır. Tüberküloz hastalığının bulaşma riski bu aşamada ortaya çıkar, genellikle gizli enfeksiyon aşamasını takiben gerçekleşir. Öksürük, ateş, titreme gibi yaygın belirtiler bu aşamada ortaya çıkar.

Tüberküloz Belirtileri Nelerdir?

Tüberküloz hastalığı çoğu durumda belirti göstermeyebilir, ancak belirtiler ortaya çıkan vakalarda genellikle ateş, öksürük, yorgunluk, titreme ve göğüs ağrısı gibi yaygın semptomlar görülebilir. Genel olarak, tüberküloz hastalığının belirtileri şunlardır:

3 hafta veya daha uzun süren kötü bir öksürük
Göğüste ağrı
Ateş
Nefes alma ve öksürük esnasında ağrı
Bazen kanlı öksürük
Yorgunluk ve halsizlik
İştahsızlık
Kilo kaybı
Gece terlemesi
Titreme
Kanlı veya balgamlı öksürük

Tüberküloz (Verem hastalığı) Neden Olur?

Tüberküloz, genellikle mycobacterium tuberculosis adlı bakterinin havayoluyla öksürük, hapşırma gibi yollarla insandan insana bulaşması sonucu ortaya çıkan bir hastalıktır. Bu hastalık genellikle akciğerleri etkiler. Tüberküloz, kolayca bulaşan bir hastalık değildir ve vücuda girmesi için enfekte olan bir kişiyle uzun süreli temas gereklidir. Bağışıklık sistemi zayıf olan kişilere daha fazla bulaşma eğilimindedir. Özellikle Afrika bölgelerinde sıkça görülen tüberküloz, bu bölgelere yapılan seyahatler sonrasında da bulaşabilir. Afrika bölgelerinde AIDS hastalığı da yaygın olduğu için, tüberkülozun bağışıklık sistemini zayıflatan hastalıklara bağlı olarak ortaya çıkma olasılığı artar.

Tüberküloz (Verem) Nasıl Bulaşır?

Tüberküloz hastalığının en yaygın bulaşma yolu hava yoluyla gerçekleşir. Bir kişi konuştuğunda, hapşırdığında veya şarkı söylerken, karşısındaki sağlıklı bireye damlacıklar aracılığıyla hastalığı bulaştırabilir. Tüberküloza yakalanmak için enfekte olan bir kişiyle uzun süreli temas gereklidir. Ancak, önemli bir detay da sadece aktif akciğer enfeksiyonu olan kişilerin hastalığı bulaştırabileceğidir. Ayrıca, kalabalık ortamlarda uzun süre bulunmak, tüberküloz hastalığının bulaşma riskini artırabilir ve hastalığın daha kolay bir şekilde yayılmasına neden olabilir. Tüm bu faktörlerin yanı sıra, hastalık özellikle bağışıklık sistemi zayıf olan insanları etkiler. Enfekte olan biriyle temas kurulsa bile güçlü bir bağışıklık sistemi, hastalığın bulaşmasını engelleyebilir.

Tüberküloz Risk Faktörleri Nelerdir?

Tüberküloz genellikle herkese bulaşabilir, ancak bazı risk gruplarını daha fazla etkileyebilir. Tüberküloz risk faktörleri şu şekilde sıralanabilir:

Ailede aktif tüberküloz vakası bulunması durumunda,
Afrika, Doğu Avrupa, Rusya ve Asya gibi tüberkülozun yaygın olduğu bölgelere seyahat edilmişse,
Tüberkülozun yayılma ihtimalinin daha yüksek olduğu yerlerle temas halinde olunması durumunda (Evsizler, HIV’li kişiler, hapishaneler vb.),
Bir hastane veya bakımevinde çalışılıyorsa,
Aşırı sigara ve alkol tüketimi varsa,
Diyabet hastalığı söz konusuysa,
Şiddetli böbrek hastalığı varsa,
Kemoterapi tedavisi görülüyorsa,
Yetersiz beslenme durumu varsa,

Yukarıda belirtilen durumlar olmasa bile bağışıklık sisteminin zayıflığı, tüberküloz hastalığına yakalanma olasılığını artırabilir. Güçlü bir bağışıklık sistemi, en önemli savunma mekanizmanız olacaktır.

