Çene Eklemi Rahatsızlığı Nedir?

Son Güncelleme Tarihi : Mart 16, 2025

Toplumda giderek artan bir sıklıkla görülen çene eklemi rahatsızlıkları, hastaların yaşam kalitesini ciddi bir şekilde etkilemektedir. Günlük aktiviteleri, yemek yemeyi, konuşmayı ve hatta esnemeyi kısıtlayabilen ve ağrıya yol açabilen bu rahatsızlık, diş sıkma, gıcırdatma ve stres gibi önemli nedenlerle ilişkilendirilmektedir. Bu hastalığın tedavi şekli, rahatsızlığın şiddetine bağlı olarak belirlenir ve tedavinin amacı, hastanın çene fonksiyonlarını normal ve ağrısız bir şekilde yeniden kazanmasını sağlamaktır.

Çene Eklemi Rahatsızlığı Nedir?

Çene eklemi rahatsızlığı, alt çene ile üst çeneyi birbirine bağlayan çene eklemi ve bu eklemi çevreleyen dokular arasındaki uyumun ani bir etki veya zaman içinde bozulması durumunu ifade eder. Bu rahatsızlık, tedavi edilmezse çenenin kilitlenmesine yol açabilen ciddi semptomlara neden olabilir. Bu nedenle, tedaviye ne kadar erken başlanırsa, tedavi başarısının o kadar yüksek olduğu gözlemlenmektedir.

Çene eklemi rahatsızlığının belirtileri nelerdir?

Zamanla başlayan hafif çene eklemi rahatsızlıklarının belirtileri, zaman içinde artarak şiddetli çene eklemi ağrıları, baş, boyun, omuz ağrıları, eklemden ses gelmesi, çene çıkması, çenenin kayarak açılması veya sınırlı açılması gibi daha ciddi sorunlara dönüşebilir.

Çene eklemi rahatsızlıklarının nedenleri nelerdir?

Çene eklemi hastalıklarının teşhisi için, dişlerin ve kapanış sisteminin, çiğneme kaslarının ve çene eklemi üzerinde ayrıntılı bir muayene yapılır. Gerektiğinde, tanı koymak için MR gibi eklem içi görüntüleme yöntemlerine başvurulur.

Çene Eklemi Rahatsızlıklarının Tanısı Nasıl Konulur?

Çene eklemi hastalıklarının tedavisinde uygulanan yöntemler, hastalığın nedeni ve şiddetine bağlı olarak çeşitli kategorilere ayrılabilir. Tedavinin amacı, hastaya normal ve ağrısız çene fonksiyonlarını geri kazandırmaktır, bu nedenle hasta ile işbirliği oldukça önemlidir. Rahatsızlığın ciddiyetine göre tedavi yöntemi belirlenir. Çoğu kişide bu semptomlar geçici olup, daha ciddi sorunlara yol açmaz. Rahatsızlığa yol açan etmen ortadan kaldırıldığında şikayetler azalabilir ve sona erebilir. Genellikle bu tedavi yöntemlerinin bir arada kullanılması daha etkili sonuçlar doğurur. Tek bir tedavi yöntemi her zaman etkili olmayabilir.

• Yumuşak Diyet: Çene eklemi ve çiğneme kasları üzerindeki baskıyı azaltmak için çiğnemeyi gerektirmeyen yiyecekler tüketmek, bazen faydalı olabilir. Büyük parçalardan ve sert gıdalardan kaçınmak gereklidir.
• Buz Paketleri, Egzersiz ve Sıcak Uygulamalar: Diş hekiminin önerdiği çene açma ve kapatma egzersizleri, eklem bölgesine dışarıdan belirli aralıklarla uygulanması gereken soğuk veya sıcak uygulamaları ile rahatlama sağlayabilir.
• İlaçlar: Diş hekimi, ağrı kesici ve iltihap önleyici ilaçlar, kas gevşetici ilaçlar reçete ederek kas ağrısını hafifletebilir ve çene kaslarının kasılmasını önleyebilir. Gerektiğinde sedatif ilaçlar da tavsiye edilebilir.
• Botulinum Toksin (Botoks) Uygulaması: Çiğneme kaslarının aktivasyonunu azaltarak diş sıkmayı önlemek için botulinum toksin uygulaması, eklem üzerindeki yükü azaltabilir.
• Splintler: Alt çene veya üst çeneye uygulanan, dişlerin arasına yerleştirilen, şeffaf ve çıkarılabilen bir cihazdır. Yanlış kapanmaya alışmış alt çenenin doğru kapanmayı öğrenmesine, kasların gevşemesine ve çenenin doğru hareketine yardımcı olur. Hastanın durumuna bağlı olarak sadece gece veya 24 saat boyunca kullanılabilir. Splint, dişlerin birbirine sürekli temasını engelleyerek alt çenenin rahat ve serbest hareket etmesini sağlar. Doğru çalışan alt çene ve ilgili kaslar, çene eklemine ait rahatsızlıkları ve ağrıları hafifletebilir.
• Transkutanöz Elektriksel Sinir Uyarımı (TENS): Yüz kaslarını ve çene eklemini rahatlatmak için düşük düzeyde elektrik akımı kullanılan bir tedavi yöntemidir. Bu tedavi, bazı kişilerde ağrıya neden olabilir.
• Ultrason: Genellikle eklem ağrısı veya hareket kısıtlılığı durumunda uygulanan ısı tedavisini içeren bir tedavi yöntemidir.
• Tetik Noktası Enjeksiyonları: Diş hekimi, yüz kaslarına ağrı kesici veya anestezik enjekte ederek bu tedaviyi uygular. Ağrı kesici etkisi gösterirken, hastanın basit egzersizlerle çene kaslarını esnetmesi faydalı olabilir.
• Tetik Noktası Enjeksiyonları: Diş hekimi, yüz kaslarına ağrı kesici veya anestezik enjekte ederek bu tedaviyi uygular. Ağrı kesici etkisi gösterirken, hastanın basit egzersizlerle çene kaslarını esnetmesi yararlı olabilir.
• Artroskopi: Genellikle eklem ağrısı veya hareket kısıtlılığı durumunda uygulanan bir tedavi yöntemidir. Bu işlem, çene cerrahının çene eklemi ve çevresindeki hasarı incelemesine yardımcı olur. Rahatsızlığın sebebini göz önünde bulundurarak hastalıklı dokuyu temizler veya diskin veya kondilin yerini düzeltebilir.
• Açık Eklem Ameliyatı: Dejenerasyon, tümörler, ciddi yaralanma veya kırık gibi durumlarda çene eklemi çevresinde açık ameliyat gerekebilir. Bu tür ameliyatlar genellikle genel anestezi gerektirir ve iyileşme süreci artroskopiye göre daha zor olabilir. Ayrıca, iz bırakma ve sinir hasarı riski daha yüksektir.

Çene eklemi rahatsızlığı ile ilgili sık sorulan sorular  

Diş gıcırdatma veya diş sıkma nedir?

Diş gıcırdatma, genellikle uykuda görülen ve önlem alınmadığında ilerleyen ciddi sorunlara yol açabilen bir rahatsızlıktır. Gün içinde biriken stres, gece uykuda dişlerin bilinçsizce birbirlerine sürtünmesi ile ortaya çıkar.

Diş gıcırdatma veya diş sıkma ne gibi sorunlara neden olur?

Diş gıcırdatma ve diş sıkma alışkanlığı uzun süre devam ettiğinde ve tedavi edilmediğinde, dişlerin aşındığını, kırıldığını, diş etlerinin çekildiğini ve buna bağlı olarak soğuk-sıcak hassasiyetinin oluştuğunu, ayrıca çene eklemine fazla yük binmesi nedeniyle eklem hastalıklarının geliştiğini, çevredeki kişilerin çıkan seslerden rahatsız olduğunu gibi sorunlara neden olabilir. Dişler aracılığıyla çene eklem bölgesine iletilen bu fazla yükler, bölgede ağrıya ve geri döndürülmesi zor değişikliklere yol açabilir. Bu nedenle, diş hekimine erken başvurmanın büyük bir önemi vardır.

Diş gıcırdatma veya diş sıkma nasıl tedavi edilir?

Tedavi sırasında, bireyin dişlerinin ölçüsü alınarak hazırlanan yumuşak veya sert gece plağı kullanılması önerilir. Bu plaklar gece boyunca takılır. Plakların belirli aralıklarla yenilenmesi gerekebilir. Ayrıca, bireyin günlük yaşamındaki stresi azaltması, tedavi başarısı açısından önemlidir.

Eklem splinti nedir?

Alt veya üst çenede kişiye özel üretilen, şeffaf yapıda olan plaklar, çene kapanışını düzenlemek ve çiğneme kasının rahatlamasını sağlamak amacıyla kullanılan cihazlardır. Bu plaklar, çiğneme kaslarının uzamasına neden olarak eklemde rahatlama sağlar. Ayrıca, diş sıkma ve gıcırdatma karşı koruma sağlayarak dişlerin zarar görmesini önler.

Eklem splinti ile tedavi ne kadar sürer?

Splint yapımı, ölçüm ve teslim olmak üzere toplamda 2 seansta tamamlanır. Hastanın tedavi ilerlemesine göre düzenli olarak kontrolleri yapılması önemlidir.

Çene eklemi tedavisinde nelere dikkat etmek gerekir?

Tedavi sürecinde diş hekimi ile olan iletişim oldukça kritiktir. Özellikle kombine tedavi yöntemleri uygulandığında, periyodik kontroller tedavinin gelişimi açısından büyük önem taşır. Hekim tarafından tavsiye edilen ilaçların düzenli olarak kullanılması, egzersizlerin gerektiğinde yapılması ve zararlı alışkanlıklardan kaçınılması önemlidir. Ayrıca, hekim tarafından önerildiği durumda diyet konusunda dikkatli olunmalıdır. Tedaviye protez niteliği taşıyan splint tedavisi dahil edilmişse, splint plakasının hekimin önerdiği şekilde düzenli kullanılması ve hekim tavsiyelerine kesinlikle uyulması gerekmektedir. Splint plağı kullanımı sırasında, ilk hafta, üçüncü hafta ve ardından aylık olarak kontrolleri düzenlemek önemlidir.

Çene eklemi tedavisinde iyileşme nasıl anlaşılır?

Çene eklemi tedavisinde iyileşme, hastalığın ciddiyetine bağlı olarak değişkenlik gösterebilir. Çok şiddetli vakalarda her zaman tam bir iyileşme sağlanamayabilir. Temel iyileşme ölçütü, hastanın günlük çene hareketlerini (yemek yeme, konuşma, yutkunma vb.) ağrısız bir şekilde yapabilmesidir.

Çok konuşmak çene eklemi rahatsızlıklarının nedenleri arasında yer alır mı?

Çok fazla konuşmanın çene eklemi rahatsızlığına yol açtığına dair elimizde bilimsel bir kanıt bulunmamaktadır. Ancak çene eklemi üzerinde sürekli olarak maksimum açıklıkta açılmasına yol açabilecek hareketlerden kaçınılmalıdır.

Çene eklemi rahatsızlıklarının önüne geçebilmek için çene nasıl kullanılmalıdır?

Öncelikle, ağız ve diş sağlığına özen göstermek çok önemlidir ve bu nedenle diş hekimi kontrolleri düzenli olarak (genellikle 6 ayda bir) ihmal edilmemelidir. Çünkü dişlerdeki eksiklikler, hatalı dolgular, protezler, diş kırıkları ve aşınmalar gibi dişle ilgili sorunlar, tedavi edilmediği takdirde çene eklemine olumsuz etkiler yapabilir.

Dudak ısırma, tırnak yeme, kalem ısırma gibi parafonksiyonel alışkanlıklardan kaçınılmalı ve yanlış duruş ve postür bozuklukları düzeltilmeye çalışılmalıdır. Diş sıkma ve gıcırdatmaya neden olan ve çene eklemine zarar verebilecek stresten uzak durulmaya çalışılmalıdır.