Generic selectors
Exact matches only
Search in title
Search in content
Post Type Selectors
Blog Image

Böbrek Yetmezliği Nedir? Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Son Güncelleme Tarihi : Ağustos 21, 2024

Böbrekler, vücudun belirli bir bölgesinde, omurganın her iki yanına yerleşmiş, yumruk büyüklüğünde ve fasulye şeklindeki hayati öneme sahip organlardır. Genellikle halk arasında, böbrekler yalnızca idrarın üretiminden sorumlu olarak bilinir. Ancak aslında böbrekler, birçok önemli hayati fonksiyonu yerine getirir. Temel olarak böbrekler, idrarın üretilerek vücuttan atılmasını sağlayarak metabolik atıkları filtreler. Metabolik süreçler sonucunda oluşan fazla su ve zararlı toksinler böbrekler tarafından süzülerek vücuttan atılır. Bunun yanı sıra, kanın asit-baz dengesini koruyarak vücuttaki asiditeyi dengelemeye yardımcı olur. Ayrıca, gerekli hormonların üretimini sağlayarak kan basıncını düzenler.

Eritropoietin gibi hormonlar, kemik iliğinde kan hücrelerinin üretimini kontrol eder. Bununla birlikte, kan kalsiyum seviyelerini ve D vitamini üretimini etkileyerek kemiklerin mineralizasyonu için gerekli olan vitaminleri düzenler. Sağlıklı bir insan böbreği, yaklaşık olarak günde 300 kez kanı temizler. Bu, günde yaklaşık 1500 litreye kadar kanın böbreklerden geçtiği anlamına gelir. Ayrıca, sağlıklı böbrekler, 24 saat boyunca vücut için gereksiz maddelerin ve fazla sıvının atılmasını sağlar. Böbreklerin bu temel işlevlerini yerine getirememesi durumunda, buna böbrek yetmezliği denir.

Böbrek Yetmezliği Nedir?

Böbrek yetmezliği, böbreklerin kandaki atıkları yeterince temizleyememe durumunda meydana gelir. Böbrek fonksiyonlarının yüzde 15’inin altına düşmesi, böbrek yetmezliği belirtilerinin ortaya çıkmasına işaret eder. Böbrek yetmezliği ani bir şekilde ortaya çıkan bir durum değil, genellikle zamanla ilerleyen bir hastalıktır. Altta yatan birçok nedene veya herhangi bir nedene bağlı olarak böbreklerin işlevi giderek azalır ve tedavi edilmezse tamamen bozulabilir.

Bazı hastalar, böbrek yetmezliği belirtileri fark etmeden yaşamlarına devam edebilirler. Ancak çoğu hasta, böbreklerin işlevini yitirmesi sonucu başka sağlık sorunları yaşamaya başlar. Hastalığın başlangıcında, böbrekler vücuttaki fazla sıvıyı atmada zorlanır, bu da böbreklerin küçülmesine neden olabilir. Ayrıca, kan basıncı düzenlenemez hale gelir ve artabilir, bu da böbreklerin küçülmesine neden olabilir. Bu şekilde küçülen böbrekler, zamanla tüm işlevlerini kaybeder. Kan dolaşımında biriken atık maddeler, yüksek tansiyona neden olabilir. Bu durum kalp ve diğer organları etkileyebilir ve yüksek tansiyon, böbrek yetmezliği riskini artırabilir.

Böbreğin işlevini yerine getirememe sonucunda ortaya çıkan hastalıklar ve böbreğin normal işlevini engelleyen diğer sağlık sorunları, vücudu olumsuz yönde etkileyen bir döngü oluşturur. Bu nedenle, böbrek yetmezliği, tedavisine hızla başlanması gereken hayati öneme sahip bir hastalıktır

Böbrek Yetmezliği Belirtileri Nelerdir?

Böbrek yetmezliği genellikle belli başlı belirtilerle ortaya çıkar, ancak hastalığın şiddetine göre belirtiler görülmeyebilir.

Bazı belirtiler şunlardır:

  • Normalden daha az idrara çıkma
  • Bacaklar, ayak bilekleri ve ayaklarda şişme; vücudun herhangi bir bölgesinde ödem olabilir
  • Aniden ortaya çıkan nefes darlığı
  • Aşırı uyuşukluk, yorgunluk ve bitkinlik
  • Sürekli mide bulantısı
  • Zihinsel karışıklık
  • Göğüste hissedilen ağrı veya baskı
  • Son ve en önemlisi, komaya varabilen durumlar

Bunlar böbrek yetmezliğinin temel belirtilerindendir

Böbrek Yetmezliği Nedenleri Nelerdir?

Böbrek yetmezliği farklı koşulların veya nedenlerin bir sonucu olabilir. Böbrek yetmezliğine yol açan neden, hastalığın türünü de belirler. Böbreklerde ani bir kan akışı azalması, böbrek yetmezliğine sebep olabilir. Bu durum, kalp krizi, kronik kalp hastalıkları, karaciğer yetmezliği, ciddi yanıklar, ağır alerjik reaksiyonlar ve sepsis gibi ciddi enfeksiyonlarla ilişkilendirilebilir. Yüksek tansiyon ve anti-enflamatuar ilaçlar da kan akışını sınırlayabilir. Vücut sağlıklı bir şekilde idrarı atamadığında toksinler böbrekte birikir ve böbreklere aşırı bir yük bindirir. İdrar yollarını tıkayan prostat, kolon, boyun ve mesane kanserleri gibi durumlar böbrek yetmezliğine neden olabilir. Bunun yanında tedavi edilmeyen böbrek taşı, büyümüş prostat, idrar yolunda kan pıhtıları, mesaneyi kontrol eden sinirlerin zarar görmesi gibi durumlar da idrara çıkma sorunlarına ve sonuç olarak böbrek yetmezliğine yol açabilir. Ayrıca böbrekte oluşan bir kan pıhtısı, ciddi enfeksiyonlar, ağır metallerden kaynaklanan toksinler, uyuşturucu ve aşırı alkol kullanımı, vaskülit ve damar iltihabı, otoimmün bir hastalık olan lupus, böbreklerdeki küçük kan damarlarının iltihabı, bağırsaklarda bakteriyel enfeksiyonlar, belirli antibiyotikler ve kontrolsüz diyabet de böbrek yetmezliğine yol açabilir

Böbrek Yetmezliği Hastalık Çeşitleri Nelerdir?

Tespit edilmiş beş farklı böbrek yetmezliği türü bulunmaktadır.

  • Akut Prerenal Böbrek Yetmezliği: Bu tür böbrek yetmezliği, böbreklere yeterli kan akışının olmamasından kaynaklanır. Böbrekler, yetersiz kan akışı nedeniyle toksinleri filtreleyemez ve bu durum akut prerenal böbrek yetmezliğine yol açar.
  • Akut İntrinsik Böbrek Yetmezliği: Bu tür, böbreklere doğrudan ağır yaralanmalar veya travmalar sonucu meydana gelir. Böbreklere aşırı yük binmesi ve buna bağlı olarak oksijen eksikliği, şiddetli kanama, şok, böbrekteki kan damarlarının tıkanıklığı ve glomerülonefrit (böbrekteki kan damarlarının iltihaplanması) gibi durumlar akut intrinsik böbrek yetmezliğine neden olabilir.
  • Kronik Prerenal Böbrek Yetmezliği: Bu tür, uzun süreli olarak böbreklere gelen kan akışının yavaşlamasından kaynaklanır ve bu durum nedeniyle böbrekler küçülerek işlevini kaybeder.
  • Kronik İntrinsik Böbrek Yetmezliği: İntrinsik böbrek hastalığı nedeniyle böbreklerde uzun süreli hasar meydana geldiğinde ortaya çıkar. İntrinsik böbrek hastalığı, şiddetli kanama veya oksijen eksikliği gibi doğrudan böbrek travmaları sonucu meydana gelir.
  • Kronik Post-Renal Böbrek Yetmezliği: İdrar yollarının uzun süre tıkanması, böbrek hasarına neden olur ve böylece bu tür böbrek yetmezliği ortaya çıkar.

Böbrek Yetmezliği Tanısı Nasıl Konulur?

Böbrek yetmezliği teşhisi için bir dizi test yapılır. İlk olarak, idrar tahlili önemlidir. İdrardaki anormal durumları tespit etmek için protein veya şeker gibi fazla bileşenlerin varlığı incelenir. İdrar miktarının ölçülmesi de yapılan bir başka testtir. İdrar çıkışının ölçülmesi, böbrek yetmezliğinin teşhisinde kullanılan en basit yöntemlerden biridir. Düşük idrar çıkışı, böbrek hastalığı, çeşitli hastalıklar veya yaralanmalar gibi nedenlerle oluşabilecek bir idrar yolu tıkanıklığını işaret edebilir. Kan testleri, böbrekler tarafından filtrelenen kan üre azotu ve kreatinin gibi maddelerin seviyelerini ölçmek için kullanılır. Bu maddelerin hızlı bir şekilde artışı, akut böbrek yetmezliğini gösterebilir. Ayrıca, ultrason, MRI ve BT tarama testleri teşhis için yaygın olarak kullanılır. Bu görüntüleme yöntemleri, böbreklerde veya idrar yollarında herhangi bir anormalliğin varlığını belirlemek için kullanılır. Böbrekte olası anormallikleri belirlemek için bazen böbrek biyopsisi yapılır ve küçük bir böbrek örneği alınır. Bu biyopsi genellikle lokal anestezi altında yapılır. Alınan parça laboratuvar ortamında incelenerek böbrekte oluşan olumsuz durumlar araştırılır. Tüm bu testlerin amacı, böbreklerin görevini tam olarak yerine getirip getiremediğini belirlemektir. Test sonuçları, böbreklerin beklenen şekilde çalışmadığını gösteriyorsa, böbrek yetmezliği teşhisi konabilir.

Böbrek Yetmezliği Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Böbrek yetmezliği tedavisinde birkaç yöntem kullanılır. En yaygın olanı diyalizdir. Diyaliz, kanın bir makine aracılığıyla temizlenmesi ve arıtılması işlemidir. Böbreklerin yapamadığı işlevleri yerine getirmeyi amaçlar. Hasta, böbrek yetmezliği tipine göre büyük bir makineye veya kateter torbasına bağlanabilir. Diyaliz sürecinde genellikle düşük potasyum ve düşük tuz içeren bir diyet de uygulanır. Bu, kanın bu maddelerin birikmesini önlemeyi hedefler. En etkili ve kesin çözüm ise böbrek naklidir. Nakil sonrasında hastanın diyalize girmesi gerekmez ve nakledilen böbrek normal işlevini sürdürür. Ancak uygun bir donör bulmak gereklidir. Aksi takdirde böbrek nakli yapılamaz çünkü vücut yabancı dokuyu reddeder ve nakledilen böbrek çalışmaz. Ayrıca nakledilen böbreğin vücut tarafından reddedilmemesi için bağışıklık baskılayıcı ilaçlar kullanılması gerekebilir. Bu ilaçlar ciddi yan etkilere sahiptir ve kullanılmaması durumunda böbrek reddi ve tekrar böbrek yetmezliği riski vardır. Bu nedenle, nakil öncesinde donör ve alıcı için bir dizi test yapılır. Eğer her iki taraf için de uygunsa, gerekli cerrahi işlemler yapılarak nakil gerçekleştirilir.

Böbrek yetmezliği hayati bir hastalıktır. Yukarıdaki belirtilerden şüpheleniyorsanız, bir sağlık kuruluşundan randevu alarak muayene olmanız önemlidir. Erken tedaviye başlayarak sağlıklı bir yaşam sürmeye devam edebilirsiniz.