Tüberküloz Nasıl Teşhis Edilir?

Tüberküloz hastalığının teşhisi için uzman doktor, ilk olarak hastayı fiziksel olarak muayene eder. Göğüs dinlemesi, lenf bezlerinin şişliğinin kontrolü ve belirtiler hakkında sorular sormak, temel teşhis aşamalarını oluşturur. Fiziksel muayene sonrasında, tüberküloz hastalığının teşhisi için en yaygın yöntemlerden biri kan testidir. Ancak, kolay bir şekilde uygulanabilen cilt testi de hastalığa yakalanma durumunu hızlı bir şekilde belirleyebilir.

Tüberkülin adlı madde, kolun iç kısmındaki derinin altına enjekte edilerek, derinin reaksiyonu ölçülür ve pozitif veya negatif bir test sonucu elde edilir. Bu test, kişinin bağışıklık sisteminin tüberküloza tepkisini değerlendirir ve vücudun antikor üretip üretmediğini belirler. Sonuçlar pozitif çıkarsa, kişi tüberküloz olarak değerlendirilir.

Cilt testi yanı sıra, tüberküloz hastalığının teşhisinde başvurulan diğer yöntemler arasında kan testi, akciğer röntgeni, balgam testleri ve BT taraması bulunmaktadır. Bu yöntemlerle birlikte, nefes testi, idrar tahlili ve omurga-beyin çevresindeki sıvının testi gibi ek yöntemler de tercih edilebilir.

Tüberküloz (Verem) Nasıl Tedavi Edilir?

Tüberküloz hastalığı için en etkili tedavi yöntemi ilaç tedavisidir. Normal bir enfeksiyon hastalığına kıyasla daha uzun süren ve 6 ayı bulabilen tüberküloz tedavisinde, dört farklı ilacın kullanımıyla birlikte mikropların yok edilmesi amaçlanır. Çünkü bazı bakteriler vücuda girdikten sonra çok fazla direnç gösterebilir. Bu noktada önemli olan, doktor tarafından reçete edilen ilaçları eksiksiz ve düzenli bir şekilde kullanmaktır.

Tüberküloz Tedavisinin Yan Etkileri Var mı?

Tüberküloz tedavisinde birden fazla ilaç kullanımıyla birlikte bazı semptomlar ortaya çıkabilir; ancak bu durum kişiden kişiye değişiklik gösterir. Bu semptomlar arasında deri döküntüleri, mide bulantısı, cilt kaşıntısı, sarılık ve idrarda koyuluk bulunabilir.

Tüberküloz Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

Tüberküloz bulaşıcı mı?

Evet, tüberküloz, hava yoluyla insanlar arasında bulaşabilen ve özellikle akciğerleri etkileyen bulaşıcı bir enfeksiyon hastalığıdır.

Tüberküloz testi pozitif çıkarsa ne olur?

Tüberküloz için yapılan cilt ve kan testlerinde pozitif bir sonuç, tüberküloz hastalığına yakalandığınız anlamına gelir. Bu sonuçtan sonra doktor, tedavi sürecini başlatır.

Tüberküloz tedavisi kaç ay sürer?

En az dört farklı ilacın kullanıldığı tüberküloz tedavisi, diğer enfeksiyonlardan farklı olarak 6 ayı bulabilen bir iyileşme süresi gerektirir. İlaçlar düzensiz veya eksik kullanılırsa, hastalık nüksetme riski artar ve kişi çevresine hastalığı bulaştırma riskini devam ettirir